تاریخچه اهلی شدن :

بوقلمون بزرگترین و سنگینترین پرنده خانگی است . برخی مبدا اصلی این پرنده را آمریکای شمالی و مرکزی ذکر می کنند و برخی دیگر ساکنین مکزیکو یعنی سرخپوستان آزتک و مایا را مسئول اهلی شدن آن می دانند .

اولین شخصی که به طور مکتوب در شال 1499 به بوقلمون اشاره کرده و در مورد آن بحث نموده است پدروالونسونینو  می باشد .  ضمنا او را اولین فردی می دانند که در سال 1500 میلادی بوقلمون را به اروپا برد .

دلیل اساسی افزایش تولید و مصرف گوشت بوقلمون در ار.پا و آمریکا چنین توجیه می گردد . گوشت بوقلمون از لحاظ چربی و کالری فقیرو ازنقطه نظرکارکردی درتغذیه بسیاربا اهمیت و ارزش غذایی آن شبیه گوشت گوساله های بسیار جوان بدون چربی است .

امکان عرضه گوشت بوقلمون به اشکال متنوع وجود داشته و می توای آنها را به حالت لاشه کامل یا قطعات ران و سینه و یا به صورت کالباس و سوسیس و غیره وارد بازار مصرف نمود .

نگهداری بوقلمونها تنها به چهار دیواری سالنها محدود نشده بلکه این امکان حتی در مزرعه و فضای باز برای آنها بیشتر ممکن است.

تاریخچه نگهداری در ایران :

این پرنده درزمان شاه عباس صفوی توسط تعدادی از تجار ارمنی که به ایتالیا رفته بودندبه ایران وارد شد و از آن به بعد ارامنه مامور تکثیر و پرورش آن گردیدند .

به نظر می آید که چون جنس نر این پرنده می تواند همانند دیبای رومی رنگ چهره و فرم پرهای خود را هر لحظه به گونه ای درآورد و ضمن ترسو و کودن بودن بسیار لذا بهترین نام برای او می توانسته همین بوقلمون باشد . نگهداری سنتی بوقلمون در نواحی خراسان گیلان و مارندران آذربایجان غربی، شرقی مرکزی ،  فارس ، اصفهان و کرمان متداول است.

طبقه بندی بوقلمون از نظر جانور شناسی :

بوقلمونهادرطبقه بندی جانوری جز راسته گالی فرمیس زیر راسته گالی تیره فازیانیده تحت تیرهمله اگریدین و جنس مله اگریس گالوپا  می باشد .

در تحت تیره مله اگریدین دو نوع بوقلمون بنامهای اگریو خازیس و اوسلاتاو مله اگریس گالوپا شناسایی شده است.

تقسیم بندی بر حسب وزن :

به سه دسته سبک وزن و میان وزن و سنگین وزن تقسیم می شوند  که از نظر نر و ماده و همچنین مسن یا جوان بودن نیز به دسته های زیر تقسیم بندی می شوند :

مختصری از فیزیولوژی بوقلمون :

تعداد کروموزومهای آن  82 عدد می باشد . تعداد ضربان قلب 200 تا 250 در دقیقه است، دستگاه گوارش بوقلمون شبیه به ماکیان بوده فقط در انداره متفاوت است ، دستگاه تولید مثل بوقلمون شباهت زیادی با ماکیان داشته و با غاز و اردک در عدم وجود  قضیب اختلاف دارد . اسپرم ها 5تا7 روز در مجرای تناسلی جنس ماده زنده باقی می ماند ،  شروع تخمگذاری دربوقلمونها 230 تا240 روزگی است، از طرز گرفتن شاهپرها در بال می توان به نر و ماده بودن بوقلمونها پی برد ، قطع بال در بوقلمون از  1 تا10 روزگی انجام می گیرد  ، نوک چینی جهت جلوگیری از کانیبالیزم در 2تا 5 هفتگی انجام می گیرد  .

تیپ ظاهری :

سر :

سر لخت یا بدون پر با رنگی متمایل به آبی حاوی گره های متراکم گوشتی قرمز است .

چشمها :

در بوقلمونها عنبیه قرمز مایل به قهوهای و مردمک سیاه زنگ است چشمها دادای سه پلک داخلی و خارجی هستند .

منقار :

سخت و شاخی بوده و دو منفذ تنفسی پرنده به صورت افقی در انتها و بالای آن قرار دارند .

گردن :

نسبتا طویل و کمی به پشت خمیده استدر زیر منقار یک پرده گوشتی شبیه غبغب وجود داردکه تا نیمه گردن ادامه دارد .

سینه :

ابعاد سینه در انواع بوقلمونها متفاوت است در ناحیه سینه جنس نر در سن 8تا9 ماهگی موهای زبر سیاه رنگی روییده است .

پشت :

طویل و از امتداد شانه ها به طرف دم کمی محدب می باشد .

دم :

دم طویل کمی افتاده و جمع شده به نظر می آید .

ساق پا :

ساق پا بلند قوی بدون پر استرنگ آن از قرمز تا ارغوانی سیاه کم رنگ خاکستری نقره ای یا سفید کرمی می باشد .

تغذیه :

جوجه ها مانند سایر طیور در 24 ساعت اول نیازی به غذا ندارند . مقدار غذایی که جوجه ها در 4هفته اول مصرف می نمایند450 تا 500 گرم است که به مرور بر مقدار آن افزوده می شود . میزان رشد در سنین مختلف یکنواخت نیست  به طوریکه رشد تا سن 7تا8 هفتگی سریع و در 14تا 15 هفتگی به حداکثر می رسد . جنس نر نسبت به ماده ها ضریب مصرف بالاتری را دارد . چربیها و هیدروکربنها منابع اصلی انرزی در آنها محسوب می شود . غذای بوقلمون تا 8 هفتگی آردی و بعد به صورت پلت می باشد  .

جیره های غذایی :

1- پرورشی

جیره های مخصوص اهداف پرورشی به صورت زیر هستند :

برای سنین 1 تا6 هفتگی ( با 25 تا28 در صد پروتئین خام ) ، برای سنین 7 تا29 هفتگی (حداقل 14     در صد پروتئین خام ) ، از بدو تخمگذاری (حداقل 15 درصد پروتئین ) .

2- پرواری

جیره های پرواری برای جوجه  ها (باحداقل 28 درصد پروتئین خام )

جیره  غذایی برای بوقلمونهای پرواری در 3 گروه :

با حداقل  23% ، با حداقل 18%  و با حداقل 14% پروتئین .

این نوع تقسیم بندی صرفه جویی در مصرف پروتئین کاهش اختلالات متابولیکی خشک ماندن بستر کمتر شدن ضعف پا هزینه کمتر تا3% و تناسب غذا با سن پرنده را به دنبال دارد . هدف اصلی در پروار بندی دستیابی به گوشت بیشتر باضریب مصرف کمتر است .

تولید گوشت :

گوشت بوقلمون سرشار از پروتئین (30%) ولی فقیر از انرزی (2000 کیلو کالری )می باشد . با بالا رفتن سن میزان گوشت سینه افزایش یافته در حالیکه گوشت ران تقریبا ثابت می ماند  . نسبت استخوان به گوشت سینه با فزایش وزن و سن کاهش می یابد . کشتار بوقلمون کاملا شبیه به ماکیان صورت می گیرد .

راندمان تخمگذاری سالیانه بر حسب واریته متفاوت بوده وبین 90تا  125 عدد می باشد  . وزن تخم ها 70 تا 90 گرم است و اندازه آن با بالارفتن سن افزایش می یابد .

جوجه کشی :

سیکل جوجه کشی در بوقلمون ( 28 روز ) می باشد .

به دو طریق طبیعی و مصنو عی وجود دارد :

روش طبیعی :

باید مراحل زیر فراهم باشد :

- مادر به سن بلوغ حقیقی رسیده باشد ( 30 هفتگی ) .

- در صد جوجه درآوری 65 تا75 % است .

- آنها 3/2 ظزفیت تخم گذاری سراسر زندگیشان را در سال اول می گذارند .

روش مصنوعی :

در این روش زیر باید موارد زیر را رعایت نمود :

- انتخاب تخم مناسب از نظر اندازه

- نگهداری تخم  در شرایط مناسب (رطوبت 50 تا60 % و حرارت 10 تا13 درجه )

- رعایت بهداشت ماشینهای جوجه کشی

شرایط ماشینهای جوجه کشی :

حرارت : در 24 روز اول 37.6 در جه سانتیگراد و درهچری (25تا 28 ) روزگی میزان آن به 37.2     می رسانند .

رطوبت : در 24 روز اول 50 تا60 درصد و از روز 25 به بعد به 80تا 85 می رسد .

تهویه : میزان گاز  دی اکسید کربن نباید از 1.5 درصد هوای داخل ماشین تجاوز کند  .

چرخاندن : در24 روز اول حداقل 3 بار در روز و در روز 25 چرخاندن را قطع می کنند .

قرار دادن جوجه ها در کارتن های حمل  15 تا 18 عدد تخم می باشد .

ساختمان :

در صورت نگهداری در آشیانه برای هر قطعه 0.4 تا0.7 متر مربع برحسب نزاد و در محوطه باز و چراگاه 15 تا20 متر مربع سطح مورد نیاز است . در موارد پرورشی و اصلاح برای هر قطعه 1.1 تا1.6 متر مربع سطح در نظر می گیرند ، ارتفاع سالن یا آشیانه 3 متر توصیه می شود . علاوه بر سالن های بسته از سالنهای نیمه باز یا نیمه بسته نیز استفاده میشود که یک سمت طولی ان و جای دیوار از تور سیمی استفاده می شود .

حرارت این سالنها نباید در زمستان از 5 درجه کمتر شود .

نکته :

زمانیکه بوقلمونها از چراگاه محروم هستند مخلوط دانه های مورد استفاده نباید از 3 نوع کمتر باشد .

نکات مهم در مورد مدیریت سالن :

درجه حرارت سالن 15تا 16 درجه سانتیگراد است ، رطوبت 50 تا60 درصد ، تهویه سالن بسته 0.03 متر مکعب در دقیقه با فشار 0.5 سانتی متر به ازا هر کیلو گرم میزان هوای لازم برای هر کیلو گرم وزن در سالن 4تا 7 متر مکعب در ساعت است . مدت روشنایی در 4 هفته اول 24 ساعت و  سپس کاهش در طول 3روز به 12 تا 14 ساعت ، برای هر متر مربع تا 14ر روز روز اول 3 وات ، 3 تا6 هفتگی 1.5 وا ت

، 7تا 24 هفتگی 0.5 وات .

مقدار مصرف آب روزانه :

جوجه بوقلمونها  45 سانتیمتر مربع ، 4 ماهگی 670 سانتیمتر مربع ، 6 ما هگی 820 سانتیمتر مربع و آغاز تخمگذاری یک لیتر می باشد .

دان خوری :

دو هفته اول 5 سانتی متر ، 2 تا4 هفتگی 6 تا 7 سانتی متر ، 5 تا 6 هفتگی 10 سانتی متر ، 7 تا 16 هفتگی 12 سانتی متر و 16 هفتگی به بعد 15 سانتی متر به ازای هر قطعه می باشد .

آبخوری :

یک روزه تا 4 هفته یک سانتی متر ، 5 تا 16 هفتگی 2.5 سانتی متر و 17 هفتگی تا سن بلوغ   3 سانتی متر و برای بوقلمونهای تخمگذار  3تا 3.5 سانتی متر طول در آبخوری مورد نیاز است .

توصیه هایی در مورد بوقلمون :

     -         پر خورند و از لحاظ اقتصادی تولید گوشت آنها گرانتر از مرغ است .

     -         تعداد تخم سالیانه آنها قابل توجه نبوده و آنها را جهت تولید گوشت پرورش می دهند .

     -         به علت مسائل مدیریتی بهداشتی تعداد هر گله 2000 تا3000 است .

     -         جزو طیوری هستند که به محوطه گردش و چراگاهی نیاز دارند .

     -         جوانها باید از مسنها جدا نگهداری شوند .

     -         به منظور پیش گیری و تقلیل تلفات بیماریها به کار بردن داروهای مناسب در غذای روزانه بوقلمونها ضرورت دارد .

مقدمه: 
مسئله بیما ری دربین گله های مرغ  امروزه یکی ازمشکلات درایران به شمارمی رود . نگهداری تعداد زیادی مرغ یا جوجه در زیر یک سقف وتراکم بیش از حد توسعه مرغداری ، تشکیلا ت مرغداری در منا طق اطراف شهرها ، کنترل  بیماری را بسیار مشکل می نما ید . بروزبیماری دربین گله های مرغ سبب ضرر و زیا ن مستقیم و غیر مستقیم مرغدار می گردد . برای تو سعه پرورش طیور درایران باید توجه زیادی به مسئله کنترل بیماری نمود . دراین مورد پیشگیری فوق العاده اهمیت داردومهمتر از درمان است . زیرا
اولا : نگهداری تعداد زیا دی مرغ دریک جایگاه مسئله درمان را مشکل می سازد
ثانیا : درمان گران تمام می شود .
ثالثا : بسیاری از بیماریهای خطرناک طیور مانند بیماریهای ویروسی درمان مطمئنی ندارند .

برای پیشگیری از بیما ریهای طیوردرگله سه راه عملی وجود دارد که عبارتند از :

1- رعا یت بهداشت و بهسازی
2- رعایت اصول ضد عفونی
3- استفاده از واکسیناسیون لازم    

رعایت بهداشت وبهسازی در مرغداری :

از نظر تعریف امروزه بهداشت را به عنوان علم سلا متی وبهسازی را به عنوان علم از بین برد ن شرایط مضر محیطی که در سلا مت موجود موثر است معنی کرده اند . نکته ای  را که هر مرغدار می داند  تهیه جوجه سالم واصیل است . هیچ مرغداری نمی تواند از پر ورش جوجه های ضعیف و مشکوک انتظار نتیجه خوب وکسب عواید کافی داشته باشد . در این مورد رعایت موارد زیر ضروری است :

- انتخاب جوجه انتخاب جوجه سالم

برای این منظور جوجه را باید از تشکیلاتی  تهیه نمود که :

الف- جوجه ها از نظر نژادی کاملآ مطمئن باشد .

ب- از مادرها یی تو لید شده باشند که عاری از بیماریهای عفونی قابل انتقال باشند .

ج - رعایت بهداشت در تشکیلات مذکور درحداستاندارد انجام گرفته باشد .

برای تشخیص جوجه های سالم وقوی ازجوجه های ضعیف وبیماردرهنگام تحویل گرفتن جوجه بایدموارد زیر را مد نظر قرارداد

جوجه هایی که تمام یا قسمتی از بدنشان مرطوب است حذ ف گردند . جوجه هایی که آثار فلجی نشان می دهند حذف گردند .جوجه هایی که ورم ناف دارند .

جوجه های ریز وضعیف را نباید به هیچ وجه وارد مرغداری نمود . زیرا علا وه برآن که تلف خواهند شد منشا عفونت وآلود گی برای جوجه های سالم هستند . د رجوجه ها طول پرها اصلی بیشتر از پرهای کرکی است .

 تغذیه مناسب

 جیره های غذایی مناسب چه ازنظرکیفی وکمی در اختیار جوجه قرار گیرد در غیر اینصورت به سرعت آثارکمبود مواد غذایی وبیماریهای ناشی ازان ظا هر می گردد . برای اینکه بیماریها  به آسا نی از یک مرغداری  به مرغداری دیگر منتقل نشود باید از هم فاصله کافی داشته باشند  .                     

- شرایط لانه و تراکم مناسب :

باید به تهویه توجه کافی داشت . جریا ن هوای داخل باید با تعداد و وزن طیور محبوس در آن رابطه مستقیم داشته باشد .

- نگا هداری گله بر حسب سن :

مسئله سن در پیشگیری از بیما ریها بسیار مهم است .مرغها ی بالغ ممکن است اغلب حامل بیماریهای عفونی وانگلی به خصوص انگلهای روده ای ( کو کسیدوز) باشند . در این مورد باید به اصول کلی توجه نمود .

- نگهداری انواع مختلف پرندگان :

نگهداری انواع مختلف پرندگان در یک محل از نظر بهداشتی واحتمال اشاعه بیماری خطرناک است . زیرا بعضی از پرندگان ناقل بیماری برای دیگر پرندگان هستند (مثل بیماری سر سیاه ) توسط بوقلمون به آسانی مرغ منتقل میشود . باید بوسیله تور کشی پنچرهها از ورود پرندگان وحشی به داخل مرغداری جلوگیری کرد .

- تشخیص مرغهای ضعیف وبیمار :

مرغ ضعیف وبیمار منشاء آلودگی درگله می باشد . که بوسیله دقت در رفتار وخصوصیات افراد گله می توان مرغهای ضعیف وبیمار تشخیص داد وازگله خارج نمود . تاج بی رنگ وچروکیده نشانه آلودگی انگلی وبیماری مزمن وتغذیه بد است . پوسته پوسته بودن پلک چشم علامت کمبود اسید پانتو تنیک است .

ورم ملتحمه ووجود پلاکها در چشم  علامت کمبود ویتامین  آ است . وجود اسهال خونی دلیل (کوکسیدیوز) و وجود اسهال سفید(پلوروز) است .

-معدوم کردن تلفات:

لاشه های مرغهای تلف شده اغلب منشاء خطر ناکی برای بیماری در مرغداری میباشد از این رو باید در صورت امکان آنها را بلا فاصله در کوره های مخصوص سوزانده ویا از جاه برای دفن تلفات استفاده کرد.
- جلوگیری ورود آلودگی از خارج به مرغداری:
معمولاً هر تشکیلات مرغداری به روشهای مختلف با محیط خارج درتماس است. این ارتباط روزمره گاهی ممکن است سبب انقال عوامل بیماریزا به داخل مرغداری گرد د که برای جلوگیری  باید تدابیر زیر را اتخاذ کرد.
الف) ماشین حمل غذای مرغ
ب) کارتنهای حمل تخم مرغ
د ) جلوگیری از ورود افراد مختلف به مرغداری 

اصول ضد عفونی کردن مرغداری:
به وسیله ضدعفونی کردن صحیح لانه ووسائل میتوان به آسانی با حداقل هزینه جلو بسیاری از بیماریها را گرفت از این رو ضد عفونی کردن اساسی ترین عملی است که یک مرغدار برای حفظ سلامتی گله خود انجام دهد  .

 تعریف ضد عفونی:

 اصولا هر ماده ای که بتواند ا ز رشد و نمو میکروب و عوامل بیماریزا در داخل ویا روی سطح بدن و محیط زندگی جلوگیری بعمل آورد . تاثیر مواد ضد عفونی کننده تابع عوامل زیر است :
1- غلظت
2- حرارت
3- مدت مجاورت ماده ضدعفونی کننده با محیط آلوده
4- میزان آلودگی محیط

موادی که برای ضد عفونی کنندگی بکار می رود:
ضدعفونی کننده های طبیعی
1- نور آفتاب
2- سرما و برودت
ضد عفونی کننده های فیزیکی
- حرارت که بر دو نوع حرارت خشک و حرارت مرطوب است .
مواد ضد عفونی کننده شیمیایی :
فرمالد ئید                             
ترکیبات چهار تایی آمونیوم        
مواد فنولی                          
مواد یدی و کلرین
ضد عفونی کننده های گازی:
فرمالین

پارا فرمالدئید
بخار گوگرد
منابع:

زهری ، م ، اصول پرورش طیور

  اصول بهداشت دام ، دکتر فضا ئلی نژاد

  کاتالوگ جوجه های  گوشتی آرین  

گله بیمار :                                               

در هنگام ابتلای گله به بیماری‌های مختلف مانند عفونت‌های مایکوپلاسمایی نظیر CRD انجام واکسیناسیون به صورت اسپری ممکن است بیماری را در گله تشدید نماید. توصیه می‌شود هنگام مواجهه با یک گله بیمار، از انجام واکسیناسیون تا زمان بهبودی کامل گله به دلایل زیر اجتناب گردد :

1 - عدم کارآیی مناسب سیستم ایمنی پرنده برای تولید پادتن.

2 - احتمال ایجاد بیماری توسط همان واکسن تزریق شده.

3 - افزایش حدت سویه واکسن (Back Passage).

4 - عدم تأثیر واکسن هنگامی که گله در مرحله کمون همان بیماری است.

5 - واکسن می‌تواند به عنوان یک عامل ایجاد تنش باعث تشدید بیماری در گله شود .

عوامل تضعیف کننده سیستم ایمنی جوجه ها :

عوامل زیر می‌توانند با ضعیف کردن سیستم ایمنی سلولی یا همورال باعث عدم پاسخ ایمنی لازم در برابر واکسن‌های تزریق شده گردند :

عوامل عفونی :

این عوامل می‌توانند شامل ویروس گامبورو، ویروس کم خونی عفونی، ویروس مارک، رئوویروس‌ها، آدنوویروس‌ها و رتروویروس‌ها باشند.

مایکوتوکسین‌ها :

 آفلاتوکسین، اکراتوکسین و تریکوتسن از این گروه دارای اثرات مشخصی در جهت تضعیف سیستم ایمنی طیور می‌باشند که عمده این اثرات عبارتند از :

1- عدم پاسخ مناسب به واکسیناسیون‌های صورت گرفته.

2- افزایش حساسیت پرنده نسبت به عوامل عفونی.

3- اختلال در ایجاد مقاومت نسبت به بیماری‌ها.

4- تداخل در ایمنی حاصل از سلول‌های T و B و نرسیدن عیار پادتن به سطح مورد نظر.

استرس ها :

استرس‌ها، پاسخ‌های غیراختصاصی بدن نسبت به تحریکات محیطی می‌باشند . عوامل مختلفی مانند تعیین جنسیت ، حمل‌ونقل ، نوک‌چینی ، قطع برق و دان ، شرایط گرما ، تهویه ، واکسیناسیون ، تغییر سالن ، ازدحام جمعیت و… سبب ایجاد ترس و استرس در طیور می‌گردند ، که جهت کنترل استرس می‌توان از ویتامین‌های A ، B ، C ، D و E استفاده نمود . از داروهای ماکرولیدی مانند اریترومایسین نیز می‌توان استفاده کرد، زیرا آنها ضمن کنترل عفونت باعث تحریک سیستم ایمنی می‌شوند .

تغذیه نامناسب :

کمبود مزمن مواد مغذی کم مصرف بیشتر از مواد پرمصرف ، دستگاه ایمنی را تضعیف می‌کند . از این میان می‌توان به ویتامین‌های A ، C ، E ، اسیدهای آمینه متیونین و لیزین ، اسید لینولئیک و مواد معدنی مانند Fe و Se اشاره نمود . بالا بودن میزان کلر در بدن پرنده در صورت پائین بودن مقدار سدیم باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌گردد. توصیه می‌شود قبل از واکسیناسیون، متیونین و لیزین جیره افزایش یافته و یا از محلول مولتی ویتامین و اسید آمینه استفاده گردد و پس از واکسیناسیون از مولتی ویتامین و الکترولیت بهره‌گیری شود.

اصول مدیریتی :

مدیریت مناسب نقش اساسی در توفیق برنامه‌های واکسیناسیون ایفا می‌کند. از بین موارد متفاوت مدیریتی در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود :

پاکسازی و ضدعفونی مناسب مزرعه ، در نظرگرفتن تراکم مناسب برای هر سالن ، تأمین سیستم تهویه مناسب ، جلوگیری از نوسان درجه حرارت ، بالابودن کیفیت آب مصرفی ، تأمین وضعیت مناسب برای بستر ، نوک‌چینی مناسب و رعایت یک سنی بودن گله.

وجود پادتن های مادری :

جوجه‌ها نوعی پادتن به نام IgG را از مادر دریافت می‌کنند که عیار آن در سه روز اول به دلیل جذب کیسه زرده کاهش نمی‌یابد ، اما بعد از سه روز به تدریج تا سن سه ‌هفتگی کاهش یافته و از بین می‌رود . باید دانست که سرعت کاهش عیار پادتن‌ها در جوجه‌های گوشتی به دلیل رشد سریع آنها نسبت به پولت‌ها بیشتر است . زمان انجام واکسیناسیون باید متناسب با سطح ایمنی حاصل از دریافت پادتن‌های مادری باشد. به عنوان مثال اگر میزان پادتن‌های مادری علیه بیماری خاصی بسیار بالا باشد، به دلیل خنثی شدن واکسن توسط پادتن مادری ، انجام واکسیناسیون در دو هفته اول تأثیری نخواهد داشت. تعیین زمان نخستین نوبت واکسیناسیون ارتباط مستقیمی با آگاهی از میزان زمان پایداری پادتن‌های مادری دارد ، که تعیین این زمان با استفاده از تست‌های سرولوژی مانند HI و Elisa انجام می‌شود . باید دقت نمود که این عمل در مورد بیماری‌های نیوکاسل و گامبورو اهمیت حیاتی دارد .

تفاوت حدت سویه فارم و سویه واکسن :

تصمیم‌گیری در زمینه تعیین و انتخاب حدت ویروس براساس شرایط اپیدمیولوژیک منطقه و وضعیت سلامت گله صورت می‌گیرد . مثلاً در مواقعی که بیماری موجود در فارم از نوع بسیار حاد باشد ، تجویز سویه ملایم واکسن نخواهد توانست سطح ایمنی گله را در برابر این بیماری حفظ نماید. باید به خاطر داشت که سویه‌های کلاسیک موجود در واکسن قادر به حفظ ایمنی کافی گله در برابر سویه‌های واریانت نمی‌باشند .

نکاتی جهت افزایش میزان تاثیر واکسیناسیون :

1- مشخصات واکسن و شماره سریال آن را ثبت کنید .

2- به تاریخ تولید و انقضای واکسن توجه نمائید .

3- به منظور جابجایی ویال‌های واکسن باید از فلاسک‌های مخصوص استفاده شود .

4- هنگام خریداری و تحویل واکسن باید دز ویال‌های آن با توجه به شرکت سازنده با دقت بررسی و تعیین گردد، زیرا در روز  انجام واکسیناسیون تهیه واکسن مورد نیاز مشکل خواهد بود .

5- از سالم بودن یخچال و سردکننده واکسن از طریق دماسنج اطمینان حاصل کنید .

6- شیشه‌ها و بطری‌های حاوی واکسن را از نور آفتاب دور نگه دارید .

7- نگهداری واکسن باید در یخچال و حرارت پایین صورت گیرد .

8- هنگام انجام واکسیناسیون به دستورات کارخانه سازنده توجه نمائید .

9- از مصرف برخی واکسن‌های زنده بطور همزمان اجتناب نمائید .

10- از یک ویال برای واکسیناسیون تعداد مشخصی از پرندگان استفاده نمائید .

11- عملیات واکسیناسیون را با خونسردی انجام داده و از تعجیل و شتابزدگی اجتناب نمائید .

12- همواره نوع واکسن مصرفی را کنترل نمائید .

13- از مصرف واکسن‌های بدون برچسب خودداری نمائید، مگر اینکه علامتی جهت تفریق با نوع خاص از واکسن دیگری راداشته باشند .

14- در صورت قطع برق از مصرف واکسن‌های زنده موجود خودداری نمائید .

15- بطری‌های واکسن کشته را می‌توان تا 24 ساعت پس از بازکردن مصرف نمود ولی این توصیه در مورد واکسن‌های زندهصادق نمی‌باشد .

16- رعایت دز صحیح واکسن حین واکسیناسیون الزامی است و نمی‌توان بخاطر صرفه‌جویی مقدار دز را کاهش داد .

17- ضروری است، تمامی پرندگان موجود در یک سالن در یک روز واکسینه شوند .

18- از انجام واکسیناسیون در روزهای تعطیل، به دلیل داشتن بار روانی برای واکسیناتور خودداری نمائید .

19- پس از انجام واکسیناسیون، شیشه‌ها و بطری‌های خالی را ضدعفونی و سپس معدوم نمائید .

20- بهتر است دمای سالن را پس از واکسیناسیون چند درجه بالا ببرید .

منبع : بولتن علمی تلاونگ شماره 32

مطالب مرتبط :

     بیماری نیوکاسل در طیور

    پیشگیری از بیماری ها در گله های طیور

---------------------------------------------------------------------

مقدمه :                                                     

مبحث نور یکی از جذاب ترین موضوعات در صنعت طیور می باشد . از سالهای دور داستانهای فراوانی بر پایه تجربیات شخصی و کارهای تحقیقاتی شناخته شده است . اما شناخت درست از نقش نور ، مقدار ، مدت نور دهی و رنگ نور داده شده هنوز در پرده ابهام می باشد .

حساسیت به رنگ ها

سیر تکاملی ماکیان و انسان بسیار متفاوت بوده ، تشابه ساختار مغز ماکیان به مغز خزندگان در مقایسه بیشتراست.

لامپ های تنگستن ( Incandescent ) غالباً ته رنگ قرمز داشته ، اما ته رنگ لامپ های فلورسنت به آبی متمایل می باشد ، علت این امر تولید بیشتر امواج با طول موج طویل و متمایل به قرمز در لامپ های تنگستن و تولید امواج آبی و سبز توسط لامپ فلورسنت می باشد . حساسیت مرغ ها به رنگ نور واجد اهمیت کاربردی نیز می باشد ، این بخش از طول موجهای قابل تشخیص برای چشم محدوده کوچکی بین 400 تا 700 نانومتر می باشد .

تفاوت حساسیت ماکیان و انسان :

ماکیان حساسیت متفاوتی با انسان دارند . در نتیجه اندازه گیری شدت نور بر حسب لوکس تخمین دقیقی از شدت نور ادراک شده  توسط ماکیان بدست نمی دهد . طیور لامپ فلورسنت را 30 درصد درخشان تر از لامپ تنگستن درک می کنند .

دامنه وسیع تر بینایی مرغها :

مرغها بر خلاف انسان ، قادر به دیدن طول موج های فرابنفش بیش از 320 و کمتر از 400 نانو متر نیستند . بعضی از موارد مشابه مانند جهت یابی و تشخیص فصل که در نور معمولی چندان واضح نیستند ، در نور ماورای بنفش کاملاً آشکار می باشند . مرغها در هیچ طول موجی حساسیت کمتری از انسان ندارند . به عنوان مثال آرام بودن مرغها در نور آبی .

رژیم نور در پرورش جوجه های گوشتی

در مورد نور سه مسئله باید مورد برسی قرار گیرد که عبارتند از :

1- دوره نور دادن یا الگوی نور

2- شدت نور

3- رنگ نور

دوره نور دادن یا الگوی نور :

استفاده از روش متناوب نور در مرغان گوشتی از نظر راندمان مصرف غذا نتیجه بهتری می دهد . از محاسن روش نور متناوب کاهش موی پرها روی لاشه است . در روش مداوم نور جوجه ها در هر زمان به غذا دسترسی دارند ولی راندمان تبدیل غذا کمتر از حالت نور متناوب است .

شدت نور :

در پرورش جوجه های گوشتی از نور با شدت کم استفاده می شود . زیرا اگر شدت نورکم باشد حرکت جوجه کم و در نتیجه اتلاف انرژی کم می شود . هر چه نور در سالن های پرورش کم باشد امکان اشاعه کانی بالیسم نیزکم می شود .  در سالن های پرورش جوجه های گوشتی شدت نور حدوداً برابر با 3 تا 4 وات در هر متر مربع است .

رنگ نور :

از لحاظ رشد جوجه بین رنگ نور قرمز و نور سفید تفاوت بارزی نیست ولی امروزه بیشتر از نور قرمز استفاده می شود . استفاده از نور قرمز باعث کاهش کانیبالیسم می شود٬ زیرا تمام محیط را قرمز کرده و جوجه ها قادر به تشخیص خون از سایر مواد نیستند .

 استفاده از نور قرمز باعث

1- آرامش بیشتر در جوجه ها

2- کاهش تحرک می شود. لذا ٬ اتلاف انرژی کمتر است .

رژیم نور در پرورش مرغ های تخم گذار :

اثر نور مصنوعی از طریق غده هیپوفیز و افزایش ترشح هورمون های این غده سبب افزایش در تولید تخم مرغ می گردد . البته نور مرئی است که سبب تحریک غده هیپوفیز می گردد . نور فرا بنفش یا مادون قرمز اثری بر غده هیپوفیز ندارند .اگر جوجه های یکروزه تحت روش افزایشی روزانه نور باشند زودتر از جوجه هایی که به طور ثابت 14 ساعت نور دریافت کرده اند بالغ می شوند . و اگر همین جوجه های یکروزه با روش کاهشی روزانه مواجه باشند نسبت به جوجه هایی که 14 ساعت نور می گیرند بالغ می شوند . نور باعث تحریک بیشتر یا کمتر غده هیپوفیز می گردد و در نتیجه ترشحات آن بیشتر و یا کمتر می شود .

دیر رس کردن یا زود رس کردن بیش از حد مرغ نتایج مثبتی نخواهد داشت ، زیرا :

1 - در جوجه های زودرس تخم مرغ های تولید شده کوچک و ممکن است به علت عدم تکامل لوله تخم ، این لوله در اثر عبور تخم پیچیده و یا پاره شود .

2 - اگر جوجه ها دیرتر بالغ شوند اگر چه وزن تخم های آنها بیشتر می شود ولی تولید سالیانه آنها کم می شود .

شدت نور :

در دوره رشد و تخمگذاری شدت نوری معادل یک فوت کندل یا 4-3 وات بر هر متر مربع در سطح جوجه ها توصیه شده است . افزایش شدت نور اثر مثبتی در تولید تخم مرغ ندارد . برای تامین چنین شدتی از لامپ های 40 واتی در ارتفاع 2.5-2 متری و به فاصله 3.5 متر از یکدیگر استفاده می شود .

در جدول زیر شدت نور برای انواع طیور مشخص شده است .

رنگ نور :

در پرورش جوجه های در حال رشد و مرغان تخمگذار از نور سفید و قرمز استفاده می شود .در سالن های مرغداری از لامپ های مهتابی نباید استفاده کرد زیرا مقداری نور آبی تولید می شود که اثر نامطلوب دارد . 

استرس مربوط به نور در پولتها :

تحریک نامناسب نور سبب توقف تولید تولید تخم مرغ و رشد می شود . معمولترین تاثیر فیزیولوژیک نور بر روی رشد پولتها و همچنین بلوغ جنسی می باشد. اگر طول روز کم شود،بلوغ در پولتها به تعویق می افتد . عملاً تحت کاهش دورهنور دهی یا نور دهی دائم بلوغ پولتها کاهش می یابد. شدت زیاد نور ممکن است سبب پر ریزی و سایر مشکلات وابسته در پولتها،تخم گذارها،برویلر ها و بوقلمون های بالغ در شرایط نور کنترل نشده شود .

مزایای کنترل نور در مرغهای تخم گذار

1- کنترل بهتر بلوغ جنسی

2- کاهش مصرف غذا

3- یکدست بودن گله

که از این طریق می توان صرفه جویی های اقتصادی زیادی انجام داد.

رنگ نور در مرغهای تخم گذار:

رودنبرگ در سال 2004 گزارش داده است که نور زرد سدیمی و همچنین نور آبی_سبز سبب کاهش چربی سینه می شود.

دیگر اثرات مثبت این نور می توان تاثیرات مثبت ان بر روی زخم های پا و در نتیجه بهبود عمل راه رفتن را ذکر کرد.

نور قرمز سبب تحریک جنسی بیشتری می شود . نور آبی اثرات آرام بخش دارد . دالی وال و نگر در سال 2004 میلادی هیچ گونه تاثیر با معنایی را در نورهای رنگی در رشد وFCR بلدرچین مشاهده نکردند ، ولی میزان تولید تخم مرغ و وزن تخم مرغ با نور سفید فلور سنت بیشتر بود و همچنین تولید تخم های بارور نیز در روشنایی نور زرد بیشتر بود .

منابع:

1- پور رضا.ج.(1383)،پرورش و نگهداری،(اصول علمی و عملی پرورش طیور)

2-  ایزدی فر.م(2001.1.1)،اندازه گیری شدت نور و تعریف محیط نوری، مرکز اطلاع رسانی مرغداران ایران(IP IRAN)نشریه چکاوک شماره 56

3- لیسون.ا .سامرز.ج. ترجمه پوررضا.ج.ا.نیک خواه(1382 ) ،نور.پرورش مرغ مادر گوشتی

 4. Newsouthwales Governments porta

5. Mintoba Agriculture, food and Rural Initives.Maintoba Agriculture and foot .com

6. Lighting pullets.com,poultry fact sheet No.B Revised septamber2002RalfA.Ernest,Extension 

7. poultry  speei alist, Animal science Department,Univercity of colifornia.95616

بلبل

بلبل يا شباهنگ يا هزاردستان يا عندليب نام گونه‌ای پرنده خوش‌ آوا است. نام علمی اين پرنده Luscinia megarhynchos است. بيشتر در ايران يافت می‌شود و معروف است که نماينده نوای ساز ايرانی محسوب می‌شود. بلبل پرنده‌ای است کوچک که در سراسر ايران و خاورميانه زندگی می‌کند . ماده بلبل آوازی دلکش، اما آهنگی غم انگيز دارد . بيشتر در ايران يافت می‌شود و معروف است که نماينده نوای ساز ايرانی محسوب می‌شود . بلبلان هزار دستان از لحاظ آواز خوانی با يکديگر تفاوت هايی دارند بدين ترتيب که برخی از آنان با صدای بم آواز ميخوانند که اين نوع را مرغوب تر از سايرين تشخيص ميدهند. برخی افراد بلبل را از لحاظ آواز خوانی به سه دسته تقسيم ميکنند : 1- آواز خوان با نت معمولی. 2- آواز خوان با صدای بم. 3- آوازخوان موقوم.  برترين و خوش آوازترين و باحافظه ترين پرنده جهان بلبل (هزار دستان) می باشد . قبل از ورود قناری به ايران نگهداری از بلبل رواج داشته است که با توسعه شهر ها و کاهش و دور شدن باغات از محل سکونت افراد و همچنين دشواری پرورش بلبل عمدتا بدليل نوع تغذيه در حال حاضر ، نگهداری از بلبل رونق ندارد و تعداد اندکی هستند که بلبل نگهداری ميکنند. طول قد اين پرنده زيبا و خوش آواز که در تمام نقاط فقط به رنگ قهوه ای سير و روشن يافت ميشود ، از 16 تا 20 سانتی متراست . دارای نوکی بلند (به طول يک سانتيمتر) و چشمانی مشکی رنگ ، درشت و زيبا و همچنين دارای دم پهن و بلندی ميباشد . بلبل در اغلب مواقع دم پهن خود را بالا و پايين و به اطراف تکان ميدهد . اين عمل بخصوص در مواردی که احساس خطر ميکند شدت بيشتری ميگيرد . ضمن اينکه تکان دادن دم زيبايی بی نظير و چشمگير اين پرنده را آشکار ميسازد . بديهی است با اين عمل بلبل خواهد توانست دشمنان خود را به سمت خود کشيده و آنها را از حوالی لانه که بلبل ماده و جوجه ها در آن سکونت دارند گمراه سازد . بلبل با حافظه قوی خود قادر است صدای تمام پرندگان آواز خوان را تقليد نمايد و بدين خاطر نت های بسيار از آواز پرندگان را اجرا ميکند و به همين دليل است که او را هزار دستان نيز می نامند . آواز بلبل تکراری نمی باشد و هر آواز با آواز قبلی متفاوت و متغير و بسيارنيز دلنشين است . اغراق نيست اگر بگوييم در مقابل آواز بلبل صدای قناری جذابيت ندارد .

توليد مثل

بلبل درطی سال , دو بار توليد مثل می نمايد که يک نوبت در اواخر فروردين ماه و نوبت بعدی در اوايل تيرماه است . هزار دستان در ارتفاع کم و نزديک زمين در لابلای تيغ ، بوته و درختان کوچک لانه سازی ميکند و هر بار 4 يا 5 تخم به رنگ سبز تيره ميگذارد که پس از خوابيدن مداوم بلبل ماده بر روی تخم ها طی مدت 14 تا 16 روز به جوجه تبديل ميشود . جوجه های بلبل بعد از گذشت مدت ده روز قبل از آنکه بتوانند پرواز کنند لانه را ترک ميکنند و برای مدتی نيز در لابلای بوته ها و شاخه های درختان کوچک پنهان ميشوند و در اين مدت پدر و مادر جوجه ها غذای آنان را تامين ميکنند . جوجه ها در مدت يکماه به آخرين حد رشد خواهند رسيد . هزار دستان از جمله پرندگانی است که در قفس توليد مثل نمی کند و نگهداری از آن در قفس نيازمند صرف وقت و توجه بيشتر نسبت به ساير پرندگان زينتی است . بلبل را بصورت جوجه يا بالغ صيد ميکنند که در هر دو حالت نگهداری از آن بدليل نوع تغذيه دارای مشکلاتی ميباشد . چنانچه قصد نگهداری از بلبل بالغ در قفس باشد لازم است تا ماداميکه بلبل به زندگی در قفس عادت نمايد قفس او را با پارچه سفيد رنگ بپوشانند تا با سيم های قفس به خود آسيب نرساند . در صورتيکه جوجه بلبل صيد شود با توجه سن جوجه از او در قفس با توجه به مراتب مندرج در ذيل نگهداری می شود: چنانچه سن جوجه کمتر از 20 روز باشد تا ماداميکه جوجه بتواند بصورت مستقل تغذيه کند ، روزانه به دفعات (15 تا 20 نوبت) دانه پارس (دانه 18 يا دانه مرغ مينا) و همچنين گوشت خام بدون چربی و چرخکرده يا کوبيده شده را بصورت گلوله های کوچک در آورده و با آب خيس نموده و داخل دهان جوجه بلبل می گذارند . چنانچه عمر جوجه در حدود يکماه يا بيشتر باشد می توان گوشت خام چرخکرده و بدون چربی را به صورت گلوله های کوچک در ظرف مناسب قرار داد تا جوجه از آن تغذيه کند .علاوه براين ، دانه معروف به دانه پارس (دانه 18 يا دانه مرغ مينا) را قدری خيس نموده و بصورت دايم در دسترس جوجه ها قرار می دهند . از آنجا که بلبل پرنده حشره خوار می باشد ، چنانچه در هنگام اسارت نيز بتوان خوراکی مانند لار و مگس ، ملخ های کوچک و مورچه را در دسترس او قرار داد مسلما در نوع آواز و توانايی بلبل در آواز خوانی موثر خواهد بود . از جمله مواد غذايی تقويتی برای بلبل تهيه مخلوطی از دانه پارس ، آرد نخودچی ، توت خشک ، فندق و بادام است که با يکديگر آسياب نموده و با مقداری کم تخم مرغ رنده شده مخلوط می شود و سپس با قدری آب ، مخلوط بدست آمده را مرطوب نموده و به شکل گلوله های کوچک در می آورند تا غذای مقوی برای بلبل بدست آيد . استفاده از سبزيجات ، کاهو ، هويج و فلفل دلمه ای و سيب نيز در حد بسيار کم برای تغذيه هزار دستان لازم خواهد بود . هزار دستان و همچنين جوجه های آن در صورتيکه به زندگی در قفس عادت نمايند و بدرستی تغذيه و نگهداری گردند در اسارت نيز آواز خواهند خواند . دوران تولک بلبل در فصل زمستان ميباشد و جوجه های بلبل نيز در حدود يکماه پس از تولد پر ريزی خواهند داشت که بعد از اين پرريزی رنگ واقعی خود را بدست می آورند. در دوران تولک لازم است به آنان رسيدگی شده و با غذای مقوی تغذيه گردند بديهی است در اين دوران مصرف حشرات و گوشت بدون چربی ضروری ميباشد . توصيه ميشود در طی دوران تولک قفس نگهداری بلبل تغيير مکان داده نشود ليکن در ساير مواقع تغيير محل قفس ضروری است و ضمنا چنانچه امکان دارد محل قرار گرفتن قفس نزديک درخت باشد که هزاردستان بتواند از حشرات اطراف درخت تغذيه کند .

بلبل خرما

قدری از بلبل بزرگتر است و اندازه آن از نوک تا سر دم به 18 تا ۸ سانتيمتر می رسد. نر و ماده همشکل .  از سر و گلوی سياه با لکه بزرگ سفيد در ناحيه گونه ، سطح پشتی قهوه‌ای روشن ، سطح شکمی خاکستری چرک ، پوشپرهای زير دمی زرد نارنجی و دم سياه با نوک سفيد . روی سر اثری از کاکل دارد ، پرنده ای است آشنا و پر سروصدا ، معمولا جفت جفت و يا به صورت دسته‌های کوچک ديده می شود . پرنده جوان سر قهوه ای رنگ دارد . از قدرت چندانی برای پرواز برخوردار نيست و تنها می تواند زمانی کوتاه را به پرد بر عکس گنجشک٫ خيسی بالهايش موجب سلب قدرت پروازش می گردد. در نتيجه بايد مدتی صبر کند تا پرهايش کاملا خشک شود. هنگام استراحت مانند مرغان خانگی روی يک پا می ايستد و پای ديگرش را به دور شاخه ای مناسب قلاب می کند. محل زيست آن اغلب باغات و نخلستان ها و جاهای پر درخت است گاهی هم در نقاط کم درخت ديده می شود. غذای اصلی آن همچنان که از نامش بر ميآيد بيشتر ميوه درخت خرما و ساير ميوه هاست. از قدرت چندانی برای پرواز برخوردار نيست و تنها می تواند زمانی کوتاه را به پرد بر عکس گنجشک ٫ خيسی بالهايش موجب سلب قدرت پرواز ش می گردد . در نتيجه بايد مدتی صبر کند تا پرهايش کاملا خشک شود . هنگام استراحت مانند مرغان خانگی روی يک پا می ايستد و پای ديگرش را به دور شاخه ای مناسب قلاب می کند. محل زيست آن اغلب باغات و نخلستان ها و جاهای پر درخت است گاهی هم در نقاط کم درخت ديده می شود. غذای اصلی آن همچنان که از نامش بر ميآيد بيشتر ميوه درخت خرما و ساير ميوه هاست . در ليست غذای او حشرات و ملخ ها و کرم نيز جايگاه ويژه ای دارد . لانه اش را اغلب بر روی شاخه درختان موجود می سازد. توليد مثل آنها در اواسط ماه های ارديبهشت و خرداد صورت می گيرد. بلبل ماده پس از اتمام کار لانه سازی دو يا سه عدد تخم می گذارد و پرنده نر و ماده به نوبت 14 تا 15 روز روی تخم می خوابد و سپس والدين جوجه ها را با کرم ها تغذيه می کنند که بين 250 تا 300 کرم در روز برای دو جوجه می آورند . بعد از 15 روز جوجه ها آشيانه را ترک می کنند . تغذيه جوجه ها تا زمان پرواز که يک ماهی به طول می انجامد بر عهده والدين است . بلبل خرما از جمله آفات درخت خرما محسوب می شود زيرا شهد خرماهای رسيده را می خورد و در نتيجه آن خرماها يا می ريزد و يا يا حشرات در آن تخم می گذارند وقوع اين امر موجب خسارت عمده ای می شود . بلبل خرما را بعضا به جهت آواز خوانی و انس گرفتن سريع با محيط خانه و انسان ٫ دست آموز و نگهداری می کنند . اين پرنده چنانچه محيط امنی برايش فراهم شود می تواند در خانه لانه سازی و توليد مثل نمايد . اين پرنده در درختان و بوته ها و مخصوصاً تمشک زارها و باغ ها ی خرما و در نزديکی و يا در درختان داخل مناطق مسکونی به سر برده و روی بوته ها و درختان آشيانه می سازد . بلبل خرما از انواع ميوه ها تغذيه می نمايد و علاقه زيادی به خوردن خرما دارد . از جمله ميوه های مورد علاقه اين پرنده انگور و سيب است.

بلبل هزاردستان

بلبل هزار دستان 16 سانتيمتر طول دارد و بسيار شبيه به بلبل خالدار ( يکی ديگر از گونه های موجود در خانواده توکايان ) است ، ولی روتنه اش کمرنگ تر و بيشتر متمايل به قهوه ای بوده و دمش نيز قرمز است و همچنين حلقه سفيد دور چشمانش واضح تر ديده می شود . زيرتنه تميز و فاقد لکه روی سينه و پهلو ها است و به رنگ سفيد متمايل به نخودی يا خاکستری ديده می شود . پرنده جوان بلبل هزاردستان خالدار بوده و با خالهای نخودی در سينه و پهلوها و خالهای کمرنگی در پوشش های ميانی بال ديده می شود . نر و ماده همشکل ، تقريبا نشانه خاصی ندارد ، جز اينکه دمش بلوطی مايل به قهوه‌ای است و صدای جالب توجهی دارد . سطح پشتی قهوه‌ای خوشرنگ و يکدست و سطح شکمی آن قهوه‌ای مايل به خاکستری کمرنگ است که در ناحيه گلو و شکم به سفيدی می گرايد . پرنده نابالغ مانند نابالغ سينه سرخ ، خال‌خال و لکه‌لکه است ، ولی به آسانی از روی اندازه بزرگتر ، دم بلوطی رنگ و سطح شکمی سفيد‌تر مشخص می شود . تفاوت آن با نابالغ دم سرخ معمولی عبارت است از اندازه بزرگتر و دم بلوطی تيره‌رنگ . بلبل هزار دستان معمولا در نزديک سطح زمين ديده شده و تغذيه می کند و از روی شاخه های مخفی آواز می خواند و معمولاً تنهاست و به صورت دسته جمعی ديده نمی شود . پرنده ای تک همسر بوده و لانه در نزديکی يا در سطح زمين قرار دارد . بين 4 تا 5 تخم می گذارد و به مدت 13 روز روی آنها می خوابد و جوجه ها نيز بعد از 11 روز لانه را ترک می کنند . اين پرنده در سال يک يا دو بار توليد مثل می کند . بلبل هزار دستان بهترين پرنده آوازخوان موجود در کشور ايران می باشد . اين پرنده در هنگام آوازخوانی خود را کاملاً مخفی نگه می دارد ولی از صدايش می توان آن را از بلبل خالدار تشخيص داد . در سال های اخير در بعضی از شهرها صيادان اقدام به صيد و پرورش اين پرنده در قفس نموده اند . البته بايد به اين نکته اشاره کرد که نگهداری و پرورش از اين پرنده بسيار دشوار است و اين به علت حشره خوار بودن آن است . جهت تغذيه اين پرنده در قفس می بايست از مخلوطی از دان پالس و گوشت نرم و مواد گياهی استفاده نمود و البته اگر دسترسی به حشرات ميسر باشد بهتر است حشرات را جهت تغذيه در اختيار پرنده قرار داد . از ميوه ها نيز در تغذيه پرنده می توان استفاده کرد و از جمله ميوه هايی که در تغذيه پرنده به کار برده می شود می توان به انگور ، سيب ، تمشک و توت درختی و حتی سنجد اشاره کرد . بلبل هزار دستان از آنجايی که در شب نيز مانند روز آواز می خواند نام انگليسی اين پرنده Nightingale است . لانه خود را در نزديکی زمين و در درون بوته‌های خار يا گزنه کاملا مخفی از انظار می سازد .از حشرات ، نرم تنان و ميوه هايی همچون توت تغذيه می کند . اين پرنده در جنگل های برگ ريز ، باغ ها ، بوته های خار دار و گاهی در حاشيه مناطق خشک به سر برده و در بوته های تمشک و نزديک و يا روی سطح زمين و با استتار کامل آشيانه می سازد .

مطالب مرتبط :

     گالری تصاویر پرندگان

---------------------------------------------------------------------