تخم مرغ های غیرعادی
از نظر شکل و قالب ممکن است تخم‌مرغ غیرعادى یعنى بعضى مدور و برخى کشیده‌تر از قالب معمولى باشند. از نظر اندازه و رنگ نیز ممکن است اختلافاتى در تخممرغهاى یک گله موجود باشد کوچکى تخم‌مرغ ممکن است بر اثر تأثیر عوامل محیطى یا اثر توارث باشد. افزایش حرارت اثر مستقیمى در کاهش اندازه تخم‌مرغ دارد.
توارث از نظر اندازه تخم‌مرغ بسیار مهم است. کوچکى و ریزى تخم‌مرغ اغلب به ارث به فرزندان مى‌رسد. از این‌رو در موضوع اصلاح‌نژاد توجه به این امر باید به‌طورى جدى موردنظر قرار گیرد و تمام افرادى را که تخم‌مرغ ریز مى‌گذارند باید شناخت و از گله‌هاى مخصوص اصلاح‌نژاد حذف نمود رنگ تخم‌مرغ به‌خصوص در نژادهائى که تخم‌مرغ قهوه‌اى هستند تحت تأثیر توارث مى‌باشد. عده زیادى از مرغ‌هائى که تخم آنها سفید است در شروع تخمگذارى رنگ پوسته متمایل به کرمى است ولى به‌زودى بر اثر ادامه تخمگذارى رنگ پوسته تغییر مى‌کند و سفید مى‌گردد. تغذیه نیز در روى رنگ تخم‌مرغ مؤثر است تخم‌مرغ‌هائى که به‌طور غیرطبیعى ممکن است دیده شود عبارت است از:
تخم‌مرغ دو زرده، تخم‌مرغ بدون زرده، تخم‌مرغ با لکه‌خونى و لکه گوشتی، تخم‌مرغ با پوسته نازک، تخم‌مرغ با زرده کوچک، تخم‌مرغ در داخل تخم‌مرغ.
تخم‌مرغ دو زرده
در نتیجه رسیدن و رها شدن دو زرده در یک زمان و به فاصله کم به‌وجود مى‌آید یا گاهى ممکن است زرده در نتیجه فشار از اوى‌دوکت برگردد در حالى‌که زرده جدیدى رها شده است.
وجود تخم‌مرغ دو زرده به‌طور کلى دلیل اختلال کار تخمدان و نامنظم بودن آن است بیشتر این امر در مرغ‌هائى که تازه به تخم آمده‌اند با مرغ‌هاى مسنى که در مرحله پایان تخمگذارى هستند دیده مى‌شود. معمولاً تخممرغهاى دوزرده بزرگتر از تخممرغهاى یک زرده است زیرا سفیده بیشترى ترشح مى‌گردد.
گاهى اوقات ندرتاً ممکن است تخم‌مرغ سه‌زرده هم مشاهده شود وزن چنین تخم‌مرغ‌ها بسیار زیاد است و اغلب مرغ در هنگام گذاردن آن با ناراحتى فراوان روبه‌رو شده و حتى تلف مى‌شود.
تخم‌مرغ بدون زرده
اگر جسمى در قسمت شیپور قرار داده شود در اثر حرکت دودى به طرف پائین حرکت مى‌کند و قسمت‌هاى اوى‌دوکت شروع به ترشح مى‌کند در این صورت تخم‌مرغ بدون زرده تشکیل مى‌شود. گاهى اوقات این عمل در نتیجه ورود تخم انگل‌ها یا رها شدن تکه‌اى از باقت تخمدان و یا دلمه خون صورت مى‌گیرد. چنین تخم‌مرغ‌هائى نادر و اغلب کوچکتر از تخم‌مرغ معمولى است.
تخم‌مرغ با لکه خونى و لکه گوشتى
گاهى اوقات ممکن است لکه‌هاى گوشتى در روى زرده یا سفیده تخم‌مرغ مشاهده شود معمولاً اینها خون‌هاى دژنره شده‌اند که بر اثر خونریزى تخمدان یا مجراى تخمدان حاصل مى‌شود و دلیل خونریزى قدمى تخمدان مى‌باشد.
در بعضى از تخم‌مرغ‌ها ممکن است لکه خون دیده شود این امر بر اثر خونریزى از جدار تخمدان یا مجرا حاصل مى‌شود و مشخص خونریزى تازه در تخمدان یا مجراى تخم مى‌باشد. در بعضى مواقع وجود لکه خون ممکن است در نتیجه رها شدن زرده از ناحیه‌اى به غیر از استگما باشد در این صورت فولیکول در محلى که داراى جدار خونى است ترک مى‌خورد و خون وارد زرده مى‌شود.
اگر لکه خون در سفیده باشد دلیل خونریزى در دیواره اوى‌دوکت بعد از فانل است. گاهى اوقات خود تخم‌مرغ خونى است این امر مربوط به خونریزى قسمت انتهائى مجراى تخم مى‌باشد. وجود لکه‌هاى خون در داخل تخم‌مرغ ممکن است ارثى باشد و از مادر به فرزندان انتقال یابد از این‌رو اگر مرغى چنین تخم‌مرغ‌هائى تولید کند بایستى هرچه زودتر شناخته شده و از گله مخصوص اصلاح‌نژاد یا گله مخصوص جوجه‌کشى حذف گردد.
تخم‌مرغ با پوسته نازک
وجود تخم‌مرغ با پوسته نازک ممکن است در اثر اختلال غدد ترشح پوسته و یا عبور سریع تخم‌مرغ از مجراى تولید تخم باشد در این صورت فرصت کافى براى ترشح کربنات و کلسیم وجود ندارد و پوسته تخم‌مرغ نازک مى‌شود. اغلب چنین تخم‌مرغ‌هائى در شب گذاشته مى‌شود. مرغى که چنین تخم‌مرغ‌هائى به‌طور مکرر مى‌گذارد داراى سلسله اعصاب غیرعادى مى‌باشد زیرا سلسله اعصاب نمى‌تواند کنترل خود را بر دستگاه تولید تخم اعمال کند گاهى بالعکس پوسته تخم‌مرغ ممکن است بسیار سخت و خشن باشد این امر اغلب بر اثر نور شدید و بعضى اوقات در اثر عوامل ارثى به‌وجود مى‌آید.
تخم‌مرغ با زرده کوچک
گاهى اوقات در نتیجهٔ تحریکات عوامل خارجى تخمدان شروع به تولید سریع زرده مى‌نماید در این صورت زرده قبل از رسیدن رها مى‌شود و تولید تخم‌مرغ کوچک مى‌نماید. مرغ‌هاى جوانى که تازه به تخم آمده‌اند اغلب تولید چنین تخم‌مرغ‌هائى مى‌نمایند.
مقالات علمی طیور 
عوامل شکست در واکسیناسیون