جغد

جغدها به راسته بوفيان (Strigiformes) تعلق دارند. برای اين راسته در فارسی نامهای زيادی پيشنهاد شده است مانند شب شکران ، چون اغلب در شب شکار می‌کنند، جغد شکلان چون اغلب شبيه جغد هستند و جغدها گروه بزرگی از اين راسته را تشکيل می‌دهند. اين پرندگان دارای صورتی مسطح و چشمانی درشت می‌باشند. پرهای بسيار نرم و پر پشت دارند. پرواز آنها بدون صدا انجام می‌شود.

اين پرندگان گردن کوتاهی دارند. گوشهای راسته بوفيان از پرهايی که تغيير شکل يافته است پوشيده شده است و نسبت به گوش ساير پرندگان بزرگتر است . در بعضی نواحی حتی در ايران در زمان قديم جغد را شوم می‌دانستند در صورتی که اين پرندگان بسيار زيبا و حتی مفيد هستند و چون از موشها تغذيه می‌کنند در بسياری از ممالک دارای ارزش و اهميت می‌باشند و در بعضی نقاط به اين پرنده نگهبان شب باغ ما نام گذاشته‌اند.

شکل ظاهری جغد طوری است که هرکسی به‌راحتی می‌تواند آن را بشناسد. اين جانور سری بزرگ و پهن دارد و انبوهی از پر به شکل يک نعلبکی، دور چشم‌هايش را می‌پوشاند. چشم‌های جغد بزرگ هستند و مثل انسان، درست در قسمت جلوی صورتش قرار گرفته‌اند؛ در حالی که چشم‌های پرندگان ديگر در دو طرف سرشان قرار دارد. البتّه جغد نمی‌تواند مانند انسان‌ها، چشم‌هايش را حرکت دهد و به اطراف خود نگاه کند. اين جانور برای ديدن اطراف، بايد سرش را بچرخاند.

تفاوت اصلی جُغد با پرندگان شکاری در آن است که جغد، شبها شکار می‌کند. چشمهای جغد بسيار حساس است و حتی در نور خيلی کم می‌تواند ببيند. بعضی از جغدها دارای چنان قدرت شنوايی هستند که می‌توانند يک طعمه را در تاريکی مطلق تشخيص دهند جغدها در همه قاره‌ها به استثناء قطب جنوب مشاهده شده اند.کوچکترين جغد، جغد کوتوله آمريکای شمالی می‌‌باشد طول آن فقط 15 سانتيمتر (6 اينچ) يعنی به بزرگی يک گنجشک است اما عليرغم اندازه کوچکش يک پرنده پر سرو صدا است خصوصا«در فصل توليد مثل وقتی که نوع نر از درون سوراخ لانه اش برای جلب توجه پرنده ماده آواز می‌‌خواند. تخم جغد هميشه به فاصله چند روز می‌‌شکند و نوزاد به دنيا می‌آيد در صورتی که کمبود غذا وجود داشته باشد اين جوجه بزرگتر است که نهايتا زنده می‌‌ماند.جغد کوتوله، شب زی است بوسيله پرواز بر فراز زمين طعمه اش را شکار می‌کند او گاهی بوسيله شيرجه رفتن از محل استقراش بر روی شاخه به طرف طعمه او را شکار می‌کند.
جغدها برای شکار در شب کاملا تناسب دارند آنها دارای چشمهای بزرگ رو به جلو هستند که استفاده از هر دو چشم را در يک زمان برای او ميسر می‌‌سازد و ديد دو چشمی را فراهم می‌کند. نوک پرهای جغد به شکلی طراحی شده که در هنگام حمله به طعمه صدای پرها کم باشد منقار قلاب شل نيرومندش به همراه چنگالهای قوی او برای نگه داشتن طعمه به کار می‌رود. جغدها هميشه طعمه خود را درسته می‌‌بلعند و بعد از آنکه قسمتهای مفيد آن را هضم کردند مابقی آن را به شکل تفاله از راه دهان بيرون می‌‌اندازند تفاله جغد که از قطعات استخوان تکه‌های پر، موی حيوانات و پوسته پشت حشرات تشکيل می‌شود کاملا' نشان دهنده غذای خورده شده توسط جغد می‌‌باشد.

 نحوه زندگی

بوفيان به ساختن لانه علاقه‌ای ندارند و اغلب از مکانهايی مانند شکافها در کوهها ، تنه درختها ، ساختمانهای کهنه و خراب ، برجها ، غارها برای آشيانه استفاده می‌نمايند. تخمها روی زمين آشيانه بدون هيچگونه پوشش گذاشته می‌شوند. تخمها تقريبا گرد يا کمی تخم مرغی شکل است. تعداد تخمها 3 الی 4 است . اگر غذای آنها فراوان باشد به 12 تا می‌رسد.

اين پرندگان با پيرامون خود سازش دارند و در زمستان جوجه‌دار می‌شوند و اين امر در زمانی خواهد بود که بچه موشهای صحرايی فراوان باشند. جوجه‌ها کور و بسيار پر خورند و بدنشان از کرکهای ريزی پوشيده شده است و برای پر در آوردن بايد دوره زيادی بگذرد. اغلب اين پرندگان نر و ماده باهم از جوجه‌ها نگهداری می‌کنند و در مقابل دشمن جسورانه از جوجه ها دفاع می‌کنند.

 نحوه تغذيه

نوع تغذيه‌ی جُغدها به محلِّ زندگی و اندازه‌ی آن‌ها بستگی دارد. بعضی از جغدها، جانورانی مثل موش و موش صحرايـی می‌خورند. جغدهای بزرگ‌تر، خرگوش، سنجاب و سمور را هم شکار می‌کنند. برخی از آن‌ها از حشرات و پرندگان کوچک تغذيه می‌کنند. برخی هم با ماهی‌گيری شکم خود را پر می‌کنند. اين دسته از جغدها توی آب‌های کم‌عمق شيرجه می‌زنند و با چنگال‌های تيزشان، ماهی‌ها را به دام می‌اندازند 

  توليد مثل

پرنده نر غالبا' فقط يک همسر اختيار می کند اما گزارشاتی نيز مبنی بر اختيار کردن چند همسر از طرف يک جغد انبار نر به ثبت رسيده است . پرنده ماده در ماه آوريل تا اوايل می بين 2 تا 18 تخم ( عموما' 4 تا 7 تخم ) می گذارد که بايد بين 29 تا 34 روز روی آنها بخوابد. پرنده نر در اين مدت برايش غذا می آورد و در نهايت هر دو پرنده به اتفاق از جوجه ها مراقبت می کنند. توليد مثل در اين پرندگان، سالی يکبار اتفاق می افتد و جغد های انبار جوان در يکسالگی به بلوغ جنسی می رسند.

 چشم های قوی

جغدها قدرت بينايـی زيادی دارند. اين قدرت باعث می‌شود که آن‌ها حتّی در تاريکی شب بتوانند شکار خود را ببيند. برخی از جغدها هم از قدرت شنوايـی بسيار بالايـی برخوردارند و در نتيجه، شکار خود را از طريق شنيدن صدای آن، رديابی می‌کنند.

 تيزپرواز

جغدها بسيار تيز پروازند، پرواز آنها بی صدا است. آن‌ها برخلاف ظاهر آرامشان، هنگام شکار، با سرعت زيادی به سمت صيدشان شيرجه می‌روند و در يک چشم به هم زدن، آن را به چنگ می‌آورند. چنگال‌های تيز جغد، در گرفتن شکار، کمک زيادی به او می‌کنند. منقار نيرومند و قلّاب مانندش هم او را در خوردن شکار ياری می‌دهد.
بعضی از آنها گوشپرهای مشخصی دارند . پاهای پوشيده از پر دارند . تک‌زی هستند و بيشتر آنها روی درخت زندگی می کنند . نر و ماده آنها همشکل است  ولی ماده‌ها بزرگترند .
در سوراخ‌ها ، آشيانه‌های متروک و روی زمين لانه می سازند . طعمه خود را يکجا می بلعند و از پستانداران ، پرندگان ، خزندگان ، دوزيستان ف ماهی ها ، حشرات و خرچنگ‌ها تغذيه می کنند

  جغدهای بزرگ ، جغدهای کوچک

دانشمندان تاکنون 45 گونه‌ جغد شناسايـی کرده‌اند. کوچک‌ترين گونه، فقط 15 سانتی‌متر طول دارد؛ امّا طول بدن بزرگ‌ترين گونه به 76 سانتی‌متر می‌رسد.

  انتخاب لانه

جغدها لانه نمی‌سازند. آن‌ها جايـی را به عنوان لانه انتخاب و در همان‌جا زندگی می‌کنند. سوراخ‌های موجود در تنه‌ی درختان، غارها، انبارهای قديمی و خراب و لانه‌های زيرزمينی، از جاهايـی است که اين پرندگان برای زندگی برمی‌گزينند. جغدهای ماده بين 3 تا 4 تخم می‌گذارند. نوزاد جغد 2 تا 3 ماه بايد در لانه بماند تا به‌قدر کافی بزرگ شود.

 آيا جغد شوم است ؟

در باورهای اجتماعی ايران زمين غالب ديدگاه ها در ارتباط با جغد منفی و اميخته با خرافه است بدين سبب به ديدن جغد وی را با سنگ مورد هدف قرار داده و وی را بد شگون ميدانند .به عنوان مثال در نقاطی از گيلان شنيدن صدای جغد نشان از رسيدن خبری نا مبارک و نا ميمون دارد به همين علت با ايجاد صدا و راندن وی سعی بر دور کردن صدا از خانه دارند ،گاها چوب نيم سوخته ای را به سمت وی پرتاب ميکنند و بلند ميگويند (اتش از من ،گوشت از قصاب) اگر جغد رو به قبله پرواز کرد بلا دفع ميشود اما در غير اين صورت صاحبخانه بايد صدقه دهد و انفاق کند و ........تا بلا رفع شود . در ارتباط با صدای جغد نيز اين باور وجود دارد که اگر جغد گريه کند ،خوش است و اگر خنده کند بد يمن و با شنيدن صدای وی ميگويند (ميمنت خانم،خوش امدی) شايد بد نباشد قياس کنيم منزلت جغد را در اوستا و ايين باستان ايران را ، با باورهای امروزه اجتماعی در باره شومی جغد که شور بختانه سينه به سينه نقل ميشود، در جايی که از وی به نام اشوزشت ياد ميگردد و فراری دهنده ديوها و نام وی به معنی دوست داشتن و دوستدار راستی اورده شده وحکاياتی که در ارتباط با به وجود امدن وی از ناخن و کلام اوستا در زبان وی وجود دارد و چهره داريوش دوم با تاجی قلم خورده به نقشی از بوف و......

در متن های کهن باستانی جغد را 'هو مورو' می خواندند. يعنی پرنده دانا. حتما بياد داريد که در کتابهای قصه نيز اين پرنده عينک به چشم دارد و به بقيه حيوانات پند و اندرز می دهد.
اما شومی جغد بعد از ورود اعراب به ايران بر سر زبان ها افتاد چون غذای اين پرنده مار و مارمولک و موش بود، در واقع غذای اعراب آن دوران را ميل می کرد و اعراب آن را پرنده ای شوم می دانستند چرا که غذای آنها را می خورد.
در کتاب اوستا از جغد با نام اشوزشت ياد شده و وی را فراری دهنده ديوها و پليديها خوانده اند يا در نسخی ديگر وی را به بهمن مرغ و مرغ زوبره و هومن مرغ و شب اويز(مرغ شب ) خوانده اند و به خواص دارويی وی بارها اشارت کرده اند مانند :فراری دهنده مار و افعی -خون با روغن به جهت دوای افت - زهره با خاکستر به جهت شب ادراری -دل و جگر به جهت قولنج - خوردن چشم به واسطه افزونی قدرت بينايی در شب، خوردن تخم و شراب به واسطه ترک شرابخواری يا به نقل از کليله و دمنه بردن ان به نبرد به واسطه زيادی قدرت و توان و .......

مرغ حق

يکی از کوچک‌ترين انواع جغد، مرغِ حق است، اندازه اش 19 سانتی‌متر است. اين پرنده روی شاخه‌های درختان زندگی می‌کند. مرغ حق معمولاً تمام شب را بی‌حرکت و ساکت روی شاخه‌ها می‌نشيند و هر از گاهی با صدايـی لرزان، سکوت شب را می‌شکند. صدای اين پرنده طوری است که بعضی از مردم فکر می‌کنند «حق، حق» می‌گويد. به همين دليل اسم آن را «مرغ حق» گذاشته‌اند.
اين پرنده با دو نشانه ، يعنی اندازه خيلی کوچک و داشتن گوشپر مشخص می شود ( گرچه گوشپرهايش هميشه واضح ديده نمی شود ) هنگامی که احساس خطر کند گوشپرهايش را نشان می دهد و در هنگام آرامش آنها را می خواباند ، پر و بال آن پر از خطوط موج‌دار و خال‌های قهوه‌ای مايل به خاکستری است، که خود را در ميان درختان به طرز شگفت آوری استتار می کند. در مقايسه با جغد کوچک ؛ سری کوچکتر و برآمده‌تر دارد . جثه‌اش از پرنده مزبور لاغرتر و در سمت دم بارکتر و دمش نيز درازتر است . برخلاف جثه کوچکی دارد صدای يکنواخت آن خيلی مشخص است ، بيشتر هنگام شب فعاليت می کند ، منبع غذايی مرغهای حق بسيار گسترده بوده و شامل انواع حشرات بزرگ ، کرم خاکی ، دوزيستان ، خزندگان ، پستانداران کوچک مثل موش و خفاش ، ماهی و پرندگان کوچک می باشند.

جغد انبار

سرش به شکل يک قلب بزرگ است. پاهايی بلند و دمی کوتاه و چهار گوش دارد. زير بدنش سفيد و بال ها و پشتش قهوه ای کم رنگ هستند. در کل پروازش در شب انسان را به ياد ارواح می اندازد. بيش از 30 زيرگونه در سراسر گستره زيستگاهی اين پرنده يافت می شود که عمدتا' در شدت رنگ آميزی بال و پر با هم تفاوت دارند؛ برای مثال جغد های انبار شمال اروپا به مراتب رنگ های تيره تری دارند تا آنها که زيستگاهشان انگلستان است.

زيستگاه اصلی : اروپا ( غير از اسکانديناوی ) ، جنوب آسيا ، آفريقا و بخش هايی از آمريکا و استراليا

وضعيت زندگی: معمولا' به صورت جفت يا انفرادی زندگی می کنند و جفت ها تا زنده هستند با هم می مانند. روزها را در ساختمان های مزارع ، درختان تو خالی يا غارها و در آشيانه خود سپری می کنند و عمده فعاليت آنها در شب اتفاق می افتد

 چکاوک

(قـُبـره ) پرندگانی خوش آواز باپر وبال رگه رگه وقهوه‌ای رنگ هستند که اغلب درحال پرواز آواز می‌خوانند. روی زمين بيشتر راه می‌روند يا می‌دوند. معمولاً ناخن انگشت عقبی پای آنها دراز، راست ونوک تيز است . اغلب بطور دسته جمعی ديده می‌شوند. جز در مورد استثنائی. نر وماده آنها همشکل است . روی زمين آشيانه می‌سازند. از دانه‌ها، حشرات ونرم تنان تغذيه می‌کنند.

 جفت گيری و تخم گذاری

پس از جفت گيری چکاوک ماده مابين ۴ تا ۵ تخم می‌گذارد که به رنگ خاکستری با علائم قهوه‌ای زيتونی است . چکاوک ممکن است در يک فصل دو جوجه پرورش دهد. چکاوک روی زمين وميان بوته‌های کوتاه لانه می‌سازد.

 انواع چکاوک

پرنده چکاوک انواع متعددی دارند که به شرح زير می‌باشند:

• چکاوک سهره‌ای
• چکاوک سنگلاخ
• چکاوک سردم سياه
• چکاوک هدهد (أم سالم)
• چکاوک پنجه کوتاه
• چکاوک هيوم
• چکاوک طوقی
• چکاوک هندی
• چکاوک گندم زار
• چکاوک بال سفيد
• چکاوک سياه
• چکاوک شاخدار
• چکاوک کاکلی
• چکاوک درختی
• چکاوک آسمانی 
  

زيستگاه

بيابانهای سنگلاخ ودامنه‌های صخره‌ای کوهستانی را ترجيح می‌دهد واز بيابانهای ماسه‌ای باز دوری می‌جويد.

 پراکندگی

بومی وفراوان است. خانواده چکاوک عمدتاً در نيمکره شرقی زندگی می‌کنند شايد معروفترين چکاوک، چکاوک آسمانی است که در سراسر اروپا ونواحی معتدل آسيا زندگی می‌کنند. بلنديش به ۱۸ سانتيمتر می‌رسد. پوشش پشتی رنگ پرهايش قهوه‌ای تيره‌است. چکاوک آسمانی معمولاً لانه اش را روی زمين ميان کشتزارهای باز می‌سازد. ممکن است در ساختن لانه از علف ، مو ، تکه‌های پارچه وغيره استفاده نمايد. چکاوک آسمانی بواسطهٔ آوازه خوان هنگام پرواز شهرت دارد. مردم اغلب آواز آنها را هنگام پرواز می‌شنوند.

 چکاوک هدهد

چَکاوَک هُدهُد(نام علمی: Alaemon alaudipes) پرنده‌ای دانه‌خوار و حشره‌خوار با منقاری بلند و خميده، دشتی و بومی، مخصوصاً در مناطق نيمه‌بيابانی که مملو از درختچه است و تلماسها، و احياناً در تلماسهای ساحلی، و دره‌های کوهستانی و مناطق باز و سنگلاخی ديده می‌شود. پرنده چکاوک هدهد اندکی از چکاوک بزرگ‌تر است. اين پرنده در فصل‌های مختلف در دشت و صحرای کشور قطر زياد ديده می‌شود. عموماً پرنده‌ای بومی است و تقريباً در ساير مناطق شبه جزيره عربستان وجود دارد. 

 مشخصات پرنده چکاوک هدهد

طول تقريبی پرندهٔ چکاوک هدهد ۲۰ سانتيمتری است با بدنی نسبتاً لاغر، سطح پشتی چکاوک هدهد به رنگ خاکی مايل به خرمايی با لکه‌های سياه، باکناره‌های سياه که شهپرهای آن رفته رفته از وسط به کنار کوتاهتر است . در کنار گردنش لکه‌ای مرکب از رگه‌های سفيد وسياه تو هم است. قسمت زير بدنش مايل به سفيد و پر زير دمش به رنگ سياه است . منقاری دراز وکمی خميده، وطول منقارش ۴ سانتيمتر می‌باشد. بالهايش مانند بالهای هدهد مخطط سياه وسفيده و پاهايش بلند است. از منقارش برای حفر در زمين برای ايجاد لانه، وکسب غذا استفاده می‌کند.

  پرنده نر

پرنده نر آوازی کشيده مانند صدای (نای) از خود صادر می‌کند به هدف اينکه توجه پرنده ماده به خود جلب کند. در ارتفاع ۲۰ متری پرواز می‌کند، هنگام پرواز با بالهای باز و کشيده اش حرکاتی آکروباتيک ايجاد می‌کند وبه سرعت از بالای به سوی زمين می‌آيد، بالهايش هنگام پرواز به ۴۱ سانتيمتر می‌رسد. در تلماسه‌ها بيشتر دويدن به پرواز ترجيح می‌دهد. پاهای بلندش به وی کمک می‌کند که شکمش به ريگ گرم صحرا نخورد، چون اين پرنده در تلماسه می‌دود، وباز می‌ايستد اطراف خودش نگاه می‌کند، و دوباره به دويدن ادامه می‌دهد.

  موسم تخم گذاری

موسم تخم گذاری و جفت‌گيری پرنده «چکاوک هدهد » معمولاً از اواخر فصل بهار و اعتدال بهاری آغاز می‌شود و تا اواخر پائيز ادامه دارد. پرنده ماده از ۲ تا ۳ تخم می‌گذارد، مدت يک هفته روی تخمها می‌خوابد سپس جوجه‌ها از تخم بيرون می‌آيند. تا مدت ۴ روز توانايی بينايی ندارند. اگر احساس خطر کرد، ويا عابری به لانه اش نزديک شد، از لانه بيرون می‌جهد برای حفاظت از لانه و جوجه‌ها وبه مسافت کوتاهی جلو آن شخص عابر می‌دود و توجه عابر به خود جلب می‌کند، و با اين صورت آن را از لانه دور می‌سازد.

مطالب مرتبط :

     گالری تصاویر پرندگان

---------------------------------------------------------------------

 سهره طلايی

نام انگليسی : European Goldfinch

نام فرانسوی : Chardonneret elegant

نام لاتين : Carduelis Carduelis

پرندگانی کوچک جثه و اندکی کوچک تر از گنجشک خانگی با دم چنگالی شکل و منقار مخروطی و نسبتاً باريک ، دمگاه سفيد رنگ ، صورت قرمز رنگ ، پس سر سياه رنگ ، گونه های سفيد  ،گرده قهوه ای يا خاکستری ، بال های سياه رنگ با نوار زرد کاملاً مشخص در بال ها ، سينه ای به رنگ  نخودی و پا های تيره رنگ هستند .
زير گونه ای از سهره طلايی با نام سهره طلايی سر خاکستری ( Grey-headed goldfinch ) و با نام محلی سهره حلب در شرق ايران يافت می شود که فاقد رنگ سياه و سفيد در سر بوده و گردن و سينه خاکستری رنگ و صورت قرمز رنگ و منقاری مخروطی و اندکی بلند تر از سهره معمولی دارد .
در هنگام توليد مثل پرنده ماده بين 3 تا 7 تخم می گذارد که تخم ها به رنگ سفيد متمايل به آبی بوده و نقاط ريز قرمز يا قهوه ای در يک طرف تخم ها ديده می شود . پرنده ماده به مدت 14 روز روی تخم ها می خوابد . در اين مدت پرنده نر برای ماده غذا می آورد که ممکن است دانه و يا حشره باشد . در اين هنگام پرنده نر در اوج مستی بوده و بال های خود را به صورت آويزان نگه می دارد . دو هفته نيز طول می کشد تا جوجه ها آماده ترک لانه فنجانی شکل شوند . لانه ای که معمولاً در ارتفاع 2 تا 10 متری از سطح زمين و در ميان شاخه های درخت ساخته شده می شود .
خارج از فصل توليد مثل از انواع دانه ها تغذيه می کند و در فصل توليد مثل علاوه بر دانه ها از حشرات نيز تغذيه می نمايد.

سِهرِه پرندگانی دانه‌خوار و حشره‌خوار بامنقاری کوتاه، مخروطی وقوی، و پر و بالی رنگارنگ هستند. در خارج از فصل زاد و ولد می‌کنند و دسته جمعی به سر می‌برند. نر و ماده تقريباً هم‌شکل نيستند. روی درختان، بوته‌ها، يا زمين لانه می‌سازند.
غير از دانه‌ها گاهی از حشرات نيز تغذيه می کنند
عمر سهره در شرايط عادی بيشتر از 8 سال و کمتر از 12 سال است.

سِهرِهٔ جَنگَلی (بلبل آوازخوان، خوبيسه، بلبل خمسه، کاه‌سهره) يکی از پرندگان آواز‌خوان است .اين پرنده از راستهٔ گنجشک‌سانان (Passeriformes)، خانوادهٔ‌ سهرگان (Fringillidae)، جنس فرينجيلا (Fringilla) است.

سهره جنگلی ( Chaffinch ) که با اسامی محلی ديگری همچون بلبل آوازخوان ، خوبيسه و يا خمسه نيز شناخته می شود چند سالی است که به دليل زيبايی ظاهر و آواز زيبايش جايگاهی ويژه در بين علاقمندان به پرندگان آوازخوان يافته است . پرورش و نگهداری از اين پرنده در قفس در برخی کشور ها به سال های دور باز می گردد . اين پرنده به خصوص در کشورهای اروپايی بسيار محبوب و مورد توجه مردم است تا جايی که در کشوری همچون بلژيک اين پرنده به عنوان يک پرنده قفسی محبوب شناخته شده و حتی مسابقات آوازخوانی اين پرنده در برخی مناطق برگزار می شود.

اين پرنده يکی از بزرگ ترين سهره های موجود در ايران با 18 سانتيمتر طول می باشد . منقار مخروطی ، پاهای تيره رنگ و دو نوار سفيد کاملاً مشخص در بال ها از خصوصيات عمومی پرنده نر و ماده و جوان می باشد .

پرنده نر کاملا متفاوت از پرنده ماده می باشد . سر آبی رنگ مايل به خاکستری ، گوشپرها و سينه و شکم قهوه ای متمايل به نارنجی ، روتنه قهوه ای يا بلوطی رنگ ، دمگاه سبز رنگ ، دو نوار بالی سفيد در بال های تيره رنگ و نيز اثراتی از رنگ زرد در بال ها از خصوصيات پرنده نر است . همچنين منقار پرنده نر به خصوص در فصل جفت گيری و در زمان مستی به رنگ خاکستری در می آيد و در فصل پاييز و زمستان منقار بی رنگ می شود . بالای منقار و در ناحيه پيشانی پرنده نر لکه سياه رنگی ديده می شود . البته در فصول پاييز و زمستان رنگ پرها در پرنده نر کم رنگ تر می شوند و منقار نيز بی رنگ می گردد .

پرنده ماده و پرنده جوان مشابه بوده و اثری از رنگ آبی و نارنجی در سر ندارند و به طور کلی به رنگ خاکی می باشند البته دمگاه پرنده ماده نيز مثل پرنده نر سبز رنگ است . نوار بالی سفيد رنگ در پرنده ماده و جوان نيز ديده می شود .

خارج از فصل توليد مثل از انواع دانه ها تغذيه می کند و در فصل توليد مثل علاوه بر دانه ها از حشرات نيز تغذيه می نمايد . بهترين غذا برای نگهداری اين پرنده در قفس مخلوط ارزن و کتان است .

 تفاوت پرنده نر و ماده

پرنده نر و ماده بسيار مشابه می باشند ولی تفاوت هايی نيز دارند که به شرح ذيل می باشد .
1- تنها پرنده نر آواز می خواند و آواز ماده آرام و کوتاه بوده و بسيار به ندرت شنيده می شود .
2- منقار پرنده نر غالباً بلند تر از منقار پرنده ماده می باشد .
3- سرخی صورت در پرنده نر وسعت بيشتری نسبت به پرنده ماده دارد .
4- سبيل پرنده نر به رنگ سياه براق می باشد در حالی که سبيل پرنده ماده دودی و يا بور است .
5- شانه بال در پرنده نر سياه رنگ بوده ولی در پرنده ماده سياه متمايل به خاکستری می باشد .

 زيستگاه

باغ‌ها ، ميوه‌زارها و کشتزارها . در پاييز و زمستان در حال جستجو و تغذيه از دانه‌های بوته‌های خـار در زمين‌های باير و کنـار جاده‌ها ديده می شود ، لانه‌اش را روی درخت و معمولا نزديک نوک شاخه‌ها و گاهی در پرچين‌ها می سازد . 

 پراکنش

در ايران به جز در نواحی محدودی از جنوب شرق در ساير نواحی به تعداد نسبتاً فراوان ديده شده و توليد مثل نيز می کند .
در زمان مهاجرت سهره را می توان در نواحی شهری و حاشيه شهری مشاهده نمود . در ايران زمان مهاجرت سهره از اوايل پاييز می باشد . 

 صدای پرنده

آواز سهره آوازخوان از تنوع نسبتاً کمی برخوردار است و اين پرنده بين دو تا سه نوع آواز دارد . نکته جالب در مورد اين پرنده وجود لهجه های محلی در اين پرنده است ، يعنی لهجه آواز اين پرنده در مناطق مختلف متفاوت از هم می باشد . آواز اين پرنده غالباً در فصل بهار و تابستان شنيده می شود و معمولاً در فصول پاييز و زمستان به ندرت آواز اين پرنده را می شنويم . ساير اصواتی که اين پرنده در حين پرواز و يا در هنگام تغذيه و ... از خود ساتع می کند بسيار متنوع بوده و در تمام فصول سال شنيده می شود . به طور کلی زمان اوج آوازخوانی سهره جنگلی در فصل بهار و زمانی است که پرنده در حال انتخاب جفت و يا لانه سازی است و در اين حالت اصطلاحاً پرنده مست شده است که از نشانه های مستی سهره آوازخوان رنگ درخشان پرنده و منقار خاکستری مايل به بنفش آن است .

مطالب مرتبط :

     گالری تصاویر پرندگان

---------------------------------------------------------------------

پرستو يا ( چلچله ) پرنده‌ای حشره خوار است که تاکنون ۷۴ گونه از آنرا شناسايی کرده‌اند و در بسياری از مناطق يافت می‌شود. اين پرندهٔ کوچک را با قد وبدن کشيده (حدود ۲۰ سانتيمتر)، بالهای باريک و نوک‌تيز، منقار کوتاه و پاهای سست و کوچک، به آسانی می‌توان از ديگر پرندگان باز شناخت. برخی از گونه‌های آن دم‌های شاخه دار دارند. پر و بال پرستوها ميتواند يک‌دست و يا دارای نشان‌هايی به رنگ‌ آبی و سبز با جلای فلزی باشد.

 موسم تخم گذاری پرستو

درموسم جفت‌گيری و تخم‎گذاری پرستوی ماده تا پنج تخم می‌گذارد، ومدت پانزده روز روی تخم‎ها می‌خوابد، وپس از بيرون آمدن جوجه‌ها از تخم (تفقيص) وسپری شدن ۲۵ روز جوجه‌ها برای ترک لانه آماده می‌شوند. اما چند شب نخست را به آشيانه برمی‌گردند، واز آن پس برای هميشه لانه را ترک می‌گويند.

نام های ديگر

پرستوک، پرستک، خطّاف، فرشتو، فرشتوک، فراشترو، فراشتروک، فراشتک، فراستوک، پلستک، پيلوايه، حاجی حاجی، پالوانه، پالوايه، بادخورک، فرستو، فرستوک، بالوايه، ابابيل (در تداول عامه )، بهار، زازال، چلچله، فرتوک، بلوايه، دُمسنجه، دُمسيجه، بلسک، داپرزه، دال بوز، دال پوز، دال بوزه، دال پُوزه، از نامهای ديگر معادل پرستو در زبان فارسی ميباشند.

 آشيانه

ساختن آشيانه به کمک هردو پرستوی نر وماده صورت می‌گيرد. لانه را از گِل وساقهٔ علفها ی خشک وپـَر ساخته می‌شود. بدليل يکسانی رنگ پرهای پرستو (چلچله) نر وماده وباز شناختن آنها از يگديگر آسان نيست

 پرجمعيت ترين گونه پرستو

پرجمعيت ترين گونهٔ پرستو، چلچلهٔ سينه خاکستری است که در آسيا، اروپا ، و آمريکای شمالی زندگی می‌کند. اين گونه پرستو گاه در يک فصل سه بار تخم می‌گذارد. و جالب اينجاست که وقت تخمهای نوبت اول به جوجه تبديل شدند، پس از

ترک لانه جای دوری نمی‌روند، بلکه در نزديکی آشيانه می‌مانند ودر غذا دادن به جوجه‌های نوبت دوم وسوم به پدر ومادرشان کمک می‌کنند.

کوچ پرستوها

از دير باز تاکنون انسان می‌خواسته پی به انگيزهٔ مهاجرت پرندگان ببرد و بداند که چه عواملی در جهت‎يابی آن‎ها نقش دارد. در هرسال گروه‎های زيادی از پرندگان که به (پرندگان مهاجر) مشهورند گاهی از شمال به جنوب ، و گاهی هم از جنوب به شمال مهاجرت می‌کنند، و در اين مهاجرت هزارها اميال راه را طی می‌کنند و ده ها هزار ده ، شهر و روستا را پشت سر می‌گذارند. البته عوامل طبيعت، دما، آب و هوا، سرما و گرما در اين هجرت ساليانهٔ پرندگان نقش مهمی دارد. «پرستوها» سالانه هفده هزار کيلومتر راه را می‌پيمايند، و از قاره‌ای به قارهٔ ديگر کوچ می‌کنند، و دارای رکورد سرعت در بين ديگر مهاجران هستند. به طوری که نوشته‌اند چهار هزار کيلومتر را در بيست وچهار ساعت می‌پيمايند. يعنی باسرعت ساعتی حدود صد و هفتاد کيلومتر . گفته ميشود که انسان به «پرستو» علاقه‌ای خاص دارد چنانکه سرخ پوستان آمريکايی (در سنتی پيش از دوران مکاشفات کريستوف کلمب) کدو حلوايی را به شاخه‌ای می‌آويختند تا پرستوها درون (مغز) کدورا بخورند ودر ميان آن، برای خود لانه‌ای بسازند. در مورد کوچ پرندگان نظرات متعددی وجود دارد. تا پيش از ابراز نظريهٔ جديد گمان براين بود که رهبری پرندگان با تجربه و مسن، ميدان مغناطيسی زمين، نيروی کوربوليس، تابش آفتاب، وساعت فيزيولوزيکی، در کوچ وجمعيت يابی پرندگان مؤثرند. در سال ۱۹۰۶ ميلادی دانشمند زيست شناسی المانی «اشنايدر» اين حقيقت را حدس زد که پرندگان از روی حرکت خورشيد جمعيت يابی می‌کنند. پس از عرضهٔ فرضيه اشنايدر، دکتر (کرامر) نخستين دانشمندی بود که درستی فرضيه اشنايدر را به کمک آزمايشهای گوناگون، بررسی و ثابت کرد. وی دريافت که حس جهت يابی پرندگان از روی حرکت خورشيد به قدری دقيق است که آنها حتی مقدار تغيير وضع ساعت به ساعت خورشيد را هم می‌سنجند

  مطالب مرتبط :

     گالری تصاویر پرندگان

---------------------------------------------------------------------

   جوجه کشی مرغ عشق

شرايط تکثير

برای تکثير مرغ عشق نيازی به وسايل خيلی گران قيمت و زحمت زياد نيست ، کافی است به آن دل بدهيد و واقعا حوصله داشته باشيد.

1- به ازای هرجفت مرغ عشقی که داريد يک خانه تخم بگيريد ، بهتر است خانه پلاستيکی باشد (در بازار هم خانه چوبی و هم پلاستيکی موجود است ، لانه پلاستيکی بهتر می باشد چون به راحتی قابل شست و شو بوده و مثل چوب نيست که موجودات ذره بينی لای درزها و سوراخهايش رشد کنند).

2- لانه را بعد از خريد با آب گرم و مايع ظرفشويی خوب بشوييد و 2 ساعت در معرض نور آفتاب بگذاريد تا کاملا خشک و ضد عفونی شود.

3- لانه را نه خيلی بالا و نه در کف قفس ، بلکه در وسط يکی از ديواره های قفس بگذاريد جلوی در لانه طوری يک ميله را به موازاتش قرار بدهيد تا پرنده بتواند راحت به درون لانه برود.

4-  پرنده را با انواع ميوه ها مثل سيب ، گلابی ، پوست هندونه و انواع سبزيها مثل شويد و هويج و جعفری تغذيه کنيد و البته جوانه گندم هم که يک غذای بسيار ايده آل و مقوی محسوب می شود را فراموش نکنيد . آب تازه را همواره در اختيار پرنده خود بگذاريد (ويتامين و کلسيم را هفته ای دو بار به آب آنها اضافه کنيد).

5- جای نه گرم و نه سرد و بدون جريان شديد هوا را برای قرار دادن قفس در نظر بگيريد.

مدت زمان لازم برای جفت شدن مرغ عشق نر و ماده

نمی شود زمان مشخصی را عنوان کرد ، اين امر کاملا به خصوصيات مرغ عشق بستگی دارد بعضی ها شديدا گوشه گير هستند  (معمولا در مرغ عشقهای ماده بيشتر ديده می شود) و ديرتر عادت می کنند هرچه محيط برايشان مستعد تر باشد سريعتر جفت می شوند. سعی کنيد محيطی ساکت برايشان فراهم کنيد و وسايل بازی و ظرف آب برای حمام و سبزيجاتی مثل هويج ، شويد و جعفری برايشان بگذاريد.اگر بسيار مشتاق داشتن يک جفت تخمگذار هستيد توصيه می کنم جفتی که سابقه تخمگذاری داشته اند را خريداری کنيد.

توليد مثل

برای‌ موفقيت‌ درجوجه‌ گرفتن‌ بايد به‌ موارد زير توجه‌ شود :

1- فراهم‌ آوردن‌ شرايط مناسب‌ نگهداری‌ و تغذيه.

2- قرار دادن‌ جعبه‌ آشيانه‌ : يک ‌محرک‌ برای‌ توليد مثل‌ محسوب‌ می‌شود. برای‌ مرغ‌ عشق‌ جعبه‌ آشيانه‌ به‌اندازه ‌23‚17‚17 سانتيمتر و ورودی‌ به‌ قطر 4-5 سانتيمتر مناسب‌ است . وجود يک‌ميله‌ جلوی‌ سوراخ‌ ورودی‌ کمک‌ می‌کند پرنده‌ نر جفت‌ خود را هنگام‌ خوابيدن‌ روی‌تخم‌ها بهتر تغذيه‌ کند. ضمنا مرغ‌ عشق‌ تخم‌ را مستقيما روی‌ کف لانه‌ می‌گذارد و نياز به‌ وسيله ‌ديگری‌ نيست‌.

3- استرس ‌: استرس‌ را بايد به‌ حداقل‌ رساند. صاحبان‌ وسواسی‌ يا فضول‌ که‌ بطور متناوب‌ داخل‌ جعبه‌ آشيانه‌ را نگاه‌ می‌کنند و نيز ظاهر شدن‌ شکارچيانی‌ مانند گربه‌ اطراف‌ قفس‌ از عوامل‌ مهم ‌استرسزا‌ محسوب‌ می‌شوند.

4- نقش‌ تحريک‌ ساير پرندگان ‌: می‌توان‌ چند جفت‌ مرغ‌ عشق‌ را در قفس‌های‌ مجزا ولی‌ در کنار يکديگر قرار داد. صدای‌ هر جفت‌ می‌تواند جفت ‌های ديگر‌ را به‌ نشان‌ دادن‌ رفتار توليد مثلی‌ تشويق‌ کند.

5- تأثير نور : افزايش‌ تدريجی‌ مدت‌ زمان‌ وجود نور تحريک ‌مناسبی‌ است . فصل‌ جفت‌گيری‌ مرغ‌ عشق (معمولا) بهار و تابستان‌ است‌. شما می توانيد در زمستان با روشن نگه داشتن چراغها تا پاسی از شب پرندگان خود را به جفتگيری تحريک کنيد.

ناباروری

بعضی مرغ عشقهای نر توانايی باروری ندارند اين مشکلات که اغلب ژنتيکی هستند درمانی ندارد . گروهی از مرغ عشقها هم هستند که با هم جفت نمی شوند، يعنی گرچه سعی در جوجه دار شدن دارند اما تخم حاصل ، بی نطفه است  . البته علت اول بيشتر اتفاق می افتد که شما می توانيد پرنده نر را عوض کنيد.
بعضی وقتها اين امکان وجود دارد که بتوان مشکل بی نطفه بودن تخم را حل کرد (در بيشتر موارد مربوط به پرنده نر می شود. در صورتی که اين مشکل در پرنده نر از نوع ژنتيکی نباشد امکان درمان آن وجود دارد. کمبود ويتامين D و E و برخی از مينرالها در پرنده باعث ناباروری آن می شود. سعی کنيد که از داروخانه دامپزشکی مولتی ويتامين و مينرال (مواد معدنی) تهيه کنيد. اکيدا توصيه می کنم جوانه گندم تازه را نيز در اختيار پرنده بگذاريد. جوانه گندم يکی از مقوی ترين مواد غذايی برای اکثر موجودات است. تخم کتان را نيز در جيره غذايی مرغ عشق خود بگنجانيد چرا که به نطفه سازی کمک ميکند ولی ميزان زياد تخم کتان می تواند مشکل آفرين باشد ، زيرا دانه ای بسيار چرب است و مصرف بيش از اندازه آن ، به کبد پرنده آسيب وارد می کند ؛ اين کارها را انجام داده و اگر بعد از 2 يا 3 سری تخم گذاری ، بازهم مشکل ادامه داشت ، می توانيد مطمئن باشيد که مشکل پرنده شما ژنتيکی بوده و راه درمانی ندارد).
جفت گيری در مرغ عشقها دليل بر تخم گذاری آنها نيست. ممکن است که دو مرغ با هم جفت باشند اما تا مدت ها از تخم گذاری خبری نباشد. اگر علل ژنتيکی و بيماری را فاکتور بگيريم ، علل ديگری نيز چون اضطراب ، عدم وجود لانه تخم گذاری باب ميل ، کوچک بودن قفس و همچنين کمبود غذا و آب باعث اين مسئله هستند. بايد محيط زندگی مرغ عشق های جفت گيری کرده به گونه ای باشد که هميشه اين اطمينان را حس کنند که غذا و آب به ميزان فراوان و بيش از نياز در اختيارشان خواهد بود. در صورتی که همه چيز نرمال باشد ، يعنی نر و ماده هر دو کاملا سالم باشند و فضای لانه نيز آماده باشد، مرغ ماده تا 6 تخم می گذارد مرغ ماده هنگامی که شروع به تخم گذاری می کند اين کار را تا زمانی ادامه می دهد که صدای نبض جوجه درون يکی از تخمها را بشنود. در اين حالت از توليد تخم بيشتر اجتناب کرده و به گرم نگه داشتن و خوابيدن بر روری تخم های باقی مانده اکتفا می کند. اگر به هر دليل يکی از تخم ها خراب شود ، خود ماده اين مسئله را متوجه شده و آن را بيرون می اندازد. البته توجه کنيد که ممکن است تخم بيرون انداخته شده سالم باشد و تنها به اشتباه و يا کمبود فضا و حرکات مادر در لانه بيرون بيفتد. هفت روز پس از اينکه مرغ بر روی تخم خوابيد می توانيد خودتان سالم بودن تخم را امتحان کنيد. برای اينکار به آرامی تخم را برداشته و در فضای تاريک در مقابل يک لامپ پرنور نگاه داريد ، بايد يک لکه سياه در وسط تخم ببينيد ؛ اين لکه همان جنين است که کم کم بزرگ شده و کل فضای تخم را ميگيرد. تقريبا 18 تا 21 روز طول می کشد تا جوجه از تخم بيرون بيايد. جوجه ابتدا کور است و قدرت بينايی ندارد و پس از 7 تا 10 روز چشم باز می کند.

نکته : بعضی موارد ممکن است مرغ عشق ماده پس از اينکه جوجه هايش از تخم بيرون آمدند بعضی از آنها ترد کرده و از لانه بيرون  بياندازد ، يکی از علل اين مسئله فقدان غذا در قفس است چرا که در حين بزرگ کردن جوجه مصرف غذای مرغ عشق ها چند برابر می شود ، اگر با چنين موردی مواجه شديد به آرامی جوجه را در دهانه لانه قرار دهيد ، در اين حالت مادر جوجه را به درون لانه و به زير شکم خود هدايت می کند اما اگر اين اتفاق باز هم تکرار شد يا بايد جوجه را در زير شکم مرغ عشق ديگری که خود صاحب جوجه است قرار دهيد و يا اينکه خودتان نقش مادر را برايش ايفا کرده و آن را بزرگ کنيد.

کنترل تخمها

طريقه تشخيص نطفه دار بودن تخم :
 
بوسيله يک منبع روشنايی مثل چراغ قوه ، به تخم نور بتابانيد (بايد حدود 4 تا 6 روز  از زمان تخمگذاری گذشته باشد_در اين زمان جنين در حال تشکيل به راحتی قابل تشخيص می باشد) در صورت وجود جنين يک لکه تيره درون تخم مشاهده می گردد (اگر در اواخر دوران جنينی به تخم حاوی جنين زنده نگاه کنيد قادر به ديدن حرکات ظريفی خواهيد بود که نشان دهنده حيات جنين درون تخم می باشد) در غير اين صورت (عدم رويت لکه) می توانيد به هرز بودن تخم يقين داشته باشيد و آن را دور بياندازيد.

تشخيص تخم با جنين مرده :

بعضی از اوقات جنين درون تخم به دلايلی می ميرد ؛ علل احتمالی آن می تواند به قرار زير باشد :

** فقدان مواد غذای حياتی در تخم
** بيماری عفونی
** پيدايش فاکتور لتال به دليل هم خونی
** وجود مواد سمی درون خوارک والدين ( پيش از تخمگذاری)
** صدمه فيزيکی و ورود عوامل بيماری زا به درون تخم (اگر تخمی صدمه فيزيکی ناچيزی ديده باشد می توان ترک را بوسيله لاک ناخن و يا چسب پوشاند هرچند که احتمال جوجه شدن تخم ، به دليل احتمال ورود عوامل ويروسی ، باکتريايی و ... کاهش می يابد)
** آلودگی تخم بوسيله مدفوع مادر و يا جوجه های بزرگتر
 
مرگ جنين را به دو صورت می توان تشخيص داد :

1_عدم رسيدگی به تخم و آلوده شدن تخم با مدفوع ( همانطور که ذکر گرديد همين آلوده شده بوسيله مدفوع به دليل مختل کردن تبادل رطوبت و اکسيژن با محيط خود می تواند عامل مرگ جنين باشد) :

به دلايل مختلف ممکن است اين اتقاق رخ دهد از جمله کثيف بودن ذاتی ،  بيمار بودن (در اين حالت بايد مرغ عشق ماده را از قفس تکثير دور کرد و تخمها را نيز درو ريخت چون احتمال سرايت بيماری به آنها و ايجاد اپيدمی وجود دارد) و يا جوان بودن مرغ عشق ماده ؛ در  اين صورت (اگر احتمال می دهيد که هنوز جنين درون تخم زنده است) بايد مبادرت به شستشوی تخم ها نماييد ؛ برای اين کار تخمها را در ظرفی حاوی آب گرم (حداکثر 35 تا 40 درجه سانتی گراد) قرار داده و صبر کنيد تا کثافات آن حل شود ، متاسفانه در اين حالت لايه پروتئينی نازک سطح تخم نيز از بين رفته و تخم قابليت تنظيم رطوبت و ممانعت از ورود باکتری ها را از دست ميدهد که اين امر اغلب منجر به تلف شدن جنين می گردد به همين دليل بايد معقول بودن شستشوی تخم را مورد سوال قرار داد.

2_تيره شدن غير عادی تخم (اين تيرگی را نبايد با تيرگی تخم در اواخر دوران جنينی اشتباه گرفت بلکه اين امر به دليل فساد تخم حادث می گردد و برای افراد حرفه ای تشخيص آن بسی سهل و آسان است).

 موطن مرغ عشق

وطن مرغ عشق قاره استرالياست ، اين طوطی موجدار کوچک حدود 160 سال است که به عنوان حيوان خانگی رايج شده . در سال 1840 اولين مرغ عشق ها توسط محقق انگليسی به نام جان گولد به اروپا برده شد. گولد منطقه اصلی زيست و توليد مثل پرنده را جنوب و جنوب غربی استراليا ميداند ، در اين مناطق مرغ عشق های وحشی در فصل بهار در گروههای بزرگ به توليد مثل می پردازند.مدت زمان توليد مثل پرنده به طور غير مستقيم به بارندگی وابسته است چراکه تخم های نيمه رسيده علوفه ها خوراک جوجه های اين پرنده را تشکيل می دهند. مرغ عشق در سوراخ درختان مناطق مناسبی را برای تخمگذاری يافته و شروع به تخمگذاری ميکند؛ اين پرنده در گروههای بزرگ و در محيطی محدود لانه سازی کرده و شروع به زادآوری می نمايد و همانطور که گفته شد تعداد دفعات زادآوری به ميزان خوراک مورد نياز جوجه ها بستگی دارد و در صورت عدم وجود غذای کافی پرندگان دسته جمعی به مناطق ديگر کوچ می کنند.

 خريد مرغ عشق

شايد به جرات بتوان گفت خريد يک پرنده آن هم بوسيله يک شخص مبتدی از نگهداری آن مهمتر و خطيرتر است چراکه در صورت عدم دقت احتمال خريد يک پرنده بيمار وجود دارد که اين کار علاوه بر دلسرد کردن فرد ، ديگر پرندگان او و همچنين گاه خودش را در معرض ابتلا به امراض خطرناک قرار خواهد داد.

برای اينکه خريد مناسبی داشته باشيم يا بايد به همراه يک شخص ماهر و متخصص اقدام به اين کار کنيم و يا از منابع معتبر و تجربيات ديگران (به علاوه کمی آزمون و خطا) استفاده نماييم ؛ به طور قطع و يقين به همراه بردن يک شخص متبهر شانس خريدن يک پرنده ايده آل را بسيار بالا می برد اما هميشه اين کار ممکن نيست پس بايد فوت و فن اين کار را آموخت تا در صورت لزوم بتوان از آن استفاده کرد.

نکاتی که در هنگام خريد بايد به آن توجه کرد

1- مرغ عشق بايد سر حال و شاد باشد و مرتبا جست و خيز کرده و آواز بخواند ، البته ساکت و آرام بودن پرنده صرفا به معنای بيمار بودن آن نيست چراکه عموما مرغ عشق ها در طول روز نيز می خوابند.

2-  پرهای پرنده بايد مرتب باشد ، مرغ عشق مريض به پرهايش رسيدگی نمی کند و پرهايش کثيف و به هم ريخته می باشد.

3- پرهای مخرج ( محل دفع فضولات ) پرنده بايد به صورت کرکهای سفيد و تميز بوده و همچنين خود مخرج صورتی رنگ باشد ، با فوت کردن به اين قسمت می توانيد به اين قضيه پی برد.

4- چشمهای پرنده سالم ، گرد و براق و سياه است (البته نژاد آلبينو دارای چشمهايی قرمز است) اگر پرنده در حالت استراحت نباشد ، نبايد چشمهايش خمار و بی حال باشند.

5-  پاهای مرغ عشق سالم و جوان فلسهای تميز ، نرم و لطيف دارد.

6- دم پرنده سالم هميشه در راستای بدنش می باشد.

7- مدفوع پرنده نبايد حالت آبکی داشته باشد (برای مطلع شدن به کف قفسی که پرنده در آن قرار دارد نگاه کنيد).

اگر در هنگام خريد به اين نکات توجه کنيد می توانيد مطمئن باشيد که انتخاب شما صحيح خواهد بود.

 مشخصات

مرغ عشق اهلی حيوانی است خجالتی، اما اگر از هنگام تولد با انسان خو بگيرد می تواند دست آموز شود . طول بدن اين پرنده بين 23 تا 26 سانتيمتر می باشد ، استانداردهای رايج بين المللی مربوط به کميته های معتبر جهانی از جمله DWV , COM , DKB  طول 24 سانتيمتر را تعيين کرده اند . طول عمری بين 7 تا 8 داشته و وزنی در حدود 40 تا 45 گرم دارد.

در جدول ذيل اندازه های ذکر شده در منابع مختلف را مشاهده می نماييد :

مرغ عشق دارای منقار خميده‌ بوده و نوک پايينی کوچکتر از بالايی می باشد ، شکل‌ انگشتان‌ پاهايش‌ به صورت دو انگشت‌ رو به‌ جلو و دو انگشت رو به‌ عقب است.‌در سن 3 ماهگی از نظر جنسی بالغ شده اما در حدود 5 - 6 ماهگی جفتگيری می کند. مرغ‌ عشق‌ ماده‌ در هر نوبت‌ به‌ طور متوسط 4 - 6 تخم‌ می‌گذارد (در موارد استثنايی 8 تخم و در پرنده تازه بالغ گذاشتن 3 تخم نيز مشاهده شده). جوجه‌ها 18- 21 روز بعد از تخم‌ بيرون‌ آمده‌ و 24 - 28 روز در لانه‌ می‌مانند.
رنگ طبيعی اين حيوان سبز روشن با صورتی زرد و نقش موجی سياه می باشد ، پلکها بسيار نازک هستند و از سمت پاين به بالا جمع می شوند.

 تشخيص جنسيت

برای فهميدن جنس نر و ماده اين حيوان بهترين گزينه توجه به پوستی است که در بالای منقار قرار دارد ، (و سوراخهای بينی در آن قرار دارد) می باشد.در نوع نر رنگ اين پوست آبی تيره و يا بنفش است اما در نوع ماده آبی بسيار روشن با هاله ای سفيد در اطراف سوراخهای بينی(بالاخص در ماده های جوان) ٬ قهوه ای يا متمايل به قوه ای است . رنگ آبی اين پوست در نوع نر همواره مشخص است البته در نرها مريض و يا پير اين رنگ مات شده و ترکهايی در آن ديده می شود ، اما رنگ اين پوست در ماده ها متغير است در موقع تخم گذاری و در جوانی صاف و روشن تر است و پس از اين مدت تيره تر و چروک دار می گردد.

 تغذيه ، نگه داری و تربيت مرغ عشق

تغذيه‌

غذای‌ اصلی‌ مرغ‌ عشق‌ در اسارت‌ و آزادی‌ دانه ‌است‌. دانه‌ها شامل‌ 2 گروه‌ مهم‌ هستند :

1- دانه‌ غلات ‌: کربوهيدرات‌ زياد وچربی‌ کم‌ دارند ، مانند ارزن‌ (طبيعتش سرد و خشک می باشد و دانه ايی قليايی و سرشار از پروتئين و منبعی غنی از ويتامين A و فسفر و املاح معدنی گوناگون است) و ذرت‌.

2- دانه‌های‌ روغنی‌ : چربی‌ زياد وکربوهيدرات‌ کم‌ دارند ، مانند تخم‌ کتان (طبيعتش گرم بوده و حاوی انواع ويتامين و ترکيبات کربوهيدرات و املاح معدنی ميباشد) يا تخم‌ آفتابگردان‌.‌ 

غذای‌ مناسب ‌مرغ‌ عشق‌ ارزن‌ می‌باشد ولی‌ اين‌‌ غذای‌ کاملی‌ نيست‌ بويژه‌ هنگام‌ توليد مثل ‌و برای‌ بالانس‌ کردن‌ آن‌ اضافه‌ کردن‌ يک‌ دانه‌ روغنی‌ (مانند تخم‌ کتان‌) لازم‌ است . علاوه‌ بر اينها سبزيجات‌ (مانند هويج ‌، کلم‌) ، ميوه‌های‌ تازه‌ (مانند سيب‌) و نيز مکمل‌ توصيه‌ می‌شوند. بايد توجه‌ داشت‌ که‌ هر نوع‌ تغيير جيره‌ به‌ تدريج ‌انجام‌ شود.

نکته : حتما به ازای هر يک کيلو ارزن 200 گرم تخم کتان با آن مخلوط کنيد نه بيشتر و نه کمتر چون تخم کتان يه دانه روغنيست و برای تامين بسياری از مواد بدن آنها ، مخصوصا برای گرفتن نطفه موثر ميباشد.

شما می توانيد هفته ای 2_3 بار به اندازه يک قاشق غذاخوری برنج ( به صورت کته ) به مرغ عشق بدهيد.

 نان:  نان سبوس دار و کم نمک را با آب گرم خيس کنيد تا نرم شود و بعد در قفس بگذاريد.

تخم مرغ:  تخم مرغ را به صورت آب پز شده در اختيار آنها بگذاريد(هفته ای 1 يا 2 مرتبه).

جوانه ها : کامل ترين و حياتی ترين بخش جيره غذايی مرغ عشق است (که متاسفانه بسيار مورد غفلت قرار ميگيرد). دانه ها در هنگام جوانه زدن ،‌مملو از ويتامينها و پروتئين ها ، املاح معدنی ، کربوهيدراتها و قندهای طبيعی ميشوند و برای مصرف مرغ عشقها بخصوص جوجه ها بسيار مفيد است ، حداقل هفته ای يک بار به آنها جوانه گندم بدهيد.

مکمل‌:  دو مکمل‌ مهم‌ برای‌ مرغ‌ عشق‌ سنگريزه‌ (يا شن‌) و کف‌ دريا می‌باشند.

پرندگان‌ دانه ‌خوار از جمله ‌مرغ‌ عشق‌ اغلب‌ قبل‌ از خوردن‌ دانه‌ اقدام‌ به‌ خوردن‌ سنگريزه‌ می‌کنند. سنگريزه ‌در سنگدان‌ پرنده‌ کمک‌ به‌ شکستن‌ دانه‌ کرده‌ ونقش‌ مهمی‌ در هضم‌ آن‌ دارد. بايد توجه‌ داشت‌ که‌ سنگريزه‌ آلوده‌ نباشد.سنگريزه را هم ميتوان با ارزن مخلوط کرد(البته با نسبت خيلی اندک) و هم ميتوان جداگانه در يک ظرف دهان گشاد ريخته و در کف قفس گذاشت.
کف دريا پوسته نوعی نرم تن درياييست که حاوی کلسيم بوده و باعث استحکام نوک و همچنين پوسته تخم ها در هنگام توليد مثل می شود . ضمنا پرنده هنگام استفاده از کف دريا نوک خود را به آن می کشد که مانع رشد بيش از حد آن می شود.

آب‌ (برای‌ نوشيدن‌ واستحمام) : آب‌ تازه و‌ در ظرف‌ تميز بايد هميشه‌ در دسترس‌ باشد . بهتر است آب‌ هر روزعوض‌ شود . پرنده‌ برای‌ آراستن‌ پرهای‌ خود نيز نياز به‌ آب‌ دارد.

ويتامين:  بدن تمام موجودات زنده برای انجام اعمال حياتی نيازمند پروتئين ، کربوهيدرات ، چربی ها ، موادمعدنی و ويتامين هاست و اين نيازها با مصرف مواد غذايی مختلف و متنوع تامين می شود . ويتامين ها دسته ای از مواد مغذی هستند که دارای معدودی از خصوصيات شيميايی می باشند . اين مواد ترکيبات آلی هستند که بوسيله نسوج بدن سنتز نمی شوند و بمقدار خيلی کم وجود آنها در جيره های غذايی لازم است . ترکيبات مذکور اجزا ساختمانی بزرگی از بدن را تشکيل نمی دهند و بيشتر بعنوان تنظيم کننده متابوليسم عمل می کنند . ويتامين ها بصورت محلول در چربی و آب وجود دارند . با توجه به مراتب فوق و از آنجا که مرغ عشقها و ساير پرندگان محصور در قفس ، در طبيعت نيازهای خود را بامصرف دانه های کال و رسيده ، علوفه سبز و بسياری مواد غذايی ديگر تامين می کنند به نظر می رسد استفاده از ويتامين ها برای آنها در زمان زندگی در اسارت ضرورت دارد و ضمنا ارزش غذايی دانه ها بمرور زمان و بر اثر ماندن و انبار شدن کاهش پيدا ميکند و باعث کاهش ميزان ويتامينها موجود در آنها می شود لذا استفاده از مولتی ويتامين ها می تواند اين کاهش را جبران نمايد . وقتی پرنده شما سالم و سرحال هم می باشد بايد علاوه بر ميوه و سبزيجات ، هفته ای دو بار در ظرف آب آنها ، نصف قرص جوشان مولتی ويتامين (يا 12 قطره) و يک چهارم قرص جوشان کلسيم بريزيد (يا 10 قطره). اکيدا توصيه می شود بعد از 24 ساعت ظرف آب را بشوييد (به دليل رشد سريع پارازيتها در اين محيط غنی شده هرگز نگذاريد ظرف آب حاوی مولتی ويتامين بيش از 24 ساعت بماند بلکه آن را به دقت بشوييد).
نکته : موقع شستن ظرف آب ، بهتر می باشد از آب داغ و مقدار بسيار کم مايع ظرفشويی استفاده نموده ، ظرف را با شيشه شور يا با يک مسواک کهنه بشوييد.

 نگهداری

قفس:
ابعاد:  اندازه‌ توصيه‌ شده‌ برای‌ يک‌ جفت‌مرغ‌ عشق‌ 75‚60‚100سانتيمتر می‌باشد. داشتن‌ ميله‌های‌ افقی‌ (نسبت‌ به‌ عمودی‌) ارجح‌ است‌ چرا که‌ پرنده‌ می‌تواند برای‌ بالا رفتن‌ از آن‌استفاده‌ کند.

مکان‌ قفس‌:  قفس‌ را بايد در اتاقی‌ روشن ‌، با هوای‌ مناسب‌ و درجريان‌ (با دمای‌ 1- 26 سانتيگراد بدون‌ تغييرات‌ ناگهانی‌) ، بدون‌ دود سيگار و در گوشه‌ای‌ از اتاق‌ قرار داد تا پرنده‌ احساس‌ امنيت‌ کند . پرنده‌ نبايد در معرض‌تابش‌ مستقيم‌ آفتاب باشد . ارتفاع‌ قفس‌ بهتر است ‌طوری‌ باشد که‌ پرنده‌ حدودا هم‌ سطح‌ چشمان‌ شما باشد تا کنترل آن‌ ساده ‌تر شود . با توجه‌ به‌ اينکه‌ مرغ‌ عشق‌ در شب‌ ساعاتی‌ را می‌خوابد در صورتيکه‌ چراغها روشن‌ است‌ بهتراست‌ روی‌ قفس‌ با پارچه ‌پوشانده‌ شود.

وسايل‌ داخل ‌قفس‌:  وسايل‌ لازم‌ برای‌ قفس‌ شامل‌ ظروف‌ آب‌، غذا و سنگريزه‌ و کف‌ دريا می‌باشد. اسباب‌ بازی‌ نيز بويژه‌ برای‌ يک‌ پرنده‌ تنها لازم‌است ‌. کف‌ قفس‌ را می‌توان‌ ترجيحا با کاغذهای غير چاپی مثل کاغذهای خاص الگوی خياطی که کاهی و بدون مواد چاپی هستند فرش کنيد . آبخوری‌ لوله‌ای‌ ، برای‌ مرغ‌ عشق‌ مناسب‌ است ‌.

جلوی‌ ظروف‌ آب‌ و غذا بايد ميله‌ باشد تا پرنده‌ بتواند بر روی‌ آن‌ بنشيند ضمن‌ اينکه ‌ظروف‌ آب‌ و غذا نبايد زير ميله‌های‌ بالايی‌ قفس‌ باشند چرا که‌ با مدفوع‌ پرنده‌ آلوده‌ می‌شوند. آب‌ هميشه‌ تازه‌ و تميز بايد در اختيار پرنده‌ باشد. کف‌ قفس‌ بايد هر روز و کل‌ قفس‌ 3 - 4 روز يک‌ بار تميز شوند.

ميله‌ داخل ‌قفس‌:  ميله‌های‌ چوبی‌ نسبت‌ به‌ پلاستيکی‌ ارجح‌ هستند ضمن‌ اينکه‌ بهتراست‌ قطر ميله ‌ها متفاوت‌ باشد. به‌ طور کلی‌ قراردادن‌ شاخه‌ درخت‌ بويژه‌ به‌ جای‌ ميله ‌های‌ بالايی‌ قفس‌ مناسبتر است‌ چرا که‌ پرنده‌ می‌تواند از آن‌ بالا رفته ‌ضمنا ناخن‌هايش‌ نيز ساييده‌ می‌شود.

اسباب‌ بازی‌:  مرغ‌ عشق‌ آينه‌ را دوست‌ دارد. می‌توان‌ يک ‌آينه‌ کوچک‌ را داخل‌ قفس‌ قرار داد تا پرنده‌ خود را ببيند. اسباب‌ بازيهای‌ ديگر مورد علاقه‌ مرغ‌ عشق‌ شامل ‌نردبان ‌، تاب ‌، توپ‌ پينگ ‌پنگ‌ آويزان‌ و زنگ ‌می‌باشند.

نگهداری در پاسيو:  محيط پاسيو اگر هوای تازه و با تهويه مناسب داشته باشد محل بسيار خوبی است به شرط آن که:
_در معرض تابش مستقيم خورشيد نباشد.
_گياهان داخل آن سمی نباشند (می توانيد از گياهان و درختچه های مصنوعی استفاده کنيد).
_تهويه مناسب برای هوا داشته و زياد مرطوب ، گرم و سرد نباشد.

 چند نکته مهم

1- مرغ عشق هايی که تازه خريداری شده اند را تا اطمينان از سالم بودنشان در قرنطينه نگهداری کنيد.

2- به محض مشاهده علائم بيماری در هر کدام از مرغ عشق ها ، آن را از بقيه جدا کنيد و سپس به مداوايش بپردازيد.

3- سعی کنيد از ميله ها و ظروف غذاخوری پلاستيکی و بدون درز و شکاف و شکستگی استفاده کنيد.

4- از قفس مناسب جهت نگهداری مرغ عشق (75 ‚ 60 ‚ 100 سانتيمتر) استفاده کنيد قفسهای کوچک باعث بی تحرکی و در نتيجه چاقی مرغ عشق و همچنين شکستگی و بی نظمی پرها می شود.

5- ميله را در جهت مخالف يکديگر و در طول قفس قرار دهيد تا فاصله پرواز بيشتر باشه و امکان تحرک پرنده زيادتر گردد.

6 - ميله ها را در جای خود کاملاً محکم کنيد و حداقل دو هفته يکبار ميله ها و ظروف غذاخوری را از قفس بيرون آورده ضد عفونی کرده و در صورت شکستگی تعويض نماييد

7- حداقل روزی يک بار آب را تعويض و ظرف آن را تميز کنيد.

8- روزانه يکبار دانخوری را بيرون آورده و اضافات و پوسته ها را دور ريخته و دان جديد اضافه کنيد تا مرغ عشقها گرسنه نمانند.

9- هر ماه يکبار مرغ عشقها را (البته در صورتی که جوجه و يا تخم نداشته باشند) در يک قفس ديگر گذاشته و قفس را ابتدا با اسپری های حشره کش يا مواد ضد عفونی کننده ضد عفونی کنيد و پس از يک ساعت کاملاً با آب و مواد شوينده آنها را بشوييد و بگذاريد با نور خورشيد خشک شوند.

10-  هفته ای دو بار ظرف حمام برای مرغ عشقهای خود بگذاريد(البته در جای گرم و غير از زمان جفتگيری). 

 امراض و بيماری های مرغ عشق

تمام بيماری های پرنده ها ناشی از باکتری و ميکروب نيست، هر چند اصلی ترين آنها به علت ويروسهای تا حدی خطرناک ، ايجاد می شود ولی اگر بخواهيم مهمترين عوامل ايجاد بيماری در پرنده ها را طبقه بندی کنيم ، شايد ويروس عامل دوم باشد ، اما اولين آن بهداشت و تغذيه نامناسب است .متاسفانه اکثر افراد تصور می کنند که دادن سبزيجات و ميوه به پرنده کافيست ولی عملا اين طور نمی باشد . می توان گفت لازم اما کافی نيست ، علاوه بر ارزن و سبزيجاتی مثل شويد و جعفری و هويج و انواع ميوه جات ، پرنده شما به مولتی ويتامين و کلسيم دارويی هم نيازمند است (دو بار در هفته، هر بار 12 قطره شربت مولتی ويتامين و 10 قطره شربت کلسيم در ظرف آب استاندارد) اگر اين نوع تغذيه رعايت شود ، بدن پرنده آنقدر قوی خواهد شد که بيماری ها سريع نتوانند بر او اثر کنند و حتی اگر به بيماری مبتلا گردد خيلی زود بهبود خواهد يافت. نکته ديگر رعايت بهداشت است ؛ برای اين منظور توصيه می شود هر هفته قفس را در يک محيط باز و بدون اينکه پرنده ها و لانه تخم خيس شود، با آب (بدون مواد شوينده) و با برسی مثل مسواک ، خوب بشوييد و بگذاريد کاملا خشک شود.
کف قفس را ترجيحا با کاغذهای غير چاپی مثل کاغذهای خاص الگوی خياطی که کاهی و بدون مواد چاپی هستند فرش کنيد. روزنامه های رنگی به دليل داشتن مواد چاپی در دراز مدت برای پرنده کنجکاو و علاقمند به جويدن ، می تواند سمی باشد حال اگر تمام اين موارد را رعايت کنيد و نگذاريد پرنده در معرض آفتاب مستقيم و طولانی، هوای سرد و باد قرار گيرد، و البته استرس هم به هيچ عنوان به او وارد نشود ، احتمال مريضی بسيار کم خواهد شد.