پرورش قناری

تغذيه :
اصلی ترين دانه مصرفی که می‌ايست هميشه در اختيار قناری قرار گيرد تخم کتان است. تخم کتان دانه‌ا‌ی مقوی و پرانرژی است ولی اين دانه به تنهايی نمی‌تواند تمامی نيازهای يک موجود زنده را برآورده سازد بنابراين برای بر طرف شدن اين نيازها می‌بايست دانه‌ها و سبزيجات و مکمل‌های ويتامينی و پروتينی گوناگونی را تهيه و در اختيار پرنده قرار دهيد . دانه هايی نظير ارزن - شلغم - کلم - کاهو خرفه - ترب و شاهدانه. سبزيجات و ميوه هايی نظير برگ کاهو- ترب - اسفناج - کرفس - گشنيز - کلم - کدو - سيب - هويج - هلو و ليمو شيرين از منابع مهم کربوهيدراتها، چربيها، پروتينها و ويتامينها به حساب می آيند.
بخش ديگری از غذای قناری که بصورت دستی تهيه می شود مخلوطی است از تخم مرغ و آرد سوخاری بعلاوه شير خشک، پودر جوانه گندم و سبوس گندم که دان نرم ناميده می شود. ممکن است ارزش غذايی دانه ها به مرور زمان و برحسب شرايط نگهداری تغيير کرده و کاهش يابد بنابر اين چهارمين بخش مواد غذايی افزودنی‌هايی مانند مکملهای پروتينی و ويتامين ها می‌باشند که برای جلوگيری از کمبود احتمالی آنها در خوراک پرنده مورد استفاده قرار می گيرند.

انواع دانه های مورد استفاده برای قناری
دقت در تنظيم يک رژيم غذايی متعادل و استفاده از دانه های مخلوط و رعايت اعتدال در خوراندن آن، موجب می‌شود تا ضمن استفاده پرنده از خواص مفيد دانه ها، به عوارض ناشی از مصرف زياد آنها نيز مبتلا نگردد. بهتر است برای اين منظور از ظروف انگشتی مخصوصی که در فروشگاهها نيز وجود دارد استفاده کرده و در هر نوبت يک قاشق چايخوری از دانه مورد نظر به قناری داده شود.

1.دانه‌ها با طبيعت گرم :
تخم کتان که به دانه قناری مشهور است طبيعتی گرم دارد و حاوی انواع ويتامين و ترکيبات کربو هيدرات و املاح معدنی می‌باشد. تخم شلغم طبيعتی گرم داشته و سرشار از ويتامين C و املاح معدنی و ضد چاقی بوده و برطرف کننده سرماخوردگی و آسم می‌باشد.
تخم منداب طبيعتی گرم دارد و سرشار از املاح معدنی بوده و مانع از پيچيدن تخم در شکم قناری می‌شود.
تخم گشنيز طبيعتی گرم داشته و اشتها آور و ضد انگل است . تخم شاهدانه طبيعتی گرم دارد. پرچرب و محرک است و بهتر است در جيره غذايی قناری کمتر وارد شود.
تمامی اين دانه‌ها برای قناريها قابل استفاده می‌باشند اما اگر توازنی بين مخلوط اين دانه‌ها وجود نداشته باشد ميتواند موجب بيماری پرنده گردد.

۲.دانه‌ها باطبيعت سرد:
تخم ارزن طبيعتی سرد و خشک دارد و دانه‌ايی است قليايی و سرشار از پروتئين و منبعی غنی از ويتامين A و فسفر و املاح معدنی گوناگون. تخم کاهو که طبيعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی غنی، تامين کننده آهن، اشتها آور، ضد يبوست و بر طرف کننده برونشيت است.
تخم خرفه طبيعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی بوده و خاصيت تميز کنندگی دستگاه گوارش و ضدانگل روده را دارد.تخم کلم قمری طبيعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی مفيد بوده و يک پاک کننده موثر است تخم اسفرزه نيز دارای طبيعتی سرد بوده و حاوی املاح معدنی و ويتامين های مختلف می‌باشد.

۳. دانه‌ها باطبيعت معتدل:
تخم چغندر يک دانه معتدل می‌باشد و سرشار از ويتامينها و املاح معدنی بوده و خاصيت پاک‌کنندگی دارد.


خواص ميوه‌ها و سبزيجات در استفاده از سبزيجات و ميوه‌ها بايد توجه داشت که قبل از استفاده، آنها را کاملا شسته و تميز کرده و ورطوبت آنها گرفته شود. سبزيجات و ميوه‌ها بايد بدون لک بوده و مانده و پلاسيده نباشند.ميوه‌ها و سبزيجات را ميتوان هفته ای يک تا دو بار در جيره غذايی قناريها استفاده کرد. جوانه‌ها کامل‌ترين و حيات‌بخش‌ترين غذاها هستند. دانه‌ها در هنگام جوانه زدن، ‌مملو از ويتامينها و پروتئين‌ها، املاح معدنی غنی، کربوهيدراتها و قندهای طبيعی‌شده و برای مصرف قناريها و مخصوصا جوجه‌های يکماهه بسيار مفيد هستند. مصرف سبزيجات و ميوه های تازه نيز در جيره غذايی قناری بايد وجود داشته باشد اما طبق يک برنامه منظم.
در اين بخش درباره خواص و طبيعت بعضی از سبزيجات و ميوه‌ها توضيح ميدهيم:
برگ کاهوی بدون رطوبت تامين کننده کلسيم و آهن و اشتهاآور و ضديبوست می‌باشد. برگ کاهو طبيعتی سرد دارد.
برگ تازه و جوان اسفناج، طبيعتی معتدل داشته و تامين کننده آهن و ضد يبوست می‌باشد.
برگ و ساقه کرفس نيز طبيعتی گرم داشته و حاوی سديم، پتاسيم و کلسيم می‌باشد و به مقدار کم به قناريها داده می‌شود.
برگ گشنيز تازه طبيعتی سرد داشته و حاوی ويتامين C و A و املاح معدنی می‌باشد.
برگ تيزک شاهی نيز طبيعتی گرم دارد و حاوی ويتامين C، کلسيم و يد بوده و ضد آسم می‌باشد.
برگ تيزک آبی نيز همان خاصيت تيزک شاهی را دارد اما مقدار يد آن بيشتر می‌باشد و در درمان برونشيت و آسم بسيار مفيد است .
سيب درختی شيرين طبيعتی معتدل دارد و سرشار از ويتامينهای گوناگون بوده و در درمان يبوست و اسهال مفيد است.
گلابی طبيعتی معتدل داشته و مملو از ويتامين‌ها و املاح معدنی می‌باشد.
پرتقال شيرين طبيعتی معتدل دارد و حاوی ويتامين C و املاح معدنی می‌باشد و در بهبود و درمان بيماری آسم و سرماخوردگی و برونشيت ميتوان از آن استفاده کرد.
هويج تازه طبيعتی گرم دارد و سرشار از ويتامين A و املاح معدنی و رنگدانه است که جلا دهنده‌های قناری می‌باشد.

نور
نور مهمترين عامل برای به بلوغ رسيدن، رشد و توليد مثل و شروع و پايان پرريزی قناری‌ها می‌باشد. اگر ارزش نوردهی صحيح و مناسب بيش از يک تغذيه خوب نباشد کمتر هم نخواهد بود بنابراين چگونگی نور دادن در فصول مختلف سال يکی از عواملی است که در موفقيت شما نقش بسزايی دارد. همانطور که طول روز از ابتدای فصل تابستان تا انتهای فصل پاييز سير نزولی در پيش می‌گيرد در فصل زمستان و بهار سير صعودی خواهد داشت در نتيجه می‌توان اختلاف اين کاهش و افزايش را محاسبه نمود. اين اختلاف حدودا زمانی معادل پنج ساعت است، با دانستن اينکه کوتاهترين روز سال حدود ده ساعت و بلندترين روز سال تقريبا پانزده ساعت به طول می‌انجامد، نتيجه می‌گيريم که برای جلوگيری از خستگی مفرط در طول دوران توليد مثل نبايد پرنده‌ها روزانه بيش از پانزده ساعت بيداری داشته باشند و به آرامش و استراحت نيز نياز دارند. نکته مهم ديگری که بايد مد نظر داشته باشيد چگونگی نور دادن يا کاهش و افزايش زمان نوردهی است . همانطور که با تغيير فصل از تابستان تا اواخر پاييز بتدريج زمان نوردهی کاهش می‌يابد برای افزايش آن و به بلوغ رسيدن پرنده‌ها بايد پنجاه روز قبل از جفت اندازی به اين کاراقدام نماييد. روش کار به اين گونه است که هفته اول يک ربع و هفته دوم نيم ساعت و هفته‌های سوم و چهارم و پنجم يک ساعت برای هر هفته و در دوهفته پايانی به ترتيب نيم ساعت و يک ربع به زمان نوردهی افزوده می‌شود و در صورتی که بخشهای ديگر را به خوبی مديريت کرده باشيد از چهل وپنجمين روز بعد از شروع نوردهی پرنده‌های نر و ماده همگی آمادگی خود را برای توليد مثل نشان خواهند داد.


دمای محيط
نقش دما حفظ مقاومت پرنده در مقابل بيماريهاست کاهش وافزايش دما باعث بوجود آمدن مشکلاتی می‌گردد و هر دو صورت آن را استرس می‌نامند بعلاوه اينکه دما همانند تغذيه و نور در شروع تولک رفتن و پايان آن نقش خاص خود را ايفا می‌کند. حداکثر دمای مناسب محيط 35 درجه سانتيگراد و حداقل 18 درجه سانتيگراد دمايست که می‌توان پرنده را با آرامش خيال نگهداری نمود. 35 درجه دما برای تولک رفتن و 18 درجه برای قطع کامل پرريزی مناسب است اما فصل توليد مثل زمانيست که کاهش و افزايش دما پذيرفتنی نيست وپرنده احساس راحتی و زندگی طبيعی و آرام را نخواهد داشت. بنابر اين دمای مناسبی که پرنده می‌تواند دوران توليد مثل را در آن دما به راحتی پشت سر بگذارد بين 21 تا 24 درجه سانتيگراد است.

بهداشت
يکی ديگر از ارکان مهم در مديريت گله‌ها حفظ نظافت و بهداشت می‌باشد بنابر اين مسائلی که بايد مورد توجه پرورش دهنده و مدير خوب قرار داشته باشد نکاتی است که در زير به آنها اشاره می‌شود:
1- شناخت عوامل بيماری‌زا و حذف آنها
2 شناخت نکات بهداشتی و رعايت آنها
3- شناخت آنتی بيوتيکها و ويتامين‌ها و روش مصرف آنها
4- شناخت چرخه زندگی و نياز‌های پرنده ای که نگهداری می‌کند
قناری‌های آزاد در طبيعت دوست دارند که بر روی چمن‌های مرطوب غلت بزنند و بدين ترتيب خودشان را تميز کنند. در برخی از موارد به علت طولانی شدن فواصل بين آب‌تنی ممکن است برخی از پرنده‌ها ميل به آب تنی را از دست بدهند و يا جوجه‌هايی که برای اولين بار با ظرف آب‌تنی آشنا می‌شوند ممکن است رغبتی به اين کار نشان ندهند. اما کلاً آب‌تنی خصوصا در فصول گرم سال و هنگام پرريزی بسيار ضروری است. چرا که موجب تحريک رشد سريع پرهای جديد می‌گردد. آب تنی پرنده ماده در اواخر دوران خوابيدن بر روی تخم‌ها باعث مرطوب شدن سطح پوسته آن شده و ضمن کاهش از دست رفتن آب موجب خروج راحت تر جوجه از تخم می‌گردد. بعد از استحمام پرنده به آراستن خود می‌پردازد. پرهای خود را پوش داده می‌لرزاند و با نوک خود آنها را مرتب می‌کند. سپس به کمک منقارش مواد چربی مترشحه از غده خاصی که در بالای محل اتصال دم به بدنش قرار دارد و اوروپيژيال (Uropygial) ناميده می‌شود را روی کليه پرهايش می‌مالد. اين روغن باعث براقی پرهای قناری شده و به عنوان يک ماده محافظ طبيعی عمل می‌کند. بعضی از پرنده‌های دست آموز عادت به استحمام در زير شير آب ظرفشويی آشپزخانه دارند و از ريزش جريان آب بر روی بدنشان بسيار لذت می‌برند. از اينرو بسيار طبيعی است که با شنيدن صدای جريان آب به سوی ظرفشويی پرواز کنند. يکی از راه‌ها آشنا کردن پرندگان با ظرف آب تنی گذاشتن برگ کاهوی مرطوب در کف قفس است تا پرنده خود را بر روی آن ماليده و پر و بالش را تميز نمايد. راه ديگر گذاشتن يک قطعه يخ بر روی قفس و قرار دادن ظرف آب تنی (با مقدار کمی آب) در زير آن بر روی کف قفس است تا با آب شدن يخ و چکيدن قطرات آب پرنده نسبت به آب‌تنی تحريک شود. همچنين می‌توان ظرفی حاوی آب با درجه حرارتی حدود دمای اتاق و با عمقی کم به طوری که پرنده بتواند داخل آن آب تنی کند کف قفس قرار داده تا پرنده درون آن استحمام نمايد.
پس از استحمام به علت ريختن آب بر روی کف قفس خشک کردن و يا تعويض پوشش کف آن ضروری می‌باشد.

پرورش و جوجه‌کشی:

دوران جنينی
زندگی درون تخم دوران جنينی ناميده می‌شود و سيزده روز طول می‌کشد , پس از سيزدهمين روز و در ابتدای روز چهاردهم جوجه پوسته تخم را شکسته و از آن بيرون می‌آيد و دوران زندگی جديد خود را که دوره رشد نام دارد آغاز می‌کند .
دوران رشد
دوره رشد جوجه قناری حدود 60 روز طول می‌کشد ولی تنها 25 تا 30 روز از اين دوره دوماهه را توسط والدين تغذيه می‌شود در اين مدت کوتاه رشد جوجه چنان سريع است که تقريبا به چهل برابر وزن خود در زمان تولد می‌رسد . روزهای باقيمانده از اين دوران برای کسب تجربه نسبت به محيط اطراف - رويش کامل پرها و استقلال برای ادامه حيات پرنده جوان بسيار حساس و ارزشمنداست.

دوران بلوغ
پس از 60 روزگی وشروع مرحله سوم، پرريزی و تولک رفتن پرنده جوان آغاز می‌شود. اين پرريزی منحصرا پرهای تنه پرنده را شامل می‌شود ولی پرنده پرهای پرواز خود را از دست نمی‌دهد در اين هنگام رشد جسمی و محسوس پرنده پايان يافته و پرنده مرحله جديد زندگی خود را که اصطلاحا عقل‌رس شدن است آغاز می‌نمايد. پرنده جوان رفتار‌های اجتماعی و شرايط زندگی گروهی را در اين دوران فرا می‌گيرد. همچنين رشد غدد تناسلی در اين دوران شروع و تا بلوغ کامل پرنده ادامه می‌يابد. سن بلوغ معمولا بر حسب نژاد‌های مختلف بين 6 تا 8 ماه است ولی ديده شده که در نژادهای سبک نظير قناری‌های رنگی پرنده در 5 ماهگی هم قدرت توليد مثل به دست می‌آورد.

دوران توليد مثل
در اين دوره قناری‌های نر و ماده با رفتارهای خود آمادگی خود را برای توليد مثل نشان می‌دهند ماده‌ها بيقراری می‌کنند و نرها با ولعی خاص به آواز خوانی مشغول هستند. در اين زمان وبعد از جفت‌اندازی پرنده‌هايی که خود زمانی نيازمند مراقبت بودند به مراقبت از جوجه‌های خود می‌پردازند. با اولين سری تخم‌گذاری پرنده نر و ماده کم تجربه، همانند والدين خود کسب تجربه می‌کنند و مرحله جديد را می‌آموزند. بنا بر اين بهتر است يکی از جفتها را مسن‌تر و کار کشته‌تر انتخاب کنيد تا هم شما و هم جفت کم تجربه دردسر کمتری را برای بزرگ کردن جوجه‌ها تحمل نماييد.
 

پر ريزان (تولک):
پر ريزان را نمی‌توان به عنوان بيماری تلقی نمود بلکه پديده ای است طبيعی که در آن پرهای قديمی ريخته و توسط پرهای جديد جايگزين می‌شوند. اما پرنده در زمان تولک رفتن نسبت به بيماری‌ها بسيار ناتوان است. بروز بيماری نيز اختلالاتی در امر پرريزان بوجود خواهد آورد. پرنده در وضعيت پرريزان طبيعی آواز نمی‌خواند. پس از تعويض پرهای پوشش بدن پرهای کوچک عوض می‌شوند. هنگامی که پرهای پرواز در بالها و پرهای هدايت در دم نو گشتند پرنده شروع به تعويض پرهای بزرگ خود خواهد کرد. تولک رفتن در فاصله اواخر مرداد تا اوايل مهر ماه انجام می‌شود. پرنده بايد ظرف مدت ۶ الی ۸ هفته پرهايش را کاملا تعويض نمايد. در صورتی که اين مدت زمان بطور محسوسی به درازا انجامد سوخت و ساز بدن پرنده صحيح انجام نگرفته و خلاصه ايرادی در امر نگهداری وجود داشته است. تنظيم و تصحيح اين مسئله از امروز به فردا ميسر نمی باشد. الگوی ريختن و درآمدن پرها به اين صورت است که از ناحيه سر شروع شده و بعد گردن و تنه و پاها و بالاخره در آخر دم و بالها را شامل می‌شود. اين امر پرواز پرنده را محدود کرده و يک بار اضافی بر روی متابوليسم بدن پرنده می‌باشد. بعضی وقت‌ها تولک رفتن بی موقع پرنده می‌تواند ناشی از قرار گرفتن پرنده در معرض گرمای شديد باشد. البته گاهی نيز به علت ترس و يا مصرف دانه‌های نامناسب بروز می‌کند. در اين مواقع بايد پرنده را از منابع گرمازا و رادياتور‌ها دور نمود و غذای او را چک کرده تا از نظر ترکيب و کيفيت مناسب باشد.

تغذيه زمان تولک:
لازمه پرريزان منظم و نرمال تغذيه صحيح و متنوع توام با ويتامين‌ها و املاح معدنی و مواد ديگر است. اما به هر صورت می‌توان پرنده را برای پشت سر گذاردن پر ريزان بد و ناقص کمک کرد. برای اين منظور ميتوانيد از موادی نظير آويزانول (Avisanol) و ويتالينوکوئل (Vitalinoquell) و يا داروهای تقويتی ديگر مخصوص تولک رفتن استفاده کرده و به آب و خوراک آنها اضافه نماييد. همچنين غذاهای آماده و مناسبی برای جايگزين شدن سريع پرها در بازار‌های بين المللی موجود است که می‌توان تهيه و مصرف نمود. جهت تقويت پرنده می‌توان روزانه يک قطره روغن ماهی به غذای او اضافه نمود. ولی بايد توجه داشت که مقدار دانه آغشته به روغن آنقدر کم باشد که در طی ۱۲ الی ۲۴ ساعت مصرف شود.
همچنين ميزان کمی ويتامين E نيز به جيره اضافه شود تا دچار اختلالات توليدمثلی نشود. در عين حال بايد مراقب بود تا مبادا پرنده بيش از حد چاق شده و زير پوست شکم و بالطبع ساير نواحی بدن چربی ذخيره شود. ممکن است پس از هربار تولک رفتن پرنده قدرت و ميزان خواندنش کمتر شود که در اين رابطه کار اساسی نميتوان انجام داد. بجز اينکه رژيم غذايی او چک شده تا بيش از حد چرب يا پر انرژی نبوده و باعث چاق و تنبل شدن پرنده پرنده نگردد.
بطور کلی وقتی پرنده‌ها تولک می‌روند يک سری فعل و انفعالات سوخت و سازی (آنابوليکی و متابوليکی) در بدن به وقوع می‌پيوندد که در اکثر موارد موجب می‌شود ضايعات جزيی موجود در اندام‌های مختلف بدن برطرف شده و اندام‌ها و عضو‌های بدن با تجديد قوای دوباره شروع به فعاليت کنند. شايد تا حدودی بتوان آن را به روند خزان درختان در فصل پائيز و رويش مجدد در ابتدای بهار تشبيه کرد. البته شدت تغييرت در دوران لک در حد تغييرات درختان به هنگام خواب زمستانی نيست ولی تا حدودی غير فعال شدن و فعاليت مجدد دستگاه توليد مثلی پرنده در طی دوران لک مشابه با روند خزان درختان می‌باشد. به عبارتی همانطور که درخت برگ آفت زده و ناتوانش را با برگ‌های سالم و جوان تعويض ميکند پرنده نيز در ظاهر پرهای شکسته و کهنه خود را با پرهای جديد و سالم تعويض می‌کند. در حين اين روند سلولهای فرسوده و ناتوان دستگاه تناسلی نيز از بين رفته و بعد از لک توسط سلول‌های جديد و جوان فعال جايگزين می‌شوند. بدين ترتيب اگر ضايعات جزيی در دستگاه‌های مختلف بدن از جمله دستگاه تناسلی موجود باشد در طی دوران لک از بين می‌رود.

چند نکته مهم
۱- بهترين زمان برای خريدن قناری برای جوجه کشی و ازدياد نسل پاييز است .
۲- الزاما بايد جفت‌ها حداقل شش هفته قبل از اغاز دوره جفت گيری انتخاب و آماده بهره برداری
شود. در طول اين مدت جفت‌ها در عين حال قادر خواهند بود تا خود را با آب و هوا و شرايط
محيطی موجود وقف داده و با آرامش خاطر جفت‌گيری کنند.
۳- قناری داران با تجربه ترجيح می‌دهند پرنده هايی را جهت جفت‌گيری به کار گيرند که در رده مختلف سنی قرار دارند. مثلا يک نر جوان با ماده‌ای که متجاوز از يک سال عمر کرده است را با هم قرار می‌دهند و يا بالعکس. چون تجربه‌ای که پرنده سالخورده داره موجب ميشه تا مراحل جفت‌گيری به آسانی طی شود.
۴- به طور معمول می‌توان دو جوجه کشی در سال را حد طبيعی دانست.
در هنگام خريد برای شناسايی جنس و قدرت باروری پرنده:
پرنده را گرفته و با دهان به پرهای ناحيه شکم قناری بدميد يک پرنده سالم نر که آمادگی لازم برای جفت‌گيری را داشته باشد دارای زائده خاصی (spike) در اطراف کلوآک يا ناحيه مقعدی cloaca است که اين زائده به صورت يک برجستگی در پرنده آماده برای جفت‌گيری به وضوح ديده می‌شود. ناحيه شکمی کمی فرو رفته بوده و دارای رنگ گوشت طبيعی می‌باشد.
چنانچه روده‌ها متورم بوده و به وضوح در زير پوست قابل رويت باشد (احتمالا به رنگ قرمز و ملتهب) می‌توان يقين حاصل نمود که پرنده بيمار است. استخوان جناغی بايد کاملا به وسيله عضلات جانبی در ميان گرفته شده باشد و با تماس نوک انگشتان بايد احساس شود که تمامی ناحيه سينه پر و فاقد حفره و فرو رفتگی باشد. چنانچه استخوان جناغ به صورت يک استخوان تيز بيرون زده باشد نشانه بارزی از لاغری مفرط پرنده است که چنين پرنده‌ای را می‌توان بيمار و نامناسب تشخيص داد.
بدن پرنده ماده تا حدی کشيده‌تر بوده و ناحيه مقعد يا کلوآک آن به واضحی پرنده نر نيست چنانچه در ناحيه مزبور برجستگی ديده شود بيشتر متوجه دم پرنده است.

 دستگاه جوجه کشی دماوند (NEW) با برد جدید کنترل اتوماتیک (PLC)

برای ديدن عکس های بیشتر از دستگاه جوجه كشی اینجا کلیک کنید.

 

 

     قیمت(با بخارساز دیسکی) :2,300,000 تومان (ثبت سفارش برای سال 98)
 
                                                          

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

   دستگاههای دیگراز همین مدل برد کنترل :

                                             
       84 عدد تخم مرغ - 192 عدد تخم بلدرچين               420 عدد تخم مرغ - 960 عدد تخم بلدرچين

       128 عدد تخم كبك - 50 عدد تخم غاز                      640 عدد تخم كبك - 250 عدد تخم غاز
       برد هوشمند کنترل اتوماتیک (PLC)                         دارای سیتم کنترل بازخورد ( feed back )

                            اطلاعات بیشتر ...                                               اطلاعات بیشتر ...

--------------------------------------------------------------------- 

    اهمیت پاک سازی و ضدعفونی سالن های تولیدی پرورش طیور

بازار تخم مرغ قابلجوجه کشی و جوجه گوشتی در سراسر جهان به سمت تقاضا برای تولیدات عاری از بیماری پیشمی رود دراین رابطه صنعت پرورش مرغ گوشتی نیز به تنظیم واعمال استانداردهای جدیدبرای غذا ادامه خواهد داد پاک سازی صحیح و موثر سالن های مرغداری این اطمینان راایجاد میکند که بیماری ازگله ای به گله دیگر منتقل نمی شود ومصرف کننده را نیز دربرابر بیماریهایی که از طریق غذا منتقل می شوند محافظت می کند این مقاله قصد داردکه توجه را به سمت جنبه های مهم پاک سازی سالن های مرغداری جلب کند .

اهداف

پاک سازی و ضد عفونی سالن به طوری که تمامی عوامل بالقوه بمیاری زا برای انسان و پرنده ، حذف شده تعداد باکتری ، ویروس ، انگل و حشرات باقی مانده آن قدر کاهش یابند که تاثیر آنها برروی سلامت آسایش و عملکرد گله بعدی به حداقل برسد .

طراحی سالن های مرغداری

طراحی سالن و تجهیزات مرغداری باید به گونه ای باشد که بتوان به آسانی و به نحو موثر آنها را تمیز کرد سالن های پرورش باید دارای کف بتونی ، سقف ودیوارهای قابل شستشو و کانال های تهویه قابل دسترس بوده فاقد ستون و مهارهای افقی باشند پاک سازی و ضد عفونی کف های خاکی غیرممکن  است وجود یک سطح بتونی یا شنی در اطراف سالن های مرغداری به عرض 1 تا 3 متر از ورود جوندگان به داخل سالن ممانعت کرده در عین حال محلی را برای شستشو و چیدن تجهیزات خارج شده از سالن فراهم می اورد .

 اصول پاک سازی و آماده سازی مطلوب وموثر سالن مرغداری را می توان به مراحل زیر تقسیم بندی کرد .

برنامه ریزی : برای پاک سازی موفق لازم است که همه عملیات به موقع انجام گیرد بهترین فرصت برای تعمیر و نگهداری معمول مزرعه درزمان پاک سازی به وجود خواهد آمد وضروری استکه در برنامه گنجانده شود برای این که تمامی وظایف با موفقیت اجرا شود لازم است یک برنامه مفصل با جزئیات ، تاریخ ، دفعات ، کارگر و تجهیزات مورد نیاز قبل از تخلیه مزرعه ، تدوین شود .

کنترل حشرات : حشرات ، ناقلین بسیار مهم بیماری ها هستند وقبل از آن که در قسمت های چوبی ویا درمحل های دیگر مخفی شوند باید نابود گردند به محض خارج شدن پرندگان از سالن و درحالی که هنوز سالن گرم است بستر ، تجهیزات و تمامی سطوح سالن با یک حشره کش مناسب باید اسپری گردد روش دیگر استفاده از یک حشره کش مناسب دو هفته قبل از تخلیه می باشد عمل سم پاشی باید قبل از گاز دادن سالن ها تکرار گردد .

گردگیری : تمام گرد وغبار ، ضایعات و تارهای عنکبوت باید از روی محور هواکش ها ، تیرها ، قسمت های باز شده پرده ها در سالن های باز ، لبه ها و دیوارها پاک گردند بهتراست گرد وغبار با برس روی بستر ریخته شود .

اسپری اولیه : با استفاده ازیک اسپری کننده کم فشار باید بروی تمامی قسمت های داخلی سالن از سقف تا کف محلول پاک کننده پاشیده شود تا هنگام جابجا کردن و تخلیه بستر وتجهیزات ، گردو غبار بلند نشود درسالن های باز ، قبل از اسپری کردن ، باید پرده ها بسته شوند .

خارج کردن تجهیزات : تمامی تجهیزات و لوازم از قبیل آبخوری ها ، دانخوری ها ، چوب خواب ها ، لانه های تخمگذاری و قطعات مربوط به پن ها و .... باید از سالن خارج ودر محوطه بتونی خارج از سالن قرار داده شوند ممکن استبرداشتن لانه های تخمگذاری خودکار میسر نباشد که در این مورد برخورد دیگری لازم است .

تخلیه بستر: تمامی بستر و ضایعات بایدبه خارج از سالن منتقل گردند تریلرهای مخصوص حمل کود باید قبل از بارگیری درداخل سالن قرار گیرند جهت اجتناب از پراکنده شدن بستر درمحوطه بیرون سالن لازم است تریلرهای بار شده قبل از ترک سالن پوشانده شوند چرخ های تریلرها درموقع خروج از سالن باید برس زده شده و با محلول ضد عفونی کننده اسپری گردند .

دفع بستر : مواد بستر وکود مرغی باید به فاصله حداقل 1 تا 5/1 کیلومتر دورتر از مزرعه پرورش منتقل شده   و طبق قوانین دولتی و محلی به یکی از روش های زیر معدوم گردند :

·         روی یک زمین مزروعی قبل از کشت پخش گردد و به مدت یک هفته با خاک شخم زده شود تا بستر و خاک با هم مخلوط شوند .

·         درمحل دفن زباله یاگودال حفر شده ای دفن گردد .

·         به صورت پشته جمع کرده تا گرم شود و به مدت حداقل یک ماه قبل از پخش در چراگاه به همین شکل نگهداری شود .

·         سوزانده شود .

شستشو : در ابتدا باید برق سالن قطع شود و به منظور حذف بقایای الودگی از سالن و تجهیزات از اب تحت فشار همراه با محلول پاک کننده کف زا استفاده گردد .به دنبال شستشو با آب و ماده پاک کننده  ،سالن و وسایل باید مجددا با آب تمیز تحت فشار آبکشی شوند در طول مراحل شستشو ، اب مازاد باید توسط خشک کن جمع اوری شده و به هیچ عنوان آب در کف سالن باقی نماند کلیه تجهیزاتی که به قسمت بتونی بیرون از سالن منتقل شده اند می بایست خیسانده و شستشو گردند و بعد از آن در یک انبار سرپوشیده قرار گیرند در داخل سالن نیز لازم استدر مورد مکان های ذیل دقت خاصی مبذول گردد :

·         محل نصب هواکش ها

·         محورهای هواکش

·         هواکش ها

·         شبکه های نصب شده بر روی هواکش ها

·         قسمت های بالای تیرها

·         لبه ها

·         لوله های آب

برای اطمینان از شستشوی کامل قسمت های خارج از دسترس ، کاربرد داربست های متحرک و لامپ های سیار توصیه می شود محوطه بیرون سالن نیز باید شستشو شده به محل های ذیل توجه بیشتری مبذول شود :

·         هواده ها

·         سیستم فاضلاب

·         مسیرهای رفت و امد

انواع متنوعی از پاک کننده های صنعتی موجود می باشد و درهنگام مصرف باید از دستورالعمل کارخانه سازنده آن تبعیت نمود در این مرحله باید تاسیسات مربوط به کارکنان کاملا تمیز گردد در مزارع مرغ مادر اتاق ذخیره تخم مرغ باید شستشو و ضدعفونی شود رطوبت سازها باید باز و سرویس شده و قبل از ضدعفونی تمیز گردند .

 پاک سازی سیستم آبخوری

روش :

·         تمامی مخازن و لوله ها از آب خالی شوند .

·         لوله ها با آب تمیز شستشو گردند .

·         مخازن اصلی برای حذف رسوب و لایه های نازک باکتری ، برس زده شوند آب حاصله به خارج از سالن هدایت شود .

·         مخزن با آب تمیز پر شده یک ضد عفونی کننده مناسب آب به ان اضافه شود .

·         آب محتوی محلول ضد عفونی کننده را به سمت لوله های آب جاری کنید و مطمن شوید که هیچ هوایی در لوله ها باقی نمانده است .

·         مخزن اصلی را مجدد با یک محلول ضد عفونی کننده و با غلظت مناسب به سطح قبلی رسانده اجازه دهید که این محلول حداقل به مدت 4 ساعت در مخزن باقی بماند .

·         مخزن راتخلیه و با اب پاکیزه شستشو کنید .

·         قبل از رسیدن جوجه ها مخزن را با آب تمیز پر کنید .

سیستم های خنک کننده تبخیری و مه پاش را می توان با استفاده از ضد عفونی کننده های پلیمری بی گوانید ضدعفونی کرد کاربرد این ضدعفونی کننده در دوره تولید نیز مارا مطمئن خواهد کرد که اب حاوی حداقل باکتری بوده و انتشار باکتری ها را در سالن کم خواهد نمود .

سیستم دانخوری

روش :

·         کلیه تجهیزات دانخوری اعم از مخازن دان ، تراف ، زنجیر ودانخوری آویز را تخلیه ، شستشو و ضد عفونی کنید .

·         سیلوها و لوله های رابط را خالی کرده تا حد امکان برس بزنید سپس آنها را کاملا تمیز کرده کلیه شکاف ها را مسدود کنید .

·         در موقع گاز دادن اطمینان از رعایت مسایل ایمنی اجباری استبرای تاثیر گاز فرمالدهید حرارت 21 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 65 درصد ضروری می باشد .

تعمیرات و نگهداری

سالن تمیز و خالی فرصت مناسبی را برای تعمیر و نگهداری فراهم می آورد زمانی که سالن خالی باشد باید به مسایل زیر توجه شود :

·         کف سالن را با استفاده از سیمان و بتون درزگیری کنید .

·         ترک خوردگی ها و درزهای دیوارهای ساختمان را با استفاده از سیمان مسدود کنید .

·         هرگونه خرابی در دیوارها یا پانل های سقف را برطرف کنید .

·         در صورت نیاز نقاشی یا سفید کاری انجام دهید .

·         از محکم بسته شدن درها مطمئن شوید .

کنترل جوندگان و پرندگان وحشی

جلوگیری از ورود جوندگان وپرندگان وحشی به سالن مرغداری ضروری استزیرا آنها علاوه بر مصرف دان ناقل بیماری ها نیز می باشند .

روش های پیشگیری :

·         تمامی قسمت های دیوارها ، پانل ها و سقف را در ارتباط باوجود سوراخ کنترل و در صورت ضرورت تعمیر نمایید .

·         مطمئن شوید که پرندگان وحشی نمی توانند از محل هواکش ویا هواده وارد سالن گردند .

·         درها باید کاملا بسته شوند و هیچ گونه روزنه ای وجود نداشته باشد .

·         مطمئن شوید که هیچ گونه نشتی درسیستم های دانخوری وجود ندارد غذای سهل الوصول ، جانوران موذی را جلب میکند .

·         در سالن های باز طراحی ساختمان طوری صورت گیرد که پرندگان وحشی نتوانند وارد سالن شوند ودر صورت لزوم تعمیرات مورد نیاز را انجام دهید .

·         وجود یک محدوده شنی و یا بتونی به عرض 1 تا 3 متر در اطراف سالن میتواند از ورود جوندگان به سالن جلوگیری کند .

ضد عفونی

ضدعفونی نباید تا قبل از تکمیل پاک سازی و تعمیرات مرغداری انجام گیرد مواد ضد عفونی در حضور ضایعات و مواد آلی بی تاثیر خواهند بود برای ضدعفونی باید از مواد ضد عفونی کننده مجازی که دارای بیشترین تاثیر برعلیه عوامل باکتریایی و ویروسی بیماری زای طیور می باشند استفاده شود درتمامی موارد کاربرد ، می بایست از دستورات سازنده آنها پیروی شود .

در جدول (1) درمورد ضدعفونی کننده های معمول توضیحات بیشتری داده شده است ضدعفونی باید به کمک اسپری کننده های پرفشار ویا سمپاش پشتی انجام گیرد مواد ضد عفونی کنده کف زا زمان تماس راافزایش داده و اثربخشی ماده ضد عفونی کننده را بیشتر می نمایند گرم کردن سالن ها با درجه حرارت بالا بعد از درزگیری ، کارایی ضد عفونی کننده ها را بالا می برد .

اکثر ضدعفونی کننده ها براووسیت های کوکسیدیا تاثیری ندارند بنابراین در صورت ضرورت برخورد اختصاصی با کوکسیدیا ، استفاده از ترکیبات تولیدکننده آمونیاک توسط کارکنایی که به خوبی اموزش دیده اند توصیه می شود البته این مواد را باید زمانی به کاربرد که تمامی سطوح داخلی به خوبی تمیز شده وبعد از یک دوره کوتاه مدت تماس تاثیر خود را اعمال خواهند کرد .

مواد ضدعفونی کننده و حشره کشی که عمدتا درمرغداری ها جهت ضدعفونی استفاده می شوند

گازدهی توسط گاز فرمالین

در صورت مجاز بودن کاربرد فرمالین ، گازدهی با آن باید بلافاصله بعد از تکمیل ضدعفونی انجام گیرد سطوح سالن باید مرطوب شده و سالن تا 21 درجه سانتی گراد گرم شود . در درجه حرارت کمتر از 21 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی کمتر از 65 درصد گاز دادن بی تاثیر خواهد بود درها ، هواکش ها و پنجره ها باید به خوبی بسته و درزگیری شده باشند دستورالعمل کارخانه تولید کننده فرمالین در ارتباط با کاربرد این مواد باید رعایت گردد پس از گازدادن سالن باید به مدت 24 ساعت کاملا بسته باقی بماند و کسی حق ورود به آن را نداشته باشد لازم است سالن قبل از ورود افراد کاملا تهویه گردد پس از پخش پوشال ، عمل گاز دادن مطابق روش فوق باید تکرار شود مقررات محلی در ارتباط با سلامت و امنیت مورد توجه قرار گرفته در تمامی مراحل مراعات شوند .گاز فرمالین برای حیوانات و انسان زیان آور استکارکنان باید از لباس های محافظت کننده از قبیل ماسک ، عینک و محافظ چشم استفاده کنند بهتر است عمل گاز دادن توسط دو نفر انجام شود تا در صورت مواجه شدن با شرایط اضطراری امکان کمک فراهم باشد .

پاک سازی محوطه خارجی سالن

تمیز کردن محوطه خارجی سالن ها نیز بسیار ضروری می باشد بهتر است که اطراف هر سالن مرغداری با محدوده 3متری از شن و یا بتون محاط شود درغیر اینصورت این محوطه باید :

·         فاقد هرگونهپوشش گیاهی باشد .

·         فاقد تجهیزات وماشین آلات غیر قابل استفاده باشد .

·         سطح هموار ویکنواختی داشته باشد .

·         به خوبی زهکشیشده باشد به طوری که محلی برای جمع شدن آب های راکد نباشد

همچنین نسبت به تمیز و ضد عفونی کردن مکان های زیر توجه خاصی مبذول شود :

·         زیر هواده وهواکش های خروجی

·         مسیرهای دردسترس ومورد استفاده

·         اطراف درها

تمامی قسمت های بتونی باید همانند قسمت های داخلی سالن ها شستشو وضدعفونی گردند .

ارزیابی اماده سازی مزرعه ومیزان کارایی

لازم است که اثربخشی و هزینه پاک سازی و ضدعفونی پایش گردد اثر بخشی باانجام شمارش کل باکتریهای زنده تخمین زده می شود به کمک شمارش کل باکتریایی، امکان بهبود در سطح بهداشت مزرعه و مقایسه شیوه های مختلف ضدعفونی و پاک سازی فراهم می گردد .

منابع :

1-    اصول علمی و عملی پرورش طیور.دکتر جواد پوررضا . انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان .1384

2-    باشگاه علمی مهندسان ایران

  علل قطع تخم گذاری در طیور

مقدمه :

تولید تخم یک پدیده جالب توجه است . پولت تخم گذار در 20-18 هفتگی تخمگذاری را شروع می کند و در حدود 35 هفتگی به اوج تخمگذاری می رسد که در این هنگام میزان تخم گذاری بیش از 90 درصد می باشد (9 تخم در 10 روز به ازای هر مرغ یا 9 تخم در یک روز به ازای 10 مرغ ) . پیک تخم گذاری در حدود 10هفته طول می کشد و پس از آن تولید تخم به تدریج کاهش می یابد . یک مرغ پر تولید در هر سال حدود 10 برابر وزن بدنش تخم می گذارد . متوسط تعداد تخم در مرغ نژاد لگهورن سفید تجاری حدود 265 عدد در هر سال است ولی نژادهای دیگر در مقایسه با آن تخم کمتری می گذارند و در اکثر مواقع مرغ های بومی پرورشی از لحاظ تخم ٬ پتانسیل پایین تری دارند . 

در یک مرغ ٬ تخمگذاری به دلایل متعددی قطع می گردد . محرک های خارجی و داخلی سطوح هورمونی بدن مرغ را تحت تاثیر قرار می دهند که باعث تغییر شرایط حاکم بر اندامهای تخمگذاری (تخمدان و اویدوکت ) می شود که این تغییرات باعث کاهش یا توقف تولید تخم مرغ می گردند . کاهش طول روز ٬بیماری ٬ کرچی ٬تغذیه ی نامناسب و استرس از جمله عمده ترین عواملی هستند که بر تولید تخم اثر می گذارند . اما در شرایط ایده آل هم تولید تخم هر مرغ به تدریج کاهش یافته و نهایتاً متوقف می گردد .

کاهش طول روز :

از اوایل تیر ماه هر سال روزها شروع به کوتاه شدن می کنند و مجدداً از اوایل دی ماه هر سال بلند تر می شوند . طول روز از حدود 16 ساعت در اوایل تابستان به حدود  8 ساعت در اوایل زمستان می رسد . این تغییر در طول روز باعث ((تولک رفتن)) و قطع تخمگذاری می گردد که ممکن است چندین ماه طول بکشد . برای جلوگیری از کاهش تولید در اثر تغییر در طو ل روز ٬ به نور دهی مصنوعی نیاز است . برای حفظ تولید ٬ طول روز باید افزایش یابد و یا این که بیش از 12 ساعت به ازای هر روز ثابت بماند (مثلاً 14 تا 16 ساعت در روز) . نور مورد نیاز باید طوری باشد که بتوان روزنامه خواند ولی نوع منبع نور دهی مهم نیست . باید توجه داشت که اگر یک برنامه ی نور دهی شروع گردد ٬باید ادامه یابد و قطع نور حتی به مدت یک روز هم می تواند اثر منفی بر تولید داشته باشد و بهتر است که از یک تایمر ارزان قیمت برای کنترل برنامه ی نوری استفاده گردد . 

تولک :

تولک رفتن یک مرحله فزیو لوژیکی طبیعی است که به مرغ اجازه می دهد تا پرهای کهنه و قدیمی خود را جایگزین کندو اویدوکت را که اندام تولید تخم است ٬ بازسازی کرده و مجدداً جوان کند . هنگامی که تولک روی میدهد ٬ مرغ اکثر انرژی خود را صرف رشد پرها کرده وتنها مقدار اندکی از آن را برای تولید تخم مصرف می کند . تولک طبیعی یک پدیده فصلی است که با تغییر طول روز ارتباط دارد .  پرریزی در پرندگان اهلی در هر زمانی می تواند روی دهد (به خصوص اگر مرغ در معرض برخی استرس ها قرار گیرد . ) پریزی سریع در تمام گله معمولاً نتیجه ی حوادث استرس زای جدی مثل فقدان آب و غذاو یا مشکلات ناشی از برنامه های نوردهی است . گاهی با یک برنامه ی نوری خاص ٬ تولک اتفاق می افتد . 

در هنگامی که تولک در دوران روزهای بلند اتفاق می افتد ٬ پرریزی غالباً ناتمام می ماند . در این حالت ممکن است که مرغ هرگز به تولید ایده آل خود برنگردد . برای رفع این مشکل بهتر است که اجازه دهیم تا مرغ در طول دومین زمستان به تولک برود که با خاموش کردن نور به مدت 6 هفته در زمستان این عمل اتفاق می افتر مرغ کاملا ً پرریزی می کند و سپس با قرار دادن در شرایطی با طول روز بلند ٬ مجدداً تولید را از سر می گیرد . 

تذکر: در تولک رفتن ٬پرها به صورت ناحیه ای یا تکه تکه نمی ریزد و اگر چنین حالتی مشاهده شود با احتمال زیاد نتیجه ی نوک زدن طیور می باشد . 

کرچی :

کرچی یک استعداد طبیعی است که مرغ روی تخم ها نشسته و جوجه ها تفریخ می کنند . اکثر مرغها بلاخره کرچ می شوند . برخی نژادها بیشتر از دیگر نژادها کرچ می شند و در برخی نژادها این عمل به ندرت اتفاق می افتد ( کوشین وسیلکی رکورددار کرچی هستند ولی لگهورن به ندرت کرچ می شوند ) . وقتی یک مرغ کرچ می شودتغیرات هورمونی موجب قطع تخمگذاری میگردد.

یکی ازعوامل اصلی موثر بر کرچی معمولاًجمع شدن تخم در لانه است ٬ ولی برخی مرغ ها بدون وجود تخم در لانه  هم کرچ می گردند . برای کاهش کرچی ٬ باید تخم ها هر روز از لانه جمع شده و  محل آنها صاف شود . اگر یک مرغ مایل باشد که زمانی طولانی در لانه بماند باید به مدت چند روز از لانه رانده شود در این صورت پس از یک دوره ی زمانی ٬ رفتار کرچی پایان یافته و مرغ به حالت تولید تخم بر می گردد. 

سلامتی گله :

مشکلات بیماری هر از گاهی در تمام گله بروز می کند . در برخی مواقع٬ کاهش تولید تخم از اولین نشانه های بروز مشکل است. سایر علایم شامل کسلی ٬عدم فعالیت لنگش ٬ سرفه بیحالی و در نهایت مرگ می باشد . برخی مرگ و میر ها ٬ طبیعی است ولی اگر چندین پرنده علائم مشابهی را نشان دهند ٬ باید جهت اطمینان نوع بیماری از متخصصین طیور و یا آزمایشگاه های تشخیصی کمک گرفت . 

سن: 

تمام مرغها سر انجام تولید تخم را قطع می کنند . معمولاً مرغها تا 3-2 سالگی به تولید ادامه می دهند تا این  که شروع به کاهش تولید نموده و نهایتاً تولید تخم را قطع می کنند . تولک رفتن مکرر و طولانی می شود و برخی مشکلات فیزیکی در تخمدان و اویدوکت روی می دهد . گذشته از این مسائل وقتی یک مرغ پر تولید به مدت سه سال تخم گذاری می کند ٬ ممکن است که بیش از 30 برابر وزن بدنش تخم بگذارد . در برخی شرایط اویدکت توانایی خود را در عبور تخم از دست می دهد و یک یا چند تخم در اویدوکت به تله می افتد که این حالت (از تخم افتادن ) نامیده می شود . در موارد دیگری مرغ تولید زرده ای می کند که توسط اویدوکت جمع آوری نمی شود و در محوطه ی بطنی بدن باقی می ماند .  بروز این حالت برای درصد پایینی از زرده ها طبیعی است و مرغ می تواند به سادگی آن را مجدداً جذب بدن  کند ولی هنگامی که این عارضه هر روز اتفاق بیافتد مرغ به تخمگذار بطنی معروف می گردد . 

گاهاً مرغ های مسن تر تخم های بزرگ تر و یا تخم های دو زرده می گذارند . در این مورد اویدوکت که فقط در هنگام تخم گشاد می شود ممکن است به حالت طبیعی خود و به داخل بدن مرغ برنگردد و اویدوکت گشاد شده در بیرون از بدن نمایان باشد که موضوع جالبی برای مرغ های گله جهت نوک زدن خواهد بود . چنین مرغی باید فوراً از گله حذف شود . در هر یک از موارد فوق تخمگذاری قطع شده و سلامت مرغ به خطر می افتد . بنابر این بهتر است این مرغها از گله حذف شوند . 

تغذیه ی نامناسب : 

نوع و مقدار جیره غذایی جهت حفظ حداکثر تولید تخم اهمیت زیادی دارد . جیره ی غذایی جوجه ها باید بر حسب احتیاجاتشان بالانس گردد . هر گونه مکمل سازی با ضایعات غذایی یا پسمانده های باغات و.... ممکن است موجب به هم خوردن تعادل جیره ی غذایی گردد . برای کسب حداکثر تولید تخم ٬مرغهای تخم گذار باید تخمگذاری را به صورت مصرف اختیاری تغذیه کنند و علاوه بر آن باید به اندازه  کافی پوسته ی صدف در ظروف جداگانه ای در اختیار آنها قرار داده شود . 

تذکر:هرگز نباید از جیره های آغازین و یا رشدی برای مرغ های تخم گذار استفاده شود چون مواد مغذی این جیره ها متفاوت است و باعث کاهش تولید می گردد . استفاده از جیره های آغازین باعث به هم خوردن ترکیبات داخل تخم مرغ خواهد شد . 

استرس :

تولید تخم در مرغها در حقیقت فعالیت تولید مثلی آنهاست . وقتی که یک مرغ در معرض استرس قرار می گیرد با قطع تخمگذاری به این حالت پاسخ می دهد . حمل و نقل ٬دستکاری٬ حرارت بیش از حد ٬ ایجاد وحشت و قطع خوراک و آب استرس هایی هستند که در نهایت تولید تخم را تحت تاثیر قرار می دهند . حفاظت از عوامل خارجی شکارچیان ٬ تمیز و خوب نگهداری کردن سالن های پرورشی ٬ تهویه ی کافی در سالن ها ی بسته٬ دسترسی دائم به خوراک و آب و... موجب کاهش استرس شده و به حفظ تولید بالای تخم مرغ کمک میکند . نگهداری طیور در وضعیت مناسب بهداشتی و مدیریت خوب در گله موجب افزایش تولید تخم شدهو تخم هایی با کیفیت بالا و بازار پسندی مناسب را برای افراد خانواده و مشتری به ارمغان خواهد آورد.

    رویکردی جدید در پرورش مرغان مادر

با توجه به شرایط مختلف پرورش مرغان مادر در نظر گرفتن تنها یک یا دو فاکتور برای مدیریت آنها نمیتواند راهکار مناسبی باشد.

در هنگام آغاز دوره تولید اکثر مدیران مزارع پرورشی مرغ مادر روی وزن بدن و مقایسه آن با منحنی استاندارد تاکید دارند. این مورد به تنهایی  نمیتواند تاکتیک موثری برای مدیریت مرغان مادر باشد چراکه هر کدام دارای گذشته پرورشی متفاوتی هستند، و وزن بدن به تنهایی  نمیتواند معیار مناسبی برای عملکرد بعدی آنها باشد. مسلما اگر شکل کار به اینصورت بود میشد از یک برنامه واحد برای پرورش تمام گله های مادر پیروی کرد. هرچند تولید بالا هنگامی بدست خواهد آمد که وزن بدن در حد ایده آل باشد، اما این نباید به عنوان تنها عامل موثر در نظر گرفته شود . مطمئنا وزن بدن در برابر میزان تولید از اهمیت کمتری برخوردار است .

وزن بدن در برنامه پرورشی از 2 جهت حائز اهمیت است

1- پرندگان باید در یک محدوده وزنی مناسب باشند یعنی از همشکلی مناسبی برخوردار باشند

2- پرندگان به حداقل وزن مورد نیاز در هنگام تحریک نوری رسیده باشند

تمام تحقیقات نشان داده اند که بالا بودن و پایین بودن وزن بدن در هنگام تحریک نوری  با میزان تولید مرتبط است . بالاتر بودن وزن در این هنگام به سبکتر بودن بهتر است.

فاکتور اصلی  در عملکرد گله در این هنگام میزان دان دریافتی (انرژی) است . در حقیقت ما بر اساس وزن بدن میزان دان دریافتی را افزایش میدهیم و این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که تامین کامل نیاز های غذایی در این زمان میتواند باعث ایجاد یک بستر مناسب برای تولید خوب شود. افزایش دان در زمان نامناسب یا بیش از اندازه نه تنها موجب افت پیک تولید میگردد بلکه به افزایش مرگ و میر و کاهش کل پیک تولید منجر میگردد.

دوره پیک تولید

تجزیه و تحلیل احتیاجات در این زمان آغاز میگردد. کل دوره تولید مهم است اما تا رسیدن گله به 75% تولید از اهمیت بیشتری برخوردار است . در حقیقت گله های کم تولید هم به یک چنین تولیدی میرسند . به ازاء افزایش هر یک درصد در تولید باید حدود  TE/HH 6/1 به دان افزوده گردد.

فاکتورهای بعد از پیک تولید مهم هستند اما کمتر نسبت به پیک تولید مخاطره آمیزند.

افزایش زیاد دان کلا محرک است بخصوص اگر گله برای تحریک نوری آماده نباشد ، اما همین افزایش دان برای یک گله آمده اثر منفی بدنبال نخواهد داشت.

تحریک نوری برای تمام گله های مادر اعمال میشود اما باید تا پیک تولید انرژی معینی را دریافت کنند. پاسخ به تحریک نوری وابسته به آمادگی بدنی مرغها ست و آمادگی بدنی آنها وابسته به تامین صحیح احتیاجات آنهاست. و این تامین احتیاجات بعد از تحریم نوری نمود بیشتری پیدا میکند.

امروزه تمام مرغان مادر بر اساس انرژی متابولیسمی تغذیه می شوند. انرژی دریافتی تا پیک تولید باید پیوسته افزوده گردد اما افزودن زیادی آن موجب افزایش مرگ و میر و پرولاپس و درصد تخم مرغهای دو زرده میگردد، و این زیادی انرژی موجب افزایش استرس میگردد. 

میزان ماهیچه

تکیه تنها بر میزان عضله و وزن بدن یک امر نادرست است .  حداقل وزن لازم برای تحریک نوری حدود 9/1 تا 1/2  کیلو گرم است . اگر گله دارای تعداد کمی پرنده زیر وزن است میتوان اهداف وزنی را کمی کمتر در نظر گرفت. داشتن وزن مناسب برای توسعه دستگاه تناسلی لازم است اما این به این معنا نیست که هرچه وزن بیشتر باشد بهتر است . تحقیقات نشاندهنده وجود یک ترکیب لاشه مناسب برای تولید هرچه بهتر است .

دوره افزایش وزن بدن از 15 هفتگی فزونی می یابد و تا تحریک نوری باید پرندگان هر هفته افزایش وزن مشخصی داشته باشند تا سیستم تناسلی بتواند رشد مناسب داشته باشد.

تحریک نوری

از آغاز تحریک نوری تا رسیدن به 5% تولید افزایش انرژی زیاد در این زمان با قابلیت زنده مانی رابطه منفی دارد! این زمان برای رساندن پرندگان به وزن استاندارد زمان مناسبی نیست. اگر گله ای دارای وزن مناسب برای تحریک نوری نیست بهتر است تحریک نوری را به تعویق انداخت تا اینکه با افزایش بی حساب دان سعی کرد گله را به وزن ایده آل رسانید. در این زمان باید روی کاهش استرس ناشی از انتقال مرغها و توسعه سیستم تناسلی و وزن بدن تمرکز کرد. میانگین افزایش انرژی دریافتی نباید از 9 کیلوکالری در هفته بیشتر باشد. به ازاء هر 5% افزایش در تولید باید به میزان 5/7 کیلو کالری به ازاء هر مرغ انرژی دریافتی را افزایش داد. این افزایش جهت به دست آوردن افزایش وزن هفتگی لازم است . تولید تخم مرغ با افزودن زیاد انرژی به خطر افتاده و افزایش استرس و مرگ و میر هم از پیامدهای آنست. مطمئنا کاهش استرس در تمام دوره پرورش یکی از اولویت های ما است.

مدیریت طیور قبل از پیک تولید نسبت به بعد از آن مهمتر است. وزن بدن در این زمان باید بطور دائم پایش شود ،وزن اضافی به کاهش جوجه در آوری و باروری خواهد انجامید.

به ازاء هر 5% کاهش تولید در گله نیاز است که 7کیلوکالری به ازاء هر پرنده از انرژی دریافتی کم شود. این تفاوت ناچیز بین قبل و بعد از پیک (9 کیلوکالری در برابر7 کیلوکالری) بخاطر بزرگتر شدن اندازه تخم مرغ و افزایش انرژی نگهداری مرغ است.

در هنگام کاهش دان ممکن است نیاز به کاهش انرژی دان هم احساس شود و تلفیق این دو  نسبت به کاهش زیاد دان بهتر است. در کاهش پیک دان نباید افراط کرد . اگر کاهش زیاد دان بر تولید اثر نمی گذارد نشاندهنده اینست که اوج دان باید کمتر در نظر گرفته می شده است. مسلما میزان انرژی دریافتی یک عدد مطلق نیست، و وابسته به وزن بدن (انرژی نگهداری) و میزان تولید متغییر است.

انرژی نگهداری هم وابسته به دمای محیط و ... متفاوت است . از نظر تئوری انرژی مورد نیاز برا تولید تخم مرغ باید قبل از تولید آن به دان افزوده گردد. بری همین ما اوج دان را در 75% تولید به گله اختصاص میدهیم.

فاکتورهای بهم وابسته

زمان بحرانی گله زمان قبل از تحریک نوری است، و این دوره یعنی کل دوره پرورش که حدود 5 ماه است و بسیاری از عوامل در آن اثر گذار هستند. و تحلیل کل این دوره کاری بسیار طاقت فرسا است. تقسیم دوره پرورش به دوره های کوچکتر قطعا بررسی را آسانتر میکند. بعضی از این دوره ها دارای اهمیت بیشتر و بعضی دارای اهمیت کمتری هستند.

همانطور که ذکر گردید انرژی دریافتی و وزن بدن همبستگی زیادی با تولید دارند. ببیشتر اوقات گله ها به وزن هدف در هفته های ابتدایی نمیرسند و مصرف پروتئین و اسید آمینه محدود است افزایش پروتئین ممکن است به بهبود وزن بیانجامد اما اگر اضافه وزنی رخ دهد مسلما در مراحل بعدی نیاز به اعمال درجات بیشتری از محدودیت غذایی خواهد بود که روی هم شکلی گله اثر منفی خواهد گذاشت. یک تصور غلط اینست که پرنده سنگین تر در هفته اول دارای سیستم اسکلتی بزرگتری در زمان تحریک نوری خواهد بود اما در حقیقت سیستم اسکلتی تنها 5% وابسته به رشد در هفته اول است و بیشتر تحت اثر 4 هفته بعدی قرار دارد.

انرژی دریافتی در طی هفته های 10 تا 14 هفتگی یک فاکتور موثر در عملکرد گله است. نتایج تحقیقات نشاندهنده افزایش تولید تخم مرغ بدون در نظر گرفتن وزن جوجه ها است. وزن بدن و انرژی دریافتی بهم وابسته هستند اما در این زمان انرژی دریافتی مخاطره آمیز تر است . کم و زیاد بودن انرژی در این زمان روی انتقال انرژی به تخم مرغ در دوره تولید میتواند موثر باشد.

بطور میانگین انرژی افزوده شده در 10 تا 14 هفتگی برابر 7 کیلوکالری در روز به ازاء هر پرنده است.  اگر وزن بدن کمتر از استاندارد است به افزایش انرژی بیشتری نیاز است اما اگر وزن بدن کمتر از استاندارد است این افزایش انرژی باید همچنان اعمال گردد. از هفته 14 تا تحریک نوری افزایش انرژی باید در حدود 18 کیلو کالری در روز باشد. وزن بدن هم باید همچنان پایش شود و بعنوان یک شاخص برای صحت انرژی  مورد نظر باشد. رشد ماهیچه ای در این زمان بسیار مهم است اما میزان انرژی دریافتی مهمتر است.

انرژی دریافتی مهمترین فاکتور

اکثر مدیران روی وزن بدن و افزایش هفتگی آن تمرکز دارند در حالیکه باید تمرکز اصلی روی مدیریت پرنده با توجه به شرایط زیست محیطی و دقت به ارگانهای در حال توسعه در هر زمان باشد. مدیریت یک گله با مقایسه وزن بدن با کتابچه راهنما ممکن نیست، چراکه هر گله دارای وزن متفاوت و شرایط متفاوتی است. دستیابی به حداکثر پتانسیل گله ممکن نمیشود مگر با تغییر وضعیت با توجه به شرایط محیطی.

هرچند انرژی دریافتی بعنوان فاکتور اصلی ذکر گردید اما مدیریت گله بر اساس انرژی دریافتی برای دوره های طولانی ممکن نیست.

در یک زمان خاص مثل 4 تا 6 هفتگی انرژی دریافتی باید به شدت کنترل گردد اما در دوره های بعدی نیاز به این محدودیت شدید نیست.

هر هفته از زندگی مرغ مادر دارای اهمیت زیادی است اما وضعیت گله به شدت تحت تاثیر شرایط پرورش بین هفته های 10 تا تولید اولین تخم مرغ است.

سخن پایانی :متناسب با افزایش علم ما در مورد طیور مسلما درک ما از شرایط محیطی آنها هم بیشتر شده و میتوان گفت که یک برنامه که برای یک گله مفید است میتواند برای گله دیگر مفید واقع نشود.

منبع:

New Approach Needed for Consistent Broiler Breeder Performance

Dr Chet Wiernusz, Director of Nutrition, Cobb-Vantress