اهمیت پاک سازی و ضدعفونی سالن های تولیدی پرورش طیور

    اهمیت پاک سازی و ضدعفونی سالن های تولیدی پرورش طیور

بازار تخم مرغ قابلجوجه کشی و جوجه گوشتی در سراسر جهان به سمت تقاضا برای تولیدات عاری از بیماری پیشمی رود دراین رابطه صنعت پرورش مرغ گوشتی نیز به تنظیم واعمال استانداردهای جدیدبرای غذا ادامه خواهد داد پاک سازی صحیح و موثر سالن های مرغداری این اطمینان راایجاد میکند که بیماری ازگله ای به گله دیگر منتقل نمی شود ومصرف کننده را نیز دربرابر بیماریهایی که از طریق غذا منتقل می شوند محافظت می کند این مقاله قصد داردکه توجه را به سمت جنبه های مهم پاک سازی سالن های مرغداری جلب کند .

اهداف

پاک سازی و ضد عفونی سالن به طوری که تمامی عوامل بالقوه بمیاری زا برای انسان و پرنده ، حذف شده تعداد باکتری ، ویروس ، انگل و حشرات باقی مانده آن قدر کاهش یابند که تاثیر آنها برروی سلامت آسایش و عملکرد گله بعدی به حداقل برسد .

طراحی سالن های مرغداری

طراحی سالن و تجهیزات مرغداری باید به گونه ای باشد که بتوان به آسانی و به نحو موثر آنها را تمیز کرد سالن های پرورش باید دارای کف بتونی ، سقف ودیوارهای قابل شستشو و کانال های تهویه قابل دسترس بوده فاقد ستون و مهارهای افقی باشند پاک سازی و ضد عفونی کف های خاکی غیرممکن  است وجود یک سطح بتونی یا شنی در اطراف سالن های مرغداری به عرض 1 تا 3 متر از ورود جوندگان به داخل سالن ممانعت کرده در عین حال محلی را برای شستشو و چیدن تجهیزات خارج شده از سالن فراهم می اورد .

 اصول پاک سازی و آماده سازی مطلوب وموثر سالن مرغداری را می توان به مراحل زیر تقسیم بندی کرد .

برنامه ریزی : برای پاک سازی موفق لازم است که همه عملیات به موقع انجام گیرد بهترین فرصت برای تعمیر و نگهداری معمول مزرعه درزمان پاک سازی به وجود خواهد آمد وضروری استکه در برنامه گنجانده شود برای این که تمامی وظایف با موفقیت اجرا شود لازم است یک برنامه مفصل با جزئیات ، تاریخ ، دفعات ، کارگر و تجهیزات مورد نیاز قبل از تخلیه مزرعه ، تدوین شود .

کنترل حشرات : حشرات ، ناقلین بسیار مهم بیماری ها هستند وقبل از آن که در قسمت های چوبی ویا درمحل های دیگر مخفی شوند باید نابود گردند به محض خارج شدن پرندگان از سالن و درحالی که هنوز سالن گرم است بستر ، تجهیزات و تمامی سطوح سالن با یک حشره کش مناسب باید اسپری گردد روش دیگر استفاده از یک حشره کش مناسب دو هفته قبل از تخلیه می باشد عمل سم پاشی باید قبل از گاز دادن سالن ها تکرار گردد .

گردگیری : تمام گرد وغبار ، ضایعات و تارهای عنکبوت باید از روی محور هواکش ها ، تیرها ، قسمت های باز شده پرده ها در سالن های باز ، لبه ها و دیوارها پاک گردند بهتراست گرد وغبار با برس روی بستر ریخته شود .

اسپری اولیه : با استفاده ازیک اسپری کننده کم فشار باید بروی تمامی قسمت های داخلی سالن از سقف تا کف محلول پاک کننده پاشیده شود تا هنگام جابجا کردن و تخلیه بستر وتجهیزات ، گردو غبار بلند نشود درسالن های باز ، قبل از اسپری کردن ، باید پرده ها بسته شوند .

خارج کردن تجهیزات : تمامی تجهیزات و لوازم از قبیل آبخوری ها ، دانخوری ها ، چوب خواب ها ، لانه های تخمگذاری و قطعات مربوط به پن ها و .... باید از سالن خارج ودر محوطه بتونی خارج از سالن قرار داده شوند ممکن استبرداشتن لانه های تخمگذاری خودکار میسر نباشد که در این مورد برخورد دیگری لازم است .

تخلیه بستر: تمامی بستر و ضایعات بایدبه خارج از سالن منتقل گردند تریلرهای مخصوص حمل کود باید قبل از بارگیری درداخل سالن قرار گیرند جهت اجتناب از پراکنده شدن بستر درمحوطه بیرون سالن لازم است تریلرهای بار شده قبل از ترک سالن پوشانده شوند چرخ های تریلرها درموقع خروج از سالن باید برس زده شده و با محلول ضد عفونی کننده اسپری گردند .

دفع بستر : مواد بستر وکود مرغی باید به فاصله حداقل 1 تا 5/1 کیلومتر دورتر از مزرعه پرورش منتقل شده   و طبق قوانین دولتی و محلی به یکی از روش های زیر معدوم گردند :

·         روی یک زمین مزروعی قبل از کشت پخش گردد و به مدت یک هفته با خاک شخم زده شود تا بستر و خاک با هم مخلوط شوند .

·         درمحل دفن زباله یاگودال حفر شده ای دفن گردد .

·         به صورت پشته جمع کرده تا گرم شود و به مدت حداقل یک ماه قبل از پخش در چراگاه به همین شکل نگهداری شود .

·         سوزانده شود .

شستشو : در ابتدا باید برق سالن قطع شود و به منظور حذف بقایای الودگی از سالن و تجهیزات از اب تحت فشار همراه با محلول پاک کننده کف زا استفاده گردد .به دنبال شستشو با آب و ماده پاک کننده  ،سالن و وسایل باید مجددا با آب تمیز تحت فشار آبکشی شوند در طول مراحل شستشو ، اب مازاد باید توسط خشک کن جمع اوری شده و به هیچ عنوان آب در کف سالن باقی نماند کلیه تجهیزاتی که به قسمت بتونی بیرون از سالن منتقل شده اند می بایست خیسانده و شستشو گردند و بعد از آن در یک انبار سرپوشیده قرار گیرند در داخل سالن نیز لازم استدر مورد مکان های ذیل دقت خاصی مبذول گردد :

·         محل نصب هواکش ها

·         محورهای هواکش

·         هواکش ها

·         شبکه های نصب شده بر روی هواکش ها

·         قسمت های بالای تیرها

·         لبه ها

·         لوله های آب

برای اطمینان از شستشوی کامل قسمت های خارج از دسترس ، کاربرد داربست های متحرک و لامپ های سیار توصیه می شود محوطه بیرون سالن نیز باید شستشو شده به محل های ذیل توجه بیشتری مبذول شود :

·         هواده ها

·         سیستم فاضلاب

·         مسیرهای رفت و امد

انواع متنوعی از پاک کننده های صنعتی موجود می باشد و درهنگام مصرف باید از دستورالعمل کارخانه سازنده آن تبعیت نمود در این مرحله باید تاسیسات مربوط به کارکنان کاملا تمیز گردد در مزارع مرغ مادر اتاق ذخیره تخم مرغ باید شستشو و ضدعفونی شود رطوبت سازها باید باز و سرویس شده و قبل از ضدعفونی تمیز گردند .

 پاک سازی سیستم آبخوری

روش :

·         تمامی مخازن و لوله ها از آب خالی شوند .

·         لوله ها با آب تمیز شستشو گردند .

·         مخازن اصلی برای حذف رسوب و لایه های نازک باکتری ، برس زده شوند آب حاصله به خارج از سالن هدایت شود .

·         مخزن با آب تمیز پر شده یک ضد عفونی کننده مناسب آب به ان اضافه شود .

·         آب محتوی محلول ضد عفونی کننده را به سمت لوله های آب جاری کنید و مطمن شوید که هیچ هوایی در لوله ها باقی نمانده است .

·         مخزن اصلی را مجدد با یک محلول ضد عفونی کننده و با غلظت مناسب به سطح قبلی رسانده اجازه دهید که این محلول حداقل به مدت 4 ساعت در مخزن باقی بماند .

·         مخزن راتخلیه و با اب پاکیزه شستشو کنید .

·         قبل از رسیدن جوجه ها مخزن را با آب تمیز پر کنید .

سیستم های خنک کننده تبخیری و مه پاش را می توان با استفاده از ضد عفونی کننده های پلیمری بی گوانید ضدعفونی کرد کاربرد این ضدعفونی کننده در دوره تولید نیز مارا مطمئن خواهد کرد که اب حاوی حداقل باکتری بوده و انتشار باکتری ها را در سالن کم خواهد نمود .

سیستم دانخوری

روش :

·         کلیه تجهیزات دانخوری اعم از مخازن دان ، تراف ، زنجیر ودانخوری آویز را تخلیه ، شستشو و ضد عفونی کنید .

·         سیلوها و لوله های رابط را خالی کرده تا حد امکان برس بزنید سپس آنها را کاملا تمیز کرده کلیه شکاف ها را مسدود کنید .

·         در موقع گاز دادن اطمینان از رعایت مسایل ایمنی اجباری استبرای تاثیر گاز فرمالدهید حرارت 21 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 65 درصد ضروری می باشد .

تعمیرات و نگهداری

سالن تمیز و خالی فرصت مناسبی را برای تعمیر و نگهداری فراهم می آورد زمانی که سالن خالی باشد باید به مسایل زیر توجه شود :

·         کف سالن را با استفاده از سیمان و بتون درزگیری کنید .

·         ترک خوردگی ها و درزهای دیوارهای ساختمان را با استفاده از سیمان مسدود کنید .

·         هرگونه خرابی در دیوارها یا پانل های سقف را برطرف کنید .

·         در صورت نیاز نقاشی یا سفید کاری انجام دهید .

·         از محکم بسته شدن درها مطمئن شوید .

کنترل جوندگان و پرندگان وحشی

جلوگیری از ورود جوندگان وپرندگان وحشی به سالن مرغداری ضروری استزیرا آنها علاوه بر مصرف دان ناقل بیماری ها نیز می باشند .

روش های پیشگیری :

·         تمامی قسمت های دیوارها ، پانل ها و سقف را در ارتباط باوجود سوراخ کنترل و در صورت ضرورت تعمیر نمایید .

·         مطمئن شوید که پرندگان وحشی نمی توانند از محل هواکش ویا هواده وارد سالن گردند .

·         درها باید کاملا بسته شوند و هیچ گونه روزنه ای وجود نداشته باشد .

·         مطمئن شوید که هیچ گونه نشتی درسیستم های دانخوری وجود ندارد غذای سهل الوصول ، جانوران موذی را جلب میکند .

·         در سالن های باز طراحی ساختمان طوری صورت گیرد که پرندگان وحشی نتوانند وارد سالن شوند ودر صورت لزوم تعمیرات مورد نیاز را انجام دهید .

·         وجود یک محدوده شنی و یا بتونی به عرض 1 تا 3 متر در اطراف سالن میتواند از ورود جوندگان به سالن جلوگیری کند .

ضد عفونی

ضدعفونی نباید تا قبل از تکمیل پاک سازی و تعمیرات مرغداری انجام گیرد مواد ضد عفونی در حضور ضایعات و مواد آلی بی تاثیر خواهند بود برای ضدعفونی باید از مواد ضد عفونی کننده مجازی که دارای بیشترین تاثیر برعلیه عوامل باکتریایی و ویروسی بیماری زای طیور می باشند استفاده شود درتمامی موارد کاربرد ، می بایست از دستورات سازنده آنها پیروی شود .

در جدول (1) درمورد ضدعفونی کننده های معمول توضیحات بیشتری داده شده است ضدعفونی باید به کمک اسپری کننده های پرفشار ویا سمپاش پشتی انجام گیرد مواد ضد عفونی کنده کف زا زمان تماس راافزایش داده و اثربخشی ماده ضد عفونی کننده را بیشتر می نمایند گرم کردن سالن ها با درجه حرارت بالا بعد از درزگیری ، کارایی ضد عفونی کننده ها را بالا می برد .

اکثر ضدعفونی کننده ها براووسیت های کوکسیدیا تاثیری ندارند بنابراین در صورت ضرورت برخورد اختصاصی با کوکسیدیا ، استفاده از ترکیبات تولیدکننده آمونیاک توسط کارکنایی که به خوبی اموزش دیده اند توصیه می شود البته این مواد را باید زمانی به کاربرد که تمامی سطوح داخلی به خوبی تمیز شده وبعد از یک دوره کوتاه مدت تماس تاثیر خود را اعمال خواهند کرد .

مواد ضدعفونی کننده و حشره کشی که عمدتا درمرغداری ها جهت ضدعفونی استفاده می شوند

گازدهی توسط گاز فرمالین

در صورت مجاز بودن کاربرد فرمالین ، گازدهی با آن باید بلافاصله بعد از تکمیل ضدعفونی انجام گیرد سطوح سالن باید مرطوب شده و سالن تا 21 درجه سانتی گراد گرم شود . در درجه حرارت کمتر از 21 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی کمتر از 65 درصد گاز دادن بی تاثیر خواهد بود درها ، هواکش ها و پنجره ها باید به خوبی بسته و درزگیری شده باشند دستورالعمل کارخانه تولید کننده فرمالین در ارتباط با کاربرد این مواد باید رعایت گردد پس از گازدادن سالن باید به مدت 24 ساعت کاملا بسته باقی بماند و کسی حق ورود به آن را نداشته باشد لازم است سالن قبل از ورود افراد کاملا تهویه گردد پس از پخش پوشال ، عمل گاز دادن مطابق روش فوق باید تکرار شود مقررات محلی در ارتباط با سلامت و امنیت مورد توجه قرار گرفته در تمامی مراحل مراعات شوند .گاز فرمالین برای حیوانات و انسان زیان آور استکارکنان باید از لباس های محافظت کننده از قبیل ماسک ، عینک و محافظ چشم استفاده کنند بهتر است عمل گاز دادن توسط دو نفر انجام شود تا در صورت مواجه شدن با شرایط اضطراری امکان کمک فراهم باشد .

پاک سازی محوطه خارجی سالن

تمیز کردن محوطه خارجی سالن ها نیز بسیار ضروری می باشد بهتر است که اطراف هر سالن مرغداری با محدوده 3متری از شن و یا بتون محاط شود درغیر اینصورت این محوطه باید :

·         فاقد هرگونهپوشش گیاهی باشد .

·         فاقد تجهیزات وماشین آلات غیر قابل استفاده باشد .

·         سطح هموار ویکنواختی داشته باشد .

·         به خوبی زهکشیشده باشد به طوری که محلی برای جمع شدن آب های راکد نباشد

همچنین نسبت به تمیز و ضد عفونی کردن مکان های زیر توجه خاصی مبذول شود :

·         زیر هواده وهواکش های خروجی

·         مسیرهای دردسترس ومورد استفاده

·         اطراف درها

تمامی قسمت های بتونی باید همانند قسمت های داخلی سالن ها شستشو وضدعفونی گردند .

ارزیابی اماده سازی مزرعه ومیزان کارایی

لازم است که اثربخشی و هزینه پاک سازی و ضدعفونی پایش گردد اثر بخشی باانجام شمارش کل باکتریهای زنده تخمین زده می شود به کمک شمارش کل باکتریایی، امکان بهبود در سطح بهداشت مزرعه و مقایسه شیوه های مختلف ضدعفونی و پاک سازی فراهم می گردد .

منابع :

1-    اصول علمی و عملی پرورش طیور.دکتر جواد پوررضا . انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان .1384

2-    باشگاه علمی مهندسان ایران