جغد

جغدها به راسته بوفيان (Strigiformes) تعلق دارند. برای اين راسته در فارسی نامهای زيادی پيشنهاد شده است مانند شب شکران ، چون اغلب در شب شکار می‌کنند، جغد شکلان چون اغلب شبيه جغد هستند و جغدها گروه بزرگی از اين راسته را تشکيل می‌دهند. اين پرندگان دارای صورتی مسطح و چشمانی درشت می‌باشند. پرهای بسيار نرم و پر پشت دارند. پرواز آنها بدون صدا انجام می‌شود.

اين پرندگان گردن کوتاهی دارند. گوشهای راسته بوفيان از پرهايی که تغيير شکل يافته است پوشيده شده است و نسبت به گوش ساير پرندگان بزرگتر است . در بعضی نواحی حتی در ايران در زمان قديم جغد را شوم می‌دانستند در صورتی که اين پرندگان بسيار زيبا و حتی مفيد هستند و چون از موشها تغذيه می‌کنند در بسياری از ممالک دارای ارزش و اهميت می‌باشند و در بعضی نقاط به اين پرنده نگهبان شب باغ ما نام گذاشته‌اند.

شکل ظاهری جغد طوری است که هرکسی به‌راحتی می‌تواند آن را بشناسد. اين جانور سری بزرگ و پهن دارد و انبوهی از پر به شکل يک نعلبکی، دور چشم‌هايش را می‌پوشاند. چشم‌های جغد بزرگ هستند و مثل انسان، درست در قسمت جلوی صورتش قرار گرفته‌اند؛ در حالی که چشم‌های پرندگان ديگر در دو طرف سرشان قرار دارد. البتّه جغد نمی‌تواند مانند انسان‌ها، چشم‌هايش را حرکت دهد و به اطراف خود نگاه کند. اين جانور برای ديدن اطراف، بايد سرش را بچرخاند.

تفاوت اصلی جُغد با پرندگان شکاری در آن است که جغد، شبها شکار می‌کند. چشمهای جغد بسيار حساس است و حتی در نور خيلی کم می‌تواند ببيند. بعضی از جغدها دارای چنان قدرت شنوايی هستند که می‌توانند يک طعمه را در تاريکی مطلق تشخيص دهند جغدها در همه قاره‌ها به استثناء قطب جنوب مشاهده شده اند.کوچکترين جغد، جغد کوتوله آمريکای شمالی می‌‌باشد طول آن فقط 15 سانتيمتر (6 اينچ) يعنی به بزرگی يک گنجشک است اما عليرغم اندازه کوچکش يک پرنده پر سرو صدا است خصوصا«در فصل توليد مثل وقتی که نوع نر از درون سوراخ لانه اش برای جلب توجه پرنده ماده آواز می‌‌خواند. تخم جغد هميشه به فاصله چند روز می‌‌شکند و نوزاد به دنيا می‌آيد در صورتی که کمبود غذا وجود داشته باشد اين جوجه بزرگتر است که نهايتا زنده می‌‌ماند.جغد کوتوله، شب زی است بوسيله پرواز بر فراز زمين طعمه اش را شکار می‌کند او گاهی بوسيله شيرجه رفتن از محل استقراش بر روی شاخه به طرف طعمه او را شکار می‌کند.
جغدها برای شکار در شب کاملا تناسب دارند آنها دارای چشمهای بزرگ رو به جلو هستند که استفاده از هر دو چشم را در يک زمان برای او ميسر می‌‌سازد و ديد دو چشمی را فراهم می‌کند. نوک پرهای جغد به شکلی طراحی شده که در هنگام حمله به طعمه صدای پرها کم باشد منقار قلاب شل نيرومندش به همراه چنگالهای قوی او برای نگه داشتن طعمه به کار می‌رود. جغدها هميشه طعمه خود را درسته می‌‌بلعند و بعد از آنکه قسمتهای مفيد آن را هضم کردند مابقی آن را به شکل تفاله از راه دهان بيرون می‌‌اندازند تفاله جغد که از قطعات استخوان تکه‌های پر، موی حيوانات و پوسته پشت حشرات تشکيل می‌شود کاملا' نشان دهنده غذای خورده شده توسط جغد می‌‌باشد.

 نحوه زندگی

بوفيان به ساختن لانه علاقه‌ای ندارند و اغلب از مکانهايی مانند شکافها در کوهها ، تنه درختها ، ساختمانهای کهنه و خراب ، برجها ، غارها برای آشيانه استفاده می‌نمايند. تخمها روی زمين آشيانه بدون هيچگونه پوشش گذاشته می‌شوند. تخمها تقريبا گرد يا کمی تخم مرغی شکل است. تعداد تخمها 3 الی 4 است . اگر غذای آنها فراوان باشد به 12 تا می‌رسد.

اين پرندگان با پيرامون خود سازش دارند و در زمستان جوجه‌دار می‌شوند و اين امر در زمانی خواهد بود که بچه موشهای صحرايی فراوان باشند. جوجه‌ها کور و بسيار پر خورند و بدنشان از کرکهای ريزی پوشيده شده است و برای پر در آوردن بايد دوره زيادی بگذرد. اغلب اين پرندگان نر و ماده باهم از جوجه‌ها نگهداری می‌کنند و در مقابل دشمن جسورانه از جوجه ها دفاع می‌کنند.

 نحوه تغذيه

نوع تغذيه‌ی جُغدها به محلِّ زندگی و اندازه‌ی آن‌ها بستگی دارد. بعضی از جغدها، جانورانی مثل موش و موش صحرايـی می‌خورند. جغدهای بزرگ‌تر، خرگوش، سنجاب و سمور را هم شکار می‌کنند. برخی از آن‌ها از حشرات و پرندگان کوچک تغذيه می‌کنند. برخی هم با ماهی‌گيری شکم خود را پر می‌کنند. اين دسته از جغدها توی آب‌های کم‌عمق شيرجه می‌زنند و با چنگال‌های تيزشان، ماهی‌ها را به دام می‌اندازند 

  توليد مثل

پرنده نر غالبا' فقط يک همسر اختيار می کند اما گزارشاتی نيز مبنی بر اختيار کردن چند همسر از طرف يک جغد انبار نر به ثبت رسيده است . پرنده ماده در ماه آوريل تا اوايل می بين 2 تا 18 تخم ( عموما' 4 تا 7 تخم ) می گذارد که بايد بين 29 تا 34 روز روی آنها بخوابد. پرنده نر در اين مدت برايش غذا می آورد و در نهايت هر دو پرنده به اتفاق از جوجه ها مراقبت می کنند. توليد مثل در اين پرندگان، سالی يکبار اتفاق می افتد و جغد های انبار جوان در يکسالگی به بلوغ جنسی می رسند.

 چشم های قوی

جغدها قدرت بينايـی زيادی دارند. اين قدرت باعث می‌شود که آن‌ها حتّی در تاريکی شب بتوانند شکار خود را ببيند. برخی از جغدها هم از قدرت شنوايـی بسيار بالايـی برخوردارند و در نتيجه، شکار خود را از طريق شنيدن صدای آن، رديابی می‌کنند.

 تيزپرواز

جغدها بسيار تيز پروازند، پرواز آنها بی صدا است. آن‌ها برخلاف ظاهر آرامشان، هنگام شکار، با سرعت زيادی به سمت صيدشان شيرجه می‌روند و در يک چشم به هم زدن، آن را به چنگ می‌آورند. چنگال‌های تيز جغد، در گرفتن شکار، کمک زيادی به او می‌کنند. منقار نيرومند و قلّاب مانندش هم او را در خوردن شکار ياری می‌دهد.
بعضی از آنها گوشپرهای مشخصی دارند . پاهای پوشيده از پر دارند . تک‌زی هستند و بيشتر آنها روی درخت زندگی می کنند . نر و ماده آنها همشکل است  ولی ماده‌ها بزرگترند .
در سوراخ‌ها ، آشيانه‌های متروک و روی زمين لانه می سازند . طعمه خود را يکجا می بلعند و از پستانداران ، پرندگان ، خزندگان ، دوزيستان ف ماهی ها ، حشرات و خرچنگ‌ها تغذيه می کنند

  جغدهای بزرگ ، جغدهای کوچک

دانشمندان تاکنون 45 گونه‌ جغد شناسايـی کرده‌اند. کوچک‌ترين گونه، فقط 15 سانتی‌متر طول دارد؛ امّا طول بدن بزرگ‌ترين گونه به 76 سانتی‌متر می‌رسد.

  انتخاب لانه

جغدها لانه نمی‌سازند. آن‌ها جايـی را به عنوان لانه انتخاب و در همان‌جا زندگی می‌کنند. سوراخ‌های موجود در تنه‌ی درختان، غارها، انبارهای قديمی و خراب و لانه‌های زيرزمينی، از جاهايـی است که اين پرندگان برای زندگی برمی‌گزينند. جغدهای ماده بين 3 تا 4 تخم می‌گذارند. نوزاد جغد 2 تا 3 ماه بايد در لانه بماند تا به‌قدر کافی بزرگ شود.

 آيا جغد شوم است ؟

در باورهای اجتماعی ايران زمين غالب ديدگاه ها در ارتباط با جغد منفی و اميخته با خرافه است بدين سبب به ديدن جغد وی را با سنگ مورد هدف قرار داده و وی را بد شگون ميدانند .به عنوان مثال در نقاطی از گيلان شنيدن صدای جغد نشان از رسيدن خبری نا مبارک و نا ميمون دارد به همين علت با ايجاد صدا و راندن وی سعی بر دور کردن صدا از خانه دارند ،گاها چوب نيم سوخته ای را به سمت وی پرتاب ميکنند و بلند ميگويند (اتش از من ،گوشت از قصاب) اگر جغد رو به قبله پرواز کرد بلا دفع ميشود اما در غير اين صورت صاحبخانه بايد صدقه دهد و انفاق کند و ........تا بلا رفع شود . در ارتباط با صدای جغد نيز اين باور وجود دارد که اگر جغد گريه کند ،خوش است و اگر خنده کند بد يمن و با شنيدن صدای وی ميگويند (ميمنت خانم،خوش امدی) شايد بد نباشد قياس کنيم منزلت جغد را در اوستا و ايين باستان ايران را ، با باورهای امروزه اجتماعی در باره شومی جغد که شور بختانه سينه به سينه نقل ميشود، در جايی که از وی به نام اشوزشت ياد ميگردد و فراری دهنده ديوها و نام وی به معنی دوست داشتن و دوستدار راستی اورده شده وحکاياتی که در ارتباط با به وجود امدن وی از ناخن و کلام اوستا در زبان وی وجود دارد و چهره داريوش دوم با تاجی قلم خورده به نقشی از بوف و......

در متن های کهن باستانی جغد را 'هو مورو' می خواندند. يعنی پرنده دانا. حتما بياد داريد که در کتابهای قصه نيز اين پرنده عينک به چشم دارد و به بقيه حيوانات پند و اندرز می دهد.
اما شومی جغد بعد از ورود اعراب به ايران بر سر زبان ها افتاد چون غذای اين پرنده مار و مارمولک و موش بود، در واقع غذای اعراب آن دوران را ميل می کرد و اعراب آن را پرنده ای شوم می دانستند چرا که غذای آنها را می خورد.
در کتاب اوستا از جغد با نام اشوزشت ياد شده و وی را فراری دهنده ديوها و پليديها خوانده اند يا در نسخی ديگر وی را به بهمن مرغ و مرغ زوبره و هومن مرغ و شب اويز(مرغ شب ) خوانده اند و به خواص دارويی وی بارها اشارت کرده اند مانند :فراری دهنده مار و افعی -خون با روغن به جهت دوای افت - زهره با خاکستر به جهت شب ادراری -دل و جگر به جهت قولنج - خوردن چشم به واسطه افزونی قدرت بينايی در شب، خوردن تخم و شراب به واسطه ترک شرابخواری يا به نقل از کليله و دمنه بردن ان به نبرد به واسطه زيادی قدرت و توان و .......

مرغ حق

يکی از کوچک‌ترين انواع جغد، مرغِ حق است، اندازه اش 19 سانتی‌متر است. اين پرنده روی شاخه‌های درختان زندگی می‌کند. مرغ حق معمولاً تمام شب را بی‌حرکت و ساکت روی شاخه‌ها می‌نشيند و هر از گاهی با صدايـی لرزان، سکوت شب را می‌شکند. صدای اين پرنده طوری است که بعضی از مردم فکر می‌کنند «حق، حق» می‌گويد. به همين دليل اسم آن را «مرغ حق» گذاشته‌اند.
اين پرنده با دو نشانه ، يعنی اندازه خيلی کوچک و داشتن گوشپر مشخص می شود ( گرچه گوشپرهايش هميشه واضح ديده نمی شود ) هنگامی که احساس خطر کند گوشپرهايش را نشان می دهد و در هنگام آرامش آنها را می خواباند ، پر و بال آن پر از خطوط موج‌دار و خال‌های قهوه‌ای مايل به خاکستری است، که خود را در ميان درختان به طرز شگفت آوری استتار می کند. در مقايسه با جغد کوچک ؛ سری کوچکتر و برآمده‌تر دارد . جثه‌اش از پرنده مزبور لاغرتر و در سمت دم بارکتر و دمش نيز درازتر است . برخلاف جثه کوچکی دارد صدای يکنواخت آن خيلی مشخص است ، بيشتر هنگام شب فعاليت می کند ، منبع غذايی مرغهای حق بسيار گسترده بوده و شامل انواع حشرات بزرگ ، کرم خاکی ، دوزيستان ، خزندگان ، پستانداران کوچک مثل موش و خفاش ، ماهی و پرندگان کوچک می باشند.

جغد انبار

سرش به شکل يک قلب بزرگ است. پاهايی بلند و دمی کوتاه و چهار گوش دارد. زير بدنش سفيد و بال ها و پشتش قهوه ای کم رنگ هستند. در کل پروازش در شب انسان را به ياد ارواح می اندازد. بيش از 30 زيرگونه در سراسر گستره زيستگاهی اين پرنده يافت می شود که عمدتا' در شدت رنگ آميزی بال و پر با هم تفاوت دارند؛ برای مثال جغد های انبار شمال اروپا به مراتب رنگ های تيره تری دارند تا آنها که زيستگاهشان انگلستان است.

زيستگاه اصلی : اروپا ( غير از اسکانديناوی ) ، جنوب آسيا ، آفريقا و بخش هايی از آمريکا و استراليا

وضعيت زندگی: معمولا' به صورت جفت يا انفرادی زندگی می کنند و جفت ها تا زنده هستند با هم می مانند. روزها را در ساختمان های مزارع ، درختان تو خالی يا غارها و در آشيانه خود سپری می کنند و عمده فعاليت آنها در شب اتفاق می افتد

 چکاوک

(قـُبـره ) پرندگانی خوش آواز باپر وبال رگه رگه وقهوه‌ای رنگ هستند که اغلب درحال پرواز آواز می‌خوانند. روی زمين بيشتر راه می‌روند يا می‌دوند. معمولاً ناخن انگشت عقبی پای آنها دراز، راست ونوک تيز است . اغلب بطور دسته جمعی ديده می‌شوند. جز در مورد استثنائی. نر وماده آنها همشکل است . روی زمين آشيانه می‌سازند. از دانه‌ها، حشرات ونرم تنان تغذيه می‌کنند.

 جفت گيری و تخم گذاری

پس از جفت گيری چکاوک ماده مابين ۴ تا ۵ تخم می‌گذارد که به رنگ خاکستری با علائم قهوه‌ای زيتونی است . چکاوک ممکن است در يک فصل دو جوجه پرورش دهد. چکاوک روی زمين وميان بوته‌های کوتاه لانه می‌سازد.

 انواع چکاوک

پرنده چکاوک انواع متعددی دارند که به شرح زير می‌باشند:

• چکاوک سهره‌ای
• چکاوک سنگلاخ
• چکاوک سردم سياه
• چکاوک هدهد (أم سالم)
• چکاوک پنجه کوتاه
• چکاوک هيوم
• چکاوک طوقی
• چکاوک هندی
• چکاوک گندم زار
• چکاوک بال سفيد
• چکاوک سياه
• چکاوک شاخدار
• چکاوک کاکلی
• چکاوک درختی
• چکاوک آسمانی 
  

زيستگاه

بيابانهای سنگلاخ ودامنه‌های صخره‌ای کوهستانی را ترجيح می‌دهد واز بيابانهای ماسه‌ای باز دوری می‌جويد.

 پراکندگی

بومی وفراوان است. خانواده چکاوک عمدتاً در نيمکره شرقی زندگی می‌کنند شايد معروفترين چکاوک، چکاوک آسمانی است که در سراسر اروپا ونواحی معتدل آسيا زندگی می‌کنند. بلنديش به ۱۸ سانتيمتر می‌رسد. پوشش پشتی رنگ پرهايش قهوه‌ای تيره‌است. چکاوک آسمانی معمولاً لانه اش را روی زمين ميان کشتزارهای باز می‌سازد. ممکن است در ساختن لانه از علف ، مو ، تکه‌های پارچه وغيره استفاده نمايد. چکاوک آسمانی بواسطهٔ آوازه خوان هنگام پرواز شهرت دارد. مردم اغلب آواز آنها را هنگام پرواز می‌شنوند.

 چکاوک هدهد

چَکاوَک هُدهُد(نام علمی: Alaemon alaudipes) پرنده‌ای دانه‌خوار و حشره‌خوار با منقاری بلند و خميده، دشتی و بومی، مخصوصاً در مناطق نيمه‌بيابانی که مملو از درختچه است و تلماسها، و احياناً در تلماسهای ساحلی، و دره‌های کوهستانی و مناطق باز و سنگلاخی ديده می‌شود. پرنده چکاوک هدهد اندکی از چکاوک بزرگ‌تر است. اين پرنده در فصل‌های مختلف در دشت و صحرای کشور قطر زياد ديده می‌شود. عموماً پرنده‌ای بومی است و تقريباً در ساير مناطق شبه جزيره عربستان وجود دارد. 

 مشخصات پرنده چکاوک هدهد

طول تقريبی پرندهٔ چکاوک هدهد ۲۰ سانتيمتری است با بدنی نسبتاً لاغر، سطح پشتی چکاوک هدهد به رنگ خاکی مايل به خرمايی با لکه‌های سياه، باکناره‌های سياه که شهپرهای آن رفته رفته از وسط به کنار کوتاهتر است . در کنار گردنش لکه‌ای مرکب از رگه‌های سفيد وسياه تو هم است. قسمت زير بدنش مايل به سفيد و پر زير دمش به رنگ سياه است . منقاری دراز وکمی خميده، وطول منقارش ۴ سانتيمتر می‌باشد. بالهايش مانند بالهای هدهد مخطط سياه وسفيده و پاهايش بلند است. از منقارش برای حفر در زمين برای ايجاد لانه، وکسب غذا استفاده می‌کند.

  پرنده نر

پرنده نر آوازی کشيده مانند صدای (نای) از خود صادر می‌کند به هدف اينکه توجه پرنده ماده به خود جلب کند. در ارتفاع ۲۰ متری پرواز می‌کند، هنگام پرواز با بالهای باز و کشيده اش حرکاتی آکروباتيک ايجاد می‌کند وبه سرعت از بالای به سوی زمين می‌آيد، بالهايش هنگام پرواز به ۴۱ سانتيمتر می‌رسد. در تلماسه‌ها بيشتر دويدن به پرواز ترجيح می‌دهد. پاهای بلندش به وی کمک می‌کند که شکمش به ريگ گرم صحرا نخورد، چون اين پرنده در تلماسه می‌دود، وباز می‌ايستد اطراف خودش نگاه می‌کند، و دوباره به دويدن ادامه می‌دهد.

  موسم تخم گذاری

موسم تخم گذاری و جفت‌گيری پرنده «چکاوک هدهد » معمولاً از اواخر فصل بهار و اعتدال بهاری آغاز می‌شود و تا اواخر پائيز ادامه دارد. پرنده ماده از ۲ تا ۳ تخم می‌گذارد، مدت يک هفته روی تخمها می‌خوابد سپس جوجه‌ها از تخم بيرون می‌آيند. تا مدت ۴ روز توانايی بينايی ندارند. اگر احساس خطر کرد، ويا عابری به لانه اش نزديک شد، از لانه بيرون می‌جهد برای حفاظت از لانه و جوجه‌ها وبه مسافت کوتاهی جلو آن شخص عابر می‌دود و توجه عابر به خود جلب می‌کند، و با اين صورت آن را از لانه دور می‌سازد.

مطالب مرتبط :

     گالری تصاویر پرندگان

---------------------------------------------------------------------

پرورش قناری

تغذيه :
اصلی ترين دانه مصرفی که می‌ايست هميشه در اختيار قناری قرار گيرد تخم کتان است. تخم کتان دانه‌ا‌ی مقوی و پرانرژی است ولی اين دانه به تنهايی نمی‌تواند تمامی نيازهای يک موجود زنده را برآورده سازد بنابراين برای بر طرف شدن اين نيازها می‌بايست دانه‌ها و سبزيجات و مکمل‌های ويتامينی و پروتينی گوناگونی را تهيه و در اختيار پرنده قرار دهيد . دانه هايی نظير ارزن - شلغم - کلم - کاهو خرفه - ترب و شاهدانه. سبزيجات و ميوه هايی نظير برگ کاهو- ترب - اسفناج - کرفس - گشنيز - کلم - کدو - سيب - هويج - هلو و ليمو شيرين از منابع مهم کربوهيدراتها، چربيها، پروتينها و ويتامينها به حساب می آيند.
بخش ديگری از غذای قناری که بصورت دستی تهيه می شود مخلوطی است از تخم مرغ و آرد سوخاری بعلاوه شير خشک، پودر جوانه گندم و سبوس گندم که دان نرم ناميده می شود. ممکن است ارزش غذايی دانه ها به مرور زمان و برحسب شرايط نگهداری تغيير کرده و کاهش يابد بنابر اين چهارمين بخش مواد غذايی افزودنی‌هايی مانند مکملهای پروتينی و ويتامين ها می‌باشند که برای جلوگيری از کمبود احتمالی آنها در خوراک پرنده مورد استفاده قرار می گيرند.

انواع دانه های مورد استفاده برای قناری
دقت در تنظيم يک رژيم غذايی متعادل و استفاده از دانه های مخلوط و رعايت اعتدال در خوراندن آن، موجب می‌شود تا ضمن استفاده پرنده از خواص مفيد دانه ها، به عوارض ناشی از مصرف زياد آنها نيز مبتلا نگردد. بهتر است برای اين منظور از ظروف انگشتی مخصوصی که در فروشگاهها نيز وجود دارد استفاده کرده و در هر نوبت يک قاشق چايخوری از دانه مورد نظر به قناری داده شود.

1.دانه‌ها با طبيعت گرم :
تخم کتان که به دانه قناری مشهور است طبيعتی گرم دارد و حاوی انواع ويتامين و ترکيبات کربو هيدرات و املاح معدنی می‌باشد. تخم شلغم طبيعتی گرم داشته و سرشار از ويتامين C و املاح معدنی و ضد چاقی بوده و برطرف کننده سرماخوردگی و آسم می‌باشد.
تخم منداب طبيعتی گرم دارد و سرشار از املاح معدنی بوده و مانع از پيچيدن تخم در شکم قناری می‌شود.
تخم گشنيز طبيعتی گرم داشته و اشتها آور و ضد انگل است . تخم شاهدانه طبيعتی گرم دارد. پرچرب و محرک است و بهتر است در جيره غذايی قناری کمتر وارد شود.
تمامی اين دانه‌ها برای قناريها قابل استفاده می‌باشند اما اگر توازنی بين مخلوط اين دانه‌ها وجود نداشته باشد ميتواند موجب بيماری پرنده گردد.

۲.دانه‌ها باطبيعت سرد:
تخم ارزن طبيعتی سرد و خشک دارد و دانه‌ايی است قليايی و سرشار از پروتئين و منبعی غنی از ويتامين A و فسفر و املاح معدنی گوناگون. تخم کاهو که طبيعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی غنی، تامين کننده آهن، اشتها آور، ضد يبوست و بر طرف کننده برونشيت است.
تخم خرفه طبيعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی بوده و خاصيت تميز کنندگی دستگاه گوارش و ضدانگل روده را دارد.تخم کلم قمری طبيعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی مفيد بوده و يک پاک کننده موثر است تخم اسفرزه نيز دارای طبيعتی سرد بوده و حاوی املاح معدنی و ويتامين های مختلف می‌باشد.

۳. دانه‌ها باطبيعت معتدل:
تخم چغندر يک دانه معتدل می‌باشد و سرشار از ويتامينها و املاح معدنی بوده و خاصيت پاک‌کنندگی دارد.


خواص ميوه‌ها و سبزيجات در استفاده از سبزيجات و ميوه‌ها بايد توجه داشت که قبل از استفاده، آنها را کاملا شسته و تميز کرده و ورطوبت آنها گرفته شود. سبزيجات و ميوه‌ها بايد بدون لک بوده و مانده و پلاسيده نباشند.ميوه‌ها و سبزيجات را ميتوان هفته ای يک تا دو بار در جيره غذايی قناريها استفاده کرد. جوانه‌ها کامل‌ترين و حيات‌بخش‌ترين غذاها هستند. دانه‌ها در هنگام جوانه زدن، ‌مملو از ويتامينها و پروتئين‌ها، املاح معدنی غنی، کربوهيدراتها و قندهای طبيعی‌شده و برای مصرف قناريها و مخصوصا جوجه‌های يکماهه بسيار مفيد هستند. مصرف سبزيجات و ميوه های تازه نيز در جيره غذايی قناری بايد وجود داشته باشد اما طبق يک برنامه منظم.
در اين بخش درباره خواص و طبيعت بعضی از سبزيجات و ميوه‌ها توضيح ميدهيم:
برگ کاهوی بدون رطوبت تامين کننده کلسيم و آهن و اشتهاآور و ضديبوست می‌باشد. برگ کاهو طبيعتی سرد دارد.
برگ تازه و جوان اسفناج، طبيعتی معتدل داشته و تامين کننده آهن و ضد يبوست می‌باشد.
برگ و ساقه کرفس نيز طبيعتی گرم داشته و حاوی سديم، پتاسيم و کلسيم می‌باشد و به مقدار کم به قناريها داده می‌شود.
برگ گشنيز تازه طبيعتی سرد داشته و حاوی ويتامين C و A و املاح معدنی می‌باشد.
برگ تيزک شاهی نيز طبيعتی گرم دارد و حاوی ويتامين C، کلسيم و يد بوده و ضد آسم می‌باشد.
برگ تيزک آبی نيز همان خاصيت تيزک شاهی را دارد اما مقدار يد آن بيشتر می‌باشد و در درمان برونشيت و آسم بسيار مفيد است .
سيب درختی شيرين طبيعتی معتدل دارد و سرشار از ويتامينهای گوناگون بوده و در درمان يبوست و اسهال مفيد است.
گلابی طبيعتی معتدل داشته و مملو از ويتامين‌ها و املاح معدنی می‌باشد.
پرتقال شيرين طبيعتی معتدل دارد و حاوی ويتامين C و املاح معدنی می‌باشد و در بهبود و درمان بيماری آسم و سرماخوردگی و برونشيت ميتوان از آن استفاده کرد.
هويج تازه طبيعتی گرم دارد و سرشار از ويتامين A و املاح معدنی و رنگدانه است که جلا دهنده‌های قناری می‌باشد.

نور
نور مهمترين عامل برای به بلوغ رسيدن، رشد و توليد مثل و شروع و پايان پرريزی قناری‌ها می‌باشد. اگر ارزش نوردهی صحيح و مناسب بيش از يک تغذيه خوب نباشد کمتر هم نخواهد بود بنابراين چگونگی نور دادن در فصول مختلف سال يکی از عواملی است که در موفقيت شما نقش بسزايی دارد. همانطور که طول روز از ابتدای فصل تابستان تا انتهای فصل پاييز سير نزولی در پيش می‌گيرد در فصل زمستان و بهار سير صعودی خواهد داشت در نتيجه می‌توان اختلاف اين کاهش و افزايش را محاسبه نمود. اين اختلاف حدودا زمانی معادل پنج ساعت است، با دانستن اينکه کوتاهترين روز سال حدود ده ساعت و بلندترين روز سال تقريبا پانزده ساعت به طول می‌انجامد، نتيجه می‌گيريم که برای جلوگيری از خستگی مفرط در طول دوران توليد مثل نبايد پرنده‌ها روزانه بيش از پانزده ساعت بيداری داشته باشند و به آرامش و استراحت نيز نياز دارند. نکته مهم ديگری که بايد مد نظر داشته باشيد چگونگی نور دادن يا کاهش و افزايش زمان نوردهی است . همانطور که با تغيير فصل از تابستان تا اواخر پاييز بتدريج زمان نوردهی کاهش می‌يابد برای افزايش آن و به بلوغ رسيدن پرنده‌ها بايد پنجاه روز قبل از جفت اندازی به اين کاراقدام نماييد. روش کار به اين گونه است که هفته اول يک ربع و هفته دوم نيم ساعت و هفته‌های سوم و چهارم و پنجم يک ساعت برای هر هفته و در دوهفته پايانی به ترتيب نيم ساعت و يک ربع به زمان نوردهی افزوده می‌شود و در صورتی که بخشهای ديگر را به خوبی مديريت کرده باشيد از چهل وپنجمين روز بعد از شروع نوردهی پرنده‌های نر و ماده همگی آمادگی خود را برای توليد مثل نشان خواهند داد.


دمای محيط
نقش دما حفظ مقاومت پرنده در مقابل بيماريهاست کاهش وافزايش دما باعث بوجود آمدن مشکلاتی می‌گردد و هر دو صورت آن را استرس می‌نامند بعلاوه اينکه دما همانند تغذيه و نور در شروع تولک رفتن و پايان آن نقش خاص خود را ايفا می‌کند. حداکثر دمای مناسب محيط 35 درجه سانتيگراد و حداقل 18 درجه سانتيگراد دمايست که می‌توان پرنده را با آرامش خيال نگهداری نمود. 35 درجه دما برای تولک رفتن و 18 درجه برای قطع کامل پرريزی مناسب است اما فصل توليد مثل زمانيست که کاهش و افزايش دما پذيرفتنی نيست وپرنده احساس راحتی و زندگی طبيعی و آرام را نخواهد داشت. بنابر اين دمای مناسبی که پرنده می‌تواند دوران توليد مثل را در آن دما به راحتی پشت سر بگذارد بين 21 تا 24 درجه سانتيگراد است.

بهداشت
يکی ديگر از ارکان مهم در مديريت گله‌ها حفظ نظافت و بهداشت می‌باشد بنابر اين مسائلی که بايد مورد توجه پرورش دهنده و مدير خوب قرار داشته باشد نکاتی است که در زير به آنها اشاره می‌شود:
1- شناخت عوامل بيماری‌زا و حذف آنها
2 شناخت نکات بهداشتی و رعايت آنها
3- شناخت آنتی بيوتيکها و ويتامين‌ها و روش مصرف آنها
4- شناخت چرخه زندگی و نياز‌های پرنده ای که نگهداری می‌کند
قناری‌های آزاد در طبيعت دوست دارند که بر روی چمن‌های مرطوب غلت بزنند و بدين ترتيب خودشان را تميز کنند. در برخی از موارد به علت طولانی شدن فواصل بين آب‌تنی ممکن است برخی از پرنده‌ها ميل به آب تنی را از دست بدهند و يا جوجه‌هايی که برای اولين بار با ظرف آب‌تنی آشنا می‌شوند ممکن است رغبتی به اين کار نشان ندهند. اما کلاً آب‌تنی خصوصا در فصول گرم سال و هنگام پرريزی بسيار ضروری است. چرا که موجب تحريک رشد سريع پرهای جديد می‌گردد. آب تنی پرنده ماده در اواخر دوران خوابيدن بر روی تخم‌ها باعث مرطوب شدن سطح پوسته آن شده و ضمن کاهش از دست رفتن آب موجب خروج راحت تر جوجه از تخم می‌گردد. بعد از استحمام پرنده به آراستن خود می‌پردازد. پرهای خود را پوش داده می‌لرزاند و با نوک خود آنها را مرتب می‌کند. سپس به کمک منقارش مواد چربی مترشحه از غده خاصی که در بالای محل اتصال دم به بدنش قرار دارد و اوروپيژيال (Uropygial) ناميده می‌شود را روی کليه پرهايش می‌مالد. اين روغن باعث براقی پرهای قناری شده و به عنوان يک ماده محافظ طبيعی عمل می‌کند. بعضی از پرنده‌های دست آموز عادت به استحمام در زير شير آب ظرفشويی آشپزخانه دارند و از ريزش جريان آب بر روی بدنشان بسيار لذت می‌برند. از اينرو بسيار طبيعی است که با شنيدن صدای جريان آب به سوی ظرفشويی پرواز کنند. يکی از راه‌ها آشنا کردن پرندگان با ظرف آب تنی گذاشتن برگ کاهوی مرطوب در کف قفس است تا پرنده خود را بر روی آن ماليده و پر و بالش را تميز نمايد. راه ديگر گذاشتن يک قطعه يخ بر روی قفس و قرار دادن ظرف آب تنی (با مقدار کمی آب) در زير آن بر روی کف قفس است تا با آب شدن يخ و چکيدن قطرات آب پرنده نسبت به آب‌تنی تحريک شود. همچنين می‌توان ظرفی حاوی آب با درجه حرارتی حدود دمای اتاق و با عمقی کم به طوری که پرنده بتواند داخل آن آب تنی کند کف قفس قرار داده تا پرنده درون آن استحمام نمايد.
پس از استحمام به علت ريختن آب بر روی کف قفس خشک کردن و يا تعويض پوشش کف آن ضروری می‌باشد.

پرورش و جوجه‌کشی:

دوران جنينی
زندگی درون تخم دوران جنينی ناميده می‌شود و سيزده روز طول می‌کشد , پس از سيزدهمين روز و در ابتدای روز چهاردهم جوجه پوسته تخم را شکسته و از آن بيرون می‌آيد و دوران زندگی جديد خود را که دوره رشد نام دارد آغاز می‌کند .
دوران رشد
دوره رشد جوجه قناری حدود 60 روز طول می‌کشد ولی تنها 25 تا 30 روز از اين دوره دوماهه را توسط والدين تغذيه می‌شود در اين مدت کوتاه رشد جوجه چنان سريع است که تقريبا به چهل برابر وزن خود در زمان تولد می‌رسد . روزهای باقيمانده از اين دوران برای کسب تجربه نسبت به محيط اطراف - رويش کامل پرها و استقلال برای ادامه حيات پرنده جوان بسيار حساس و ارزشمنداست.

دوران بلوغ
پس از 60 روزگی وشروع مرحله سوم، پرريزی و تولک رفتن پرنده جوان آغاز می‌شود. اين پرريزی منحصرا پرهای تنه پرنده را شامل می‌شود ولی پرنده پرهای پرواز خود را از دست نمی‌دهد در اين هنگام رشد جسمی و محسوس پرنده پايان يافته و پرنده مرحله جديد زندگی خود را که اصطلاحا عقل‌رس شدن است آغاز می‌نمايد. پرنده جوان رفتار‌های اجتماعی و شرايط زندگی گروهی را در اين دوران فرا می‌گيرد. همچنين رشد غدد تناسلی در اين دوران شروع و تا بلوغ کامل پرنده ادامه می‌يابد. سن بلوغ معمولا بر حسب نژاد‌های مختلف بين 6 تا 8 ماه است ولی ديده شده که در نژادهای سبک نظير قناری‌های رنگی پرنده در 5 ماهگی هم قدرت توليد مثل به دست می‌آورد.

دوران توليد مثل
در اين دوره قناری‌های نر و ماده با رفتارهای خود آمادگی خود را برای توليد مثل نشان می‌دهند ماده‌ها بيقراری می‌کنند و نرها با ولعی خاص به آواز خوانی مشغول هستند. در اين زمان وبعد از جفت‌اندازی پرنده‌هايی که خود زمانی نيازمند مراقبت بودند به مراقبت از جوجه‌های خود می‌پردازند. با اولين سری تخم‌گذاری پرنده نر و ماده کم تجربه، همانند والدين خود کسب تجربه می‌کنند و مرحله جديد را می‌آموزند. بنا بر اين بهتر است يکی از جفتها را مسن‌تر و کار کشته‌تر انتخاب کنيد تا هم شما و هم جفت کم تجربه دردسر کمتری را برای بزرگ کردن جوجه‌ها تحمل نماييد.
 

پر ريزان (تولک):
پر ريزان را نمی‌توان به عنوان بيماری تلقی نمود بلکه پديده ای است طبيعی که در آن پرهای قديمی ريخته و توسط پرهای جديد جايگزين می‌شوند. اما پرنده در زمان تولک رفتن نسبت به بيماری‌ها بسيار ناتوان است. بروز بيماری نيز اختلالاتی در امر پرريزان بوجود خواهد آورد. پرنده در وضعيت پرريزان طبيعی آواز نمی‌خواند. پس از تعويض پرهای پوشش بدن پرهای کوچک عوض می‌شوند. هنگامی که پرهای پرواز در بالها و پرهای هدايت در دم نو گشتند پرنده شروع به تعويض پرهای بزرگ خود خواهد کرد. تولک رفتن در فاصله اواخر مرداد تا اوايل مهر ماه انجام می‌شود. پرنده بايد ظرف مدت ۶ الی ۸ هفته پرهايش را کاملا تعويض نمايد. در صورتی که اين مدت زمان بطور محسوسی به درازا انجامد سوخت و ساز بدن پرنده صحيح انجام نگرفته و خلاصه ايرادی در امر نگهداری وجود داشته است. تنظيم و تصحيح اين مسئله از امروز به فردا ميسر نمی باشد. الگوی ريختن و درآمدن پرها به اين صورت است که از ناحيه سر شروع شده و بعد گردن و تنه و پاها و بالاخره در آخر دم و بالها را شامل می‌شود. اين امر پرواز پرنده را محدود کرده و يک بار اضافی بر روی متابوليسم بدن پرنده می‌باشد. بعضی وقت‌ها تولک رفتن بی موقع پرنده می‌تواند ناشی از قرار گرفتن پرنده در معرض گرمای شديد باشد. البته گاهی نيز به علت ترس و يا مصرف دانه‌های نامناسب بروز می‌کند. در اين مواقع بايد پرنده را از منابع گرمازا و رادياتور‌ها دور نمود و غذای او را چک کرده تا از نظر ترکيب و کيفيت مناسب باشد.

تغذيه زمان تولک:
لازمه پرريزان منظم و نرمال تغذيه صحيح و متنوع توام با ويتامين‌ها و املاح معدنی و مواد ديگر است. اما به هر صورت می‌توان پرنده را برای پشت سر گذاردن پر ريزان بد و ناقص کمک کرد. برای اين منظور ميتوانيد از موادی نظير آويزانول (Avisanol) و ويتالينوکوئل (Vitalinoquell) و يا داروهای تقويتی ديگر مخصوص تولک رفتن استفاده کرده و به آب و خوراک آنها اضافه نماييد. همچنين غذاهای آماده و مناسبی برای جايگزين شدن سريع پرها در بازار‌های بين المللی موجود است که می‌توان تهيه و مصرف نمود. جهت تقويت پرنده می‌توان روزانه يک قطره روغن ماهی به غذای او اضافه نمود. ولی بايد توجه داشت که مقدار دانه آغشته به روغن آنقدر کم باشد که در طی ۱۲ الی ۲۴ ساعت مصرف شود.
همچنين ميزان کمی ويتامين E نيز به جيره اضافه شود تا دچار اختلالات توليدمثلی نشود. در عين حال بايد مراقب بود تا مبادا پرنده بيش از حد چاق شده و زير پوست شکم و بالطبع ساير نواحی بدن چربی ذخيره شود. ممکن است پس از هربار تولک رفتن پرنده قدرت و ميزان خواندنش کمتر شود که در اين رابطه کار اساسی نميتوان انجام داد. بجز اينکه رژيم غذايی او چک شده تا بيش از حد چرب يا پر انرژی نبوده و باعث چاق و تنبل شدن پرنده پرنده نگردد.
بطور کلی وقتی پرنده‌ها تولک می‌روند يک سری فعل و انفعالات سوخت و سازی (آنابوليکی و متابوليکی) در بدن به وقوع می‌پيوندد که در اکثر موارد موجب می‌شود ضايعات جزيی موجود در اندام‌های مختلف بدن برطرف شده و اندام‌ها و عضو‌های بدن با تجديد قوای دوباره شروع به فعاليت کنند. شايد تا حدودی بتوان آن را به روند خزان درختان در فصل پائيز و رويش مجدد در ابتدای بهار تشبيه کرد. البته شدت تغييرت در دوران لک در حد تغييرات درختان به هنگام خواب زمستانی نيست ولی تا حدودی غير فعال شدن و فعاليت مجدد دستگاه توليد مثلی پرنده در طی دوران لک مشابه با روند خزان درختان می‌باشد. به عبارتی همانطور که درخت برگ آفت زده و ناتوانش را با برگ‌های سالم و جوان تعويض ميکند پرنده نيز در ظاهر پرهای شکسته و کهنه خود را با پرهای جديد و سالم تعويض می‌کند. در حين اين روند سلولهای فرسوده و ناتوان دستگاه تناسلی نيز از بين رفته و بعد از لک توسط سلول‌های جديد و جوان فعال جايگزين می‌شوند. بدين ترتيب اگر ضايعات جزيی در دستگاه‌های مختلف بدن از جمله دستگاه تناسلی موجود باشد در طی دوران لک از بين می‌رود.

چند نکته مهم
۱- بهترين زمان برای خريدن قناری برای جوجه کشی و ازدياد نسل پاييز است .
۲- الزاما بايد جفت‌ها حداقل شش هفته قبل از اغاز دوره جفت گيری انتخاب و آماده بهره برداری
شود. در طول اين مدت جفت‌ها در عين حال قادر خواهند بود تا خود را با آب و هوا و شرايط
محيطی موجود وقف داده و با آرامش خاطر جفت‌گيری کنند.
۳- قناری داران با تجربه ترجيح می‌دهند پرنده هايی را جهت جفت‌گيری به کار گيرند که در رده مختلف سنی قرار دارند. مثلا يک نر جوان با ماده‌ای که متجاوز از يک سال عمر کرده است را با هم قرار می‌دهند و يا بالعکس. چون تجربه‌ای که پرنده سالخورده داره موجب ميشه تا مراحل جفت‌گيری به آسانی طی شود.
۴- به طور معمول می‌توان دو جوجه کشی در سال را حد طبيعی دانست.
در هنگام خريد برای شناسايی جنس و قدرت باروری پرنده:
پرنده را گرفته و با دهان به پرهای ناحيه شکم قناری بدميد يک پرنده سالم نر که آمادگی لازم برای جفت‌گيری را داشته باشد دارای زائده خاصی (spike) در اطراف کلوآک يا ناحيه مقعدی cloaca است که اين زائده به صورت يک برجستگی در پرنده آماده برای جفت‌گيری به وضوح ديده می‌شود. ناحيه شکمی کمی فرو رفته بوده و دارای رنگ گوشت طبيعی می‌باشد.
چنانچه روده‌ها متورم بوده و به وضوح در زير پوست قابل رويت باشد (احتمالا به رنگ قرمز و ملتهب) می‌توان يقين حاصل نمود که پرنده بيمار است. استخوان جناغی بايد کاملا به وسيله عضلات جانبی در ميان گرفته شده باشد و با تماس نوک انگشتان بايد احساس شود که تمامی ناحيه سينه پر و فاقد حفره و فرو رفتگی باشد. چنانچه استخوان جناغ به صورت يک استخوان تيز بيرون زده باشد نشانه بارزی از لاغری مفرط پرنده است که چنين پرنده‌ای را می‌توان بيمار و نامناسب تشخيص داد.
بدن پرنده ماده تا حدی کشيده‌تر بوده و ناحيه مقعد يا کلوآک آن به واضحی پرنده نر نيست چنانچه در ناحيه مزبور برجستگی ديده شود بيشتر متوجه دم پرنده است.