1) ستر:
در کارخانه های جوجه کشی 18روز اول( از 0 تا 440 ساعت) تخم مرغها رادرداخل دستگاه ستر (تخم مرغ گیر) که دمای آن 37.5  ورطوبت آن 60 % است قرارمی دهند. دردستگاهسترچهارعاملبایدموردتوجهقرارگیرد:

ـــ دما
دمای مناسب برای جوجه کشی به طور متوسط معادل 38-37 درجه می باشد. کاهش دما منجر به دیرتر خارج شدن جوجه ها از تخم مرغ می شود وافزایش آن منجر به زودتر خارج شدن جوجه ها از تخم مرغ می گردد. درجه حرارت مناسب درماشینهای مختلف تا حدودی متفاوت می باشد

ـــ رطوبت

رطوبت دمای موجود در ماشینهای جوجه کشی سبب تبخیر آب ازتخم مرغها و تلفات جنین می شود. از این روتوجه به رطوبت مناسب از اهمیت بسیاری برخوردار است. از طرفی کاهش رطوبت ماشینهای جوجه کشی منجر به افزایش تبخیر و وسیع تر شدن کیسه های هوایی داخل تخم می شود. در نتیجه نوک جوجه زود تر به اطاقک هوا می رسد. همچنین افزایش رطوبت نیزمنجر به وسعت دیر بهنگام کیسه هوا شده وجوجه در این زمان قادر به تنفس نخواهند بود. رطوبت ماشینهای جوجه کشی به دمای آنها و سرعت تهویه بستگی دارد.

ـــ تهویه
طی دوره جوجه کشی اکسیژن مورد نیاز جنین توسط منافذ موجود در پوسته تخم مرغ تامین می شود.دی اکسید کربن نیز از همین منافذ خارج می گردد.میزان اکسیژن مورد نیاز جهت رشد جنین حدود21%می باشد.به ازای هر1%کاهش میزان اکسیژن 5%میزان جوجه دهی کاهش می یابد.همچنین عدم خروج دی اکسید کربن وتجمع آن در اطراف تخم مرغها منجر به کاهش درصد جوجه درآوری می شود.چنانچه غلظت دی اکسید کربن به 5%برسد درصد جوجه درآوری به صفر خواهد رسید.حداکثر میزان افزایش غلظت دی اکسید کربن ماشینهای جوجه کشی 5%می باشد. تهویه مشابه سالنهای پرورش اعمال می گردد وچون اکسیژن احتیاج است ودی اکسید کربن دفع می گردد در نتیجه در زمستان گرم ودر تابستان باید سرد باشد.در جوجه کشی فشار مثبت در تهویه مطلوب تر است و جهت تهویه از سمت تمیزترین قسمتها (سترها) به آلوده ترین بخش (اتاق شستشو) می باشد.بین قسمتهای مختلف درها دوطرفه هستند و از هر طرف قابل بازشدن می باشد.اگر تهویه در قسمتهای مختلف به صورت مجزا انجام شود مطلوبتر می باشد.

 هچر:

سه روز باقی مانده، یعنی از روز 21-19 تخم مرغها را در داخل دستگاه هچر(جوجه گیر) قرار می دهند که دمای آن5 /37 درجه و رطوبت آن 75%است
در دستگاه هچر از سه عامل از عوامل چهارگانه مذ کور در ستر مورد توجه می باشد:

ـــ دما ـــ رطوبت ـــ اکسیژن

علت رطوبت بیشتر در دستگاه هچر به این علت است که بعد از روز 19جنین تنفس دارد ودی اکسید کربن و آب ترکیب شده و منجر به شکستگی پوسته ها می شوند.همچنین جنین در روز 19مقداری از کلسیم پوسته را برداشت می کند ( 120میلی گرم در طول 21روز) .

در طی دوره 21روزه جوجه کشی تخم مرغها 18 روز در ستر و 2 روز در هچر قرار دارند، ازاین رو نسبت دستگاه ستر به هچر باید 1به 6باشد.در این صورت اگر هر روز بخواهیم تخم مرغها را ست کنیم،بعضی روزها هچر خالی می شود به همین دلیل هر سه روز یکبار تخم مرغها را ست می کنیم.زمان انتقال تخم مرغها ازستر به هچر به شرایط تخم مرغها نیز بستگی دارد.در حقیقت زمانیکه 2-1%تخم مرغها نوک زده شوند زمان انتقال تخم مرغ است.

جوجه کشی به دلیل وجود نور، موادغذایی، رطوبت کافی و…بهترین محل آلودگی می باشد.ازاین رو توجه به نکات بهداشتی اهمیت بسیاری داردزیرا تولید جوجه های سالم منجر به تولید گله هایی باتولید مناسب می گردد.
برخی ازامراض ازطریق تخم به جوجه ها منتقل می شوند،از جمله میکروارگانیزمهای گروه سالمونلا که تاثیر زیادی در جوجه درآوری دارند.گروهی از امراض که از طریق تخم به جوجه منتقل نمی شوند به طور غیر مستقیم و با تاثیر بر خصوصیات تخم مرغ موجب کاهش جوجه درآوری می شوند.ازجمله بیماریهای نیوکاسل و برونشیت مزمن که ازطریق تغییرشکل دادن تخم مرغ و افزایش منافذ آن جوجه درآوری راکاهش می دهد.تخم مرغهای جوجه کشی باید تمیز شده ،در ظرف و انبارهای تمیز نیز ذخیره شوند،البته شستشوی تخم مرغها زمینه نفوذ میکروبها به داخل تخم مرغ را فراهم می کند ازاین رو شستن تخم مرغها توصیه نمی گردد و در صورت لزوم باید از آب ولرم حاوی مواد ضدعفونی کننده ،آهن وفاقد ید استفاده شود.
علاوه براین، وسایل جوجه کشی نیز باید با آب گرم و مواد ضدعفونی کننده شسته شوند.برای ضدعفونی کردن معمولا از گاز فرمالین استفاده می شود.به طور معمول تخم مرغها طی دوره جوجه کشی نیز مورد ضدعفونی قرار می گیرند. عمل ضدعفونی در ستر و هچر نیز ممکن است انجام شود،در این صورت میزان گاز و زمان ضدعفونی در هچر باید کمتر از میزان گاز وزمان ضدعفونی ستر باشد. 

مواد زائد حاصله از جوجه کشی منبع مناسبی جهت رشد میکروبها می باشند، به همین دلیل این مواد سوزانده می شوند و یا در چاه های مختص به این امر دفن می گردند و موادی نظیر تخم مرغهای غیربارور، جنین های مرده و پوسته تخم مرغ به عنوان غذا در جیره طیور به کار می رود.این مواد پخته و خورد می شوند و به عنوان منبع کلسیم و پروتیئن مصرف می شوند.

    نکات مهم در جوجه کشی و هچری

    بهداشت مرغ های مادر و مراقبت از تخم مرغ های هچ

---------------------------------------------------------------------

اردک ​ها معمولاً در زمستان به دنبال همسر می​گردند. پرندگان نر با نمايش پرهای زيبای خود سعی می​کنند توجه اردک​های ماده را به خود جلب کنند. در بهار، پرندگان ماده همسر ايده​̣آل خود را به محل جفت​گيری که از قضا جايی است که خود از تخم در آمده​اند می​برند.
تعداد تخم​هايی که يک پرندۀ ماده می​تواند بگذارد، به مدت زمان تابش خورشيد بستگی دارد. در دامداری​های صنعتی، از اين واقعيت سوء استفاده کرده و برای بالا بردن تعداد تخم​ها پرورشگاه​ها را با نور مصنوعی تا ۱۷ ساعت در روز روشن نگه می​دارند.
در طبيعت، پرندۀ ماده بعد از گذاشتن تخم​ها روی آنها می​نشيند تا آنها را گرم کند و آقای اردک وقت خود را با ساير آقايان گروه می​گذراند! جوجه​ها در ۲۸ روز از تخم در می​آيند و تنها چند ساعت پس از تولد می​توانند با مادر خود شنا کنند و اگر مادر خود را از دست بدهند می​توانند به تنهايی تا فاصلۀ ۱.۵ کيلومتر به جستجوی آب بروند.

 تاريخچه پرورش اردک

اردک يکی از اولين گونه‌های پرندگان است که توسط آدمی اهلی شده‌است و به نظر می‌رسد که نخستين بار، اهلی کردن آن در کشور مصر صورت گرفته ‏باشد، زيرا در حفاری‌های به‏عمل‏آمده بر روی گور امنحوتب سوم، يکی از فراعنه‏ی باستانی مصر، که در حوالی ۱۵۰۰ سال قبل از ميلاد می‌زيسته‌است، تصوير يک اردک در بين گل‌های لوتوس مشاهده شده‌است، و گفتنی است که مصريان باستان يکی از اولين اقوام کهن بشری هستند که اقدام به جوجه‏ کشی از اين پرنده نمودند، و شايد علت توجه مصريان باستان به پرورش اين پرنده، کانال‌های متعدد آبی و رودخانه طويل و ممتد نيل بوده‏باشد. امروزه نيز پرورش اردک به شدت در مصر متداول است.

 خصوصيات

اردک پرنده‌ای با بدن کشيده و پاهای کوتاه است که باعث می‌شود بدنش نزديکِ زمين قرار گيرد. اردک از پرندگان نوک‏پهنی است که در جانورشناسی به آن‌ها لامليورستر Lamelliorostereمی‌گويند. درازا و حجم بال اردک نسبت به ساير طيور متوسط است و اردک اهلی بدين دليل به خوبی نمی‌تواند پرواز کند. حرارت طبيعی بدن اردک ۷/۴۰ درجه‏ی سانتی‏گراد و تعداد نبض آن به طور متوسط ۳۱۲ دفعه در دقيقه و تعداد تنفسش ۱۶ – ۲۸ بار در دقيقه است. سرِ بزرگ و قطر منقار آن در بالا و پايين کم است. بدين ترتيب، از اتصال منقار به يکديگر برجستگی خاصی از نيمرخ در آن‌ها ديده نمی‌شود. حجم منقار در اردک‌ها نسبت به ساير طيور و به‏خصوص غاز زيادتر است و سطح بيشتری را نسبت به سر و جثّه‏ی حيوان اشغال می‌کند. منقار در محل اتصال به سر نازک‏تر از قسمت آزاد است؛ ازاين‏رو تقريباًً به صورت يک بيلچه درآمده‌است. منقار از غشايی صاف و هموار پوشيده شده‌است که لبه‏ آن از يک قسمت شاخی پوشيده می‌شود. زبان در اردک قوی و عضلانی است و غدد چشائی فراوانی دارد که به‏وسيله‏ی آن‌ها می‏تواند تا اندازه‌ای طعم مواد غذائی را حس کند. گردن اردک کوتاه و قطر آن متوسط است. پرها تمام بدن اردک‌ها را پوشانده و غشای ضخيمی را در روی پوست تشکيل می‌دهد. اين پرها به‏خوبی روغنی‌اند و اين امر مانع از رسيدن آب و رطوبت به بدن آن می‌شود.

 نژادهای اردک

نژادهای متعددی از اردک اهلی در جهان وجود دارد که اين نژادها به گروه‌های گوشتی، تخم‏گذار، دومنظوره و تزئينی تقسيم می‌شوند. اينک به معرفی اين نژادها می پردازيم:

۱ . نژاد پکين Peckin : منشأ اين نژاد کشور چين است و اولين بار در سال ۱۸۷۳ به عنوان يک نژاد مشخص معرفی شده‌است و درحال حاضر بيشتر مزارع پرورش اردک گوشتی در آمريکا از اين نژاد استفاده می‌کنند . وزن اردک نر بالغ در حدود ۴ تا ۵/۴ کيلوگرم واردک ماده بالغ ۶/۳ تا ۴ کيلوگرم است . اين نژاد تخمگذار خوبی نيز هست به طوری که ساليانه بين ۱۵۰ تا ۱۸۰ عدد تخم می‌گذارد ووزن هر يک عدد تخم آن در حدود ۸۵ گرم بوده ورنگ پوسته آن سفيد کرمی ويا سبز فام است . اين نژاد دارای بدنی کشيده وسينه‌ای پهن بوده ورنگ آن سفيد کرمی ورنگ پوست آن زرد ورنگ منقار وپاها پرتقالی است. وجه تمايز اردک نر از ماده ، وجود دو پر کوچک تابيده در منتهای اليه دم است . امتداد بدن از شانه به طرف پشت ، شيب دار بوده ودر حقيقت قسمت انتهايی بدن ودم نزديک زمين قرار گرفته‌است . اين طرز ساختمان بدن وهمچنين طرز راه رفتن ،پرنده را شبيه به پنگوئن‌ها می‌سازد . طرز ساختمان بدن سبب شده‌است که حيوان نتواند به آسانی بر روی زمين جفتگيری کند از اين رو برای جفتگيری بايد در آب برود.. بهترين سن برای عرضه در بازار سن ۸ تا ۱۲ هفتگی است ودر اين سن وزن اردک بين ۲ تا ۳ کيلوگرم خواهد بود ، وپس از آن بتدريج از کيفيت گوشت کاسته می‌شود . اين نژاد آرام بوده وشرايط محيطی را بخوبی تحمل می‌کند ودر مقايسه با ساير نژادها از بال کوچک تری برخوردار است وزيباتر به نظر می‌رسد . اردک ماده آن علاقه چندانی به خوابيدن بر روی تخم ندارد .

۲ . نژاد روئن Rouen: منشا اين نژاد شهر روئن درايالت نرماندی فرانسه است که نام نژاد نيز از نام آن گرفته شده‌است واين نژاد تا حدودی شبيه نژاد پکين است . اين نژاد در اصل از نژاد اردک وحشی مالارد منشعب شده واردک نر آن دارای بال وپرهای زيبای آبی وسبز وسياه است ودر لابلای آن خطوطی سفيد قرار دارند . وزن اردک نر در حدود ۵/۴ کيلوگرم ووزن اردک ماده ۴ کيلو گرم است . از نظر رنگ ، نر وماده در اين نژاد اختلاف دارند ورنگ نرها زيباتر از رنگ ماده‌ها می‌باشد . جثه نرها نيز از جثه ماده‌ها بزرگ تر است .رنگ اردک ماده سفيد وقهوه‌ای روشن است وپاها ومنقار به رنگ پرتقالی وپوست به رنگ زرد است واردک ماده آن علاقه چندانی به خوابيدن بر روی تخم ندارد .ماده اردک‌ها ساليانه ۸۰ عدد تخم می‌گذارند که رنگ پوسته تخم خاکستری آبی فام تا سبز می‌باشد. گوشتشان بسيار لذيذ و خوش‏خوراک است.

۳ . نژاد ايلسبوری Aylesbury: اردکی تنبل وسنگين وزن از اردک‌های نژاد گوشتی است که منشا آن دره ايلسبوری در حومه شهر لندن در انگليس است ، ووزن اردک نر آن در حدود ۵/۴ کيلوگرم ووزن اردک ماده در حدود ۴ کيلوگرم است . اين نژاد برای توليد گوشت مناسب است . اردک ايلسبوری منقاری بلند ، راست وبه رنگ سفيد صورتی فام ، وپاهای پرتقالی رنگ دارد و برخلاف رنگ پوست ساير نژادهای اردک که معمولاً زرد است رنگ پوست اردک ايلسبوری سفيد است . ميزان توليد تخم آن ساليانه در حدود يکصد عدد تخم است .

۴ . نژاد آنکونا Ancona: اين اردک جزو نژادهای گوشتی است ومعمولاً جوجه‌های آن به رنگ شوکولاتی وسفيد واردک‌های بالغ به رنگ سياه وسفيد اند . سر وگردن وسينه معمولاً به رنگ سفيد وباقی اجزای بدن به رنگ سياه است .

۵ . نژاد خالدار استراليايی Australian Spotted :اين نژاد در سال ۱۹۲۰ ميلادی در آمريکا بوجود آمد ودر سال ۱۹۲۸ برای اولين بار به نمايش گذاشته شد ، اين نژاد از تلاقی نژادهای مالارد ، دم دراز وکال وبرخی نژادهای خالدار از گله‌های اردک وحشی استراليايی بوجود آمد . اندازه جثه اين اردک‌ها حد واسطی بين گونه مالارد نوک دراز وگونه کال نوک کوتاه می‌باشد . وزن اردک نر آن يک کيلو تا ۲/۱ کيلوگرم واردک ماده بين ۸۷۰ گرم تا ۱۰۵۷ گرم می‌باشد . اين نژاد از لحاظ رنگ واريته‌های مختلفی نظير : سرسبز ، سر آبی وسر نقره‌ای دارد . اردک خالدار استراليايی تخمگذار خوب ومادری ممتاز است . جوجه اردک‌های بسيار فرز وچالاکی دارد واز لحاظ قدرت پرواز همانند نژاد کال Call پرندگانی توانا هستند .

 تغذيه

برخلاف ساير انواع طيور اهلی، جوجه اردک‌ها از همان ساعات اوليه‏ی خروج از تخم، علاقه‏ی عجيبی به خوردن غذا از خود نشان می‌دهند و معمولاٌ در چنين هنگامی بهتر است از خوراک‏هايی که در آب وجود دارد يا مواد غذايی که منشأ حيوانی دارند برای تغذيه‏ی جوجه استفاده شود. ولی چنانچه اين کار مقدور نباشد می‌توان روزی پنج الی شش بار مقداری آرد سبوس وپودر شير وآرد مواد علوفه‌ای را به صورت خمير درآورده و در اختيار جوجه‌ها قرار داد . تجربه نشان داده‌است که ترکيبات مزبور که البته می‌توان اجزای آن را با مواد غذايی وعلوفه ودانه‌های ديگر تعويض نمود ، غذای کامل و خوبی برای اردک‌ها به شمار می‌رود وبخصوص در رشد ونمو جوجه ها تاثير زيادی دارد .رشد جوجه اردک نسبت به ساير طيور اهلی کم وبيش سريع تر است واگر غذا به ميزان کافی ومتعادل در اختيار حيوان گذاشته شود ، حيوان رشد عجيبی خواهد کرد . تغذيه حيوان از دو هفتگی به بعد تدريجاً کم شده ودر سن سه تا چهار هفتگی تعداد دفعات غذا به دو بار در روز تقليل می‌يابد .

     گالری تصاویر اردک وحشی و اردک ماندراین

    طرح توجیهی پرورش اردک مادر

    پرورش اردک در سطح استخرهای پرورش ماهی

---------------------------------------------------------------------