نحوه طراحی یک واحد مرغداری گوشتی

متقاضیان طرح های مرغداری و دامداری بعد از انتخاب طرح مورد نظر، باید نسبت به تهیه زمین و طی مراحل اداری مربوط اقدام نموده و در نهایت پروانه تاسیس طرح در خواستی خود را اخذ نمایند و آن مجوزی است که برای احداث تاسیسات مورد نیاز، بر اساس موافقت صادره ضمن رعایت ضوابط و مقررات نظام دامپروری توسط سازمان جهاد کشاورزی صادر می گردد و تمام مشخصات مجری طرح، نوع و ظرفیت طرح، مقدار زمین و مسا حت مسقف در آن قید شده است. در این مقاله سعی شده مشخصات و ابعاد یک واحد مرغ گوشتی به ظرفیت 20000 قطعه بررسی و ارایه شود.
مجری پروژه پس از اخذ پروانه تاسیس باید نسبت به ترسیم نقشه طرح خود توسط کارشناسان مجرب اقدام کرده و بعد از تائید آن از طرف سازمان صادر کننده پروانه تاسیس ، عملیات اجرایی را شروع نماید:

نوع طرح: مرغداری گوشتی؛

ظرفیت:20000 قطعه؛

زمین:مساحت زمین برابر پروانه تاسیس 5400 متر مربع مساحت مسقف: بر اساس دستورالعمل های سازمان حهد کشاورزی در حال حاضر 2400 متر مربع برای یک واحد مرغداری گوشتی 20000 قطعه ای می باشد که باید به صورت ذیل در طراحی نقشه، مد نظر قرار گیرد:
- سالن پرورش : 2000 متر مربع؛

- تأسیسات جانبی : ( انباردان، پیش سالن ها، خانه کارگری و دفتر مدیر) 400متر مربع ؛

طراحی تاسیسات:

در یک پروژه 20000 قطعه ای با توجه به ابعاد زمین و موقعیت آن می توان حالت های مختلفی را طراحی و اجرا نمود:
الف) طرح اول :دوسالن 10000 قطعه ای در امتداد هم؛
ب) طرح دوم : 4 سالن 5000 قطعه ای دو به دو به موازات همدیگر؛
ج) طرح سوم : دو سالن 10000 قطعه ای به موازات هم.

الف) طرح اول : دو سالن 10000 قطعه ای در امتدادهم:

در صورتی که زمین مورد نظر حالت مستطیلی داشته و طول آن حداقل 150 متر باشد، پیشنهاد می شود از گزینه الف استفاده شود و دو سالن به ابعاد 5/71* 14 متر که در بین آنها اتاق فرمان به ابعاد 5/4* 14 متر قرار می گیرد را بنا نمود.
با توجه به طول زمین میتوان عرض سالن را کمتر یا بیشتر نیز انتخاب نمود ولی باید دقت کرد که تغییر عرض سالن شرایط خاص خود را نیز در نحوه مدیریت، تعداد تهویه ها، تعداد ردیف زنجیردانخوری، آبخوری ها و سایر نکات فنی را می طلبد و باید آن را رعایت نمود . ولی به نظر می رسد بهترین حالت، عرض 14 متر باشد که در این صورت می توان 6 ردیف زنجیر دانخوری و 6 ردیف آبخوری در سالن نصب نمود.
ارتفاع دیواره های سالن 8/2 متر و در وسط سالن پرورش جهت برقراری شیب مناسب در صورت استفاده از سقف تیرچه و بلوک 1/3 متر خواهد بود. البته می توان با مشورت مهندس ناظر طرح و نظر مجری در پوشش سالن ها با در نظر گرفتن آب و هوای منطقه از سقف های گنبدی یا شیروانی نیز استفاده کرد.
ارتفاع اتاق فرمان یک متر بیشتر از سالن ها انتخاب می شود تا علاوه بر تامین حجم مناسب هوای مورد نیاز هیترها ، فضای کافی برای نصب دانخوری ها ، تابلوهای برق ، لوله های آب و سایر تجهیزات وجود داشته باشد.

درب ها:
1) در ورودی اتاق فرمان حهت راحتی در انتقال و نصب لوازم به ابعاد ( 120* 180 سانتی متر) تعبیه شود.
2) از اتاق فرمان برای هر یک از سالن ها یک عدد در به ابعاد 180* 100 سانتی متر به داخل سالن پرورش نصب گردد.
3) در یک سوم انتهای سالن پرورش یک درب به اندازه 180* 100 سانتی متر حهت مواقع ضروری، تخلیه سالن و غیره نصب گردد .

پنجره ها :
1) با عنایت به اینکه در حال حاضر سیستم تونلی در سالن های مرغداری عملاً مورد رضایت بوده و بهترین عملکرد را نشان داده است؛ لذا در ابتدای سالن و به فاصله دو متر از ابتدای سالن و در ارتفاع 2/1-1 متر، در هر ضلع سالن تعداد 3 عدد پنجره به ابعاد 1*2/1 متر و به فاصله حدود 3 متر از همدیگر طراحی و تعبیه شود. علی رغم اینکه تامین نور کاملاً مصنوعی می باشد ولی پیشنهاد می شود فواصل 23، 43 و 63 متری سالن نیز در هر ضلع یک عدد پنجره 1*2/1 متر نصب شود تا ضمن استفاده ازنور طبیعی در مواقع لزوم برای تنظیم تهویه سالن ها و میزان هوای ورودی مورد استفاده قرار گیرند .
2) یک عدد پنجره به ابعاد ( 80* 100 سانتی متر) نیز در ضلع مقابل در ورودی پیش سالن حهت ایجاد تهویه و تأمین هوای مورد نیاز قرار می گیرد.

تهویه ها :
1) در انتهای سالن با توجه به حجم ، طول و عرض سالن تعداد تهویه ها انتخاب و نصب می گردد. لذا برای سالن به ابعاد 14*5/71متر، تعداد 2 عدد تهویه 140*140 و 3 عدد تهویه 70 سانتی متری به طوری که یک در میان نصب شود ، مورد نیاز است.
2) برای جلوگیری از ورود هوای خروجی سالن پرورش توسط تهویه ها ، به داخل مزارع اطراف و عدم مزاحمت ، به فاصله 2 متر از انتهای سالن دیوار حایل و یا دیوار حیاط مرغداری احداث می شود. همچنین می توان کانال های فلزی یا گالوانیزه هوای خروجی از تهویه ها را به طرف پایین هدایت نمود.

ب) طرح دوم : چهار سالن 5000 قطعه ای دو به دو موازات همدیگر:در صورتی که در زمین انتخابی حالتی مربعی شکل یا شبیه آن داشته باشد می توان دو ردیف سالن شامل دو واحد 5000 قطعه ای که اتاق پیش سالن در و سط آنها قرار دارد، ایجاد نمود که در این صورت ابعاد سالن ها 12*5/41 متر، اتاق فرمان 12*4 متر و ارتفاع دیوارها 8/2 متر انتخاب می گردد.

در و پنجره ها :
1) در ورودی اتاق فرمان 8/1 *2/1 متر؛
2) در ورودی سالن پرورشی 8/1 *1 متر؛
3) یک عدد درب اضطراری در یک سوم انتهای سالن 8/1 * 1 متر؛
4) یک پنجره 8/0 * 1 متر در ضلع مقابل در ورودی اتاق فرمان نصب شود؛
5) در ابتدای سالن و به فاصله دو متر از ابتدای سالن و در ارتفاع 2/1- 1 متر، در هر ضلع سالن تعداد 3 عدد پنجره به ابعاد 8/0 * 1 و به فاصله حدود 3 متر از همدیگر طراحی و تعبیه شود .
6) دو عدد پنجره 8/0* 1 در 20 و 34 متری ابتدای سالن در دو ضلع طولی نصب شود تا ضمن استفاده از نور در مواقع لزوم برای تنظیم تهویه سالن ها و میزان هوای ورودی مورد استفاده قرار گیرند .
7) تهویه ها در انتهای سالن و به تعداد دو عدد 120 و 3 عدد 90 سانتی متری به صورت یک در میان تعبیه شود

.
ج) طرح سوم : دو سالن 10000 قطعه ای به موازات هم :
در صورتی که موقعیت و ابعاد زمین مناسب طرح ها الف یا ب نباشد و مجری طرح خود تمایلی به اجرای روش های یاد شده نداشته باشد، می توان از حالت دو سالن 10000 قطعه به موازات هم استفاده کرد که مختصات آن به شرح ذیل است:
1) هر سالن پرورش به ابعاد 14 * 71 و ارتفاع دیوار 8/2 متر؛
2) سر سالن و اتاق فرمان به ابعاد 5/3 * 14 و ارتفاع دیوار 8/3 متر؛
3) در ورودی سر سالن 2/1 * 8/1 متر؛
4) در ورودی سالن 1* 8/1 متر؛
5) یک عدد در دو سوم انتهای سالن به طرف حیاط مرغداری و اندازه 1 * 8/1 متر.

انبار:
در انتخاب محل انبار باید بسیار دقت نمود به نحوی که کمترین فاصله را با اتاق فرمان داشته باشد .
اماکن ورود و خروج وسایل نقلیه سنگین جهت حمل و تخلیه مواد اولیه را داشته باشد .
نزدیکترین فاصله را با درب ورودی مرغداری داشته باشد .
حداقل فضای مورد نیاز جهت احداث انبار 180 متر و حداکثر می توان 240 متر را برای انبار یک واحد مرغداری 20000 قطعه در نظر گرفت لذا برای پروژه حاضر انبار به طول 15 ، عرض 12 و ارتفاع 5 متر انتخاب می شود .
درب اصلی انبار باید طوری ساخته شود تا وسایل نقلیه باری به راحتی داخل و خارج شده و بار خود را تخلیه نمایند .
همچنین با عنایت به موقعیت انبار و سالن ها یک یا دو درب به ابعاد 8/1* 1 متر در طرفین انبار جهت تردد کارگران و حمل و نقل تعبیه می شود .
از آنجا که امکان ایجاد گردو خاک در داخل انبار هنگام تخلیه بار و یا تهیه جیره وجود دارد؛ لذا دو عدد تهویه 60 سانتی متری و 2 الی 4 عدد پنجره 8/0* 1 متر با توجه به موقعیت انبار در نظر گرفته می شود.

خانه کارگری :
در یک مرغداری 20000 قطعه ای حداقل به دو نفر کارگر نیاز است لذا برای محل اسکان آنها دو واحد به مساحت 100 متر مربع شامل یک اتاق خواب ، هال ، آشپزخانه و سرویس بهداشتی احداث گردد .

موتور خانه :
با توجه به اینکه واحد مرغداری باید در تمام دوره پرورش برق مورد نیاز را در اختیار داشته باشد لذا یک اتاق به ابعاد 3*4 متر جهت استقرار موتور برق اضطراری و قرار دادن لوازم و ادوات یدکی سیستم برق مرغداری ساخته می شود.

    مدیریت پیش از کشتار جوجه گوشتی

«اصول»

کیفیت گوشت جوجه از نقطه نظر فروش می تواند تحت تأثیر روشهای مدیریتی در انتهای دوره رشد، در زمان مرغ گیری و در طی بارگیری و انتقال قرار می گیرد. سلامت جوجه ها در این زمان، نه فقط به خودشان بلکه به کیفیت تغذیه آنها نیز بستگی دارد.

شرایط رشد، درصد لاشه و میزان افت لاشه را تحت تأثیر قرار می دهد، در حالیکه مدیریت نامناسب حذف خوراک بر میزان مدفوع و آلودگی میکروبی لاشه ها اثر خواهد گذاشت. نظارت نامناسب بهره برداری می تواند به ایجاد کوفتگی، شکستگی بال و خونریزی دورنی ران ها، منجرشود.

بنابراین حفظ کیفیت بالای جوجه پرورش یافته و توجه دقیق به مدیریت شرایط محیطی برای حفظ سلامت پرنده در طی مراحل مرغ گیری، بین سالن های پرورشی و سیستم انتقال و در طی جابجائی ودر مرحله کشتار لازم و ضروری است .

کمی کاهش وزن در طی مدت زمانی که جوجه به منظور کشتار مدتی را بدون تغذیه می گذراند، به علت کاهش محتویات غذایی روده آن، اجتناب ناپذیر است. تأثیر این کاهش بر وزن لاشه می تواند با ایجاد اطمینان از اینکه دوره عدم تغذیه آن طولانی نخواهد شد، به حداقل رساند. زمانیکه این پرنده ها بیشتر از ده ساعت بدون تغذیه بمانند آب بدنشان از دست خواهند داد، سلامتی شان به خطر می افتد و درصد لاشه کاهش می یابد، معمولاً پرنده ها زمانیکه بیشتر از 12 ساعت تغذیه نشوند (فقط زمانیکه بسیار ضروری است ، آب در اختیار آنها قرار می گیرد) بیش از 0.5% وزن بدنشان در هر ساعت کاهش می یابد، در این شرایط، کاهش وزن تا حد(0.75 - 1% )وزن بدن درهر ساعت افزایش خواهد یافت و این کاهش وزن قابل جبران نیست.

«آمادگی جهت مرغ گیری»

«روشنایی سالن»

زمانیکه رشد جوجه ها بااستفاده ازبرنامه های محدودیت روشنائی تغییر می کند، لازم است که 23 ساعت روشنایی تأمین شود(. (5 -10 lux

این شرایط این اطمینان را ایجاد خواهد کرد که پرنده ها در طی مرحله جمع آوری آرام خواهند بود. بر اساس پیمان اتحادیه اروپا جوجه ها نیازمند بهLux 20 روشنایی درسه روز قبل از اولین تخلیه دارند.

«غذا»

قطع غذا باید به مدت کافی قبل از کشتار، به منظور کاهش خطر ماندگاری فر آورده های دارویی در گوشت پرنده ها، صورت گیرد. دستورالعمل دوره های قانونی قطع تغذیه داروهای ضدکوکسیدیو استات و سایر داروها به طور کامل در بروشورهای اطلاعاتی فرآورده ها قید شده، که بایدمطابق آن دنبال شود.درصورتیکه تخلیه جزئی سالن مد نظر باشد،لازم است که پرنده ها به مدت طولانی تر از دوره اجباری عدم تغذیه در مرحله قبل از کشتار، بدون تغذیه بمانند.

به منظور کاهش آلودگی های مدفوعی در زمان پروسه تخلیه سالن، باید هشت تا ده ساعت قبل از زمان کشتار، تغذیه پرنده ها، قطع شود. این دوره شامل مراحل مرغ گیری، انتقال و زمان نگه داری آنها است. اگر زمانیکه پرنده ها بدون غذا هستند، طولانی تر شود، آب جذب شده از بافت های بدنی آنها در دستگاه گوارش تجمع می یابد، که منجر به کاهش تولید و افزایش آلودگی های مدفوعی می شود.

وجود فظولات آبکی برای جوجه هائی که در انتظار کشتار هستند، نشانه آن است که آنها برای مدت طولانی تغذیه نشده اند. سایر شاخص ها شامل مایع آبکی زرد رنگ در روده کوچک و ضایعات در چینه دان و سنگدان آنها می باشد. برای جلوگیری از وجود دانه در معده آنها، دو روز قبل از کشتار باید گندم از رژیم غذایی آنها حذف شود.

«آب»

دسترسی نامحدود به آب باید تا حد امکان به مدت طولانی فراهم شود و فقط زمانیکه واقعاً لازم است، آب حذف شود، دسترسی به آب طولانی خواهد بود از طریق :

·        استفاده از چندین خطوط آبخوری .

·        جداسازی پرنده ها در پن های.

·        حذف آبخوری های انفرادی (دستی).

نکات کلیدی

·        قطع خوراک (به عبارت دیگر عدم مصرف  داروهای ضد کوکسیدیو استات ها) به منظور جلوگیری از ایجاد  پس مانده های داروئی در گوشت.

·        سه روز روشنائی کامل (23 ساعت روشنائی و یا ساعت تاریکی) برای جلوگیری از مشکلات احتمالی در زمان مرغ گیری.

·        قطع مناسب خوراک برای پرندگان، جهت اطمینان از اینکه سیستم های گوارشی آنها قبل از شروع پروسه خالی بوده و آلودگی های مدفوعی در طی انتقال محدود خواهد شد.

·        حذف کامل گندم از جیره آنها، دو روز قبل از کشتار.

·        تاخیر در حذف آبخوریها برای مدت زمان طولانی تا حد ممکن

مرغ گیری

مرغ گیری و بارگیری باعث ایجاد فشار و استرس به جوجه ها می شود. بیشترین علل افت لاشه مشاهده شده در طی زمانی است که پرنده ها گرفته و بارگیری می شوند. مرغ گیری در همه مراحل باید با نظارت دقیق انجام شود. بارگیری پرنده ها و انجام مراحل ماشینی مانند برداشت کننده ها و جرثقیل های چنگک دار باید توسط افراد آموزش دیده صورت گیرد، فعالیت و جنب و جوش پرنده ها به منظور جلوگیری از ایجاد کوفتگی، خراشیدگی و سایر جراحات، حداقل باشد.

مرگ و میر در طی مراحل مرغ گیری و انتقال نباید بیشتر از %1/0 باشد.

«پیش از مرغ گیری»

محاسبه زمان مرغ گیری و انتقالی و شروع مرغ گیری مطابق با زمانیکه پرنده ها برای کشتار زمانبندی می شوند، انجام می گیرد. اطمینان از اینکه همه تجهیزات مورد استفاده (شامل وسایل، جعبه ها، حفاظ و توری ها) تمیز، ضدعفونی شده و در شرایط مناسب هستند، لازم است .جعبه های شکسته یا خراب ممکن است، پرنده ها را مجروح کند.

مرمت (باز سازی کردن)سطح زمینی که به در ورودی سالن پرورش راه پیدا می کند(و هر راه ثانویه ای که منتهی به لانه آنها می شود) برای اطمینان از خروج بی دردسر کامیون های بارگیری لازم است، چون از ایجاد کوفتگی و شکستگی و آسیب به بال پرنده ها جلوگیری می کند.

باید هر گونه بستر مرطوب موجود در سالن پرورش که مانع از مرغ گیری می شود، حذف شود و با یک بستر خشک جایگزین شود.

تمام تجهیزات دانخوری در ارتفاع (2 متر) قرار گیرد، یا از سالن خارج شود چون ممکن است مانع از جنبش پرندگان و فعالیت پرنسل در مرحله مرغ گیری شود.

پرنده ها در پن هایی در یک سالن بزرگتر جداسازی شوند،این عمل از چسباندن و ازدحام غیر ضروری آنها جلوگیری کرده و موجب دسترسی پرندگانی که نیاز به مرغ گیری ندارند به آب می شود.

تا حد امکان شدت نور در طی مرغ گیری به منظور کاهش فشار بر آنهاکاهش دهید، مرغ گیری در هنگام شب ترجیح داده می شود، شدت نور در لانه آنها باید تا حداقل کاهش یابد، در صورتیکه مرغ گیری در طی روز باشد، باید شدت نور تا حد ممکن کم شود، در همه موارد شدت نور باید برای مرغ گیری مناسب و با امنیت کافی برای پرنده باشد. مشخص شده که استفاده از نور آبی برای این منظور مناسب و رضایت بخش است.بهترین نتایج زمانیکه پرنده ها پس از تاریکی و کاهش نور مستقر شدند، بدست آمد، در این شرایط اختلال و ناآرامی در کم ترین حد بوده است . استفاده از پرده برای پوشاندن درهای اصلی سالن، جهت کمک به زمانیکه مرغ گیری در طی روز باشد، مفید است. باز کردن درها و انتقال پرنده ها بر تهویه و دمای محیط های تحت کنترل مؤثر خواهد بود. سیستم تهویه باید بررسی شود و در طی مرحله مرغ گیری برای کاهش استرس بر جوجه ها و برای جلوگیری از افزایش دمای سالن، با دقت تنظیم شود.

«مرغ گیری»

جوجه باید ازقسمت هر دو ساق پا (نه ران ها) گرفته شوند این کار جهت حداقل رساندن آسیب و جراحت پرندگان به خودشان می باشد.چراکه  ممکن است پرنده فرار کرده(بال بزنند) خفه شوند.پرنده ها باید با دقت در سبد یا کابین ها قرار داده شوند، و بارگیری از بالا به پایین انجام شود. مشخص شده که کابین ها نسبت به جعبه های معمولی کمتر موجب آزار وآسیب پرنده های می شود.

جعبه ها یا کابین ها نباید پر شوند. افزایش دما، استرس و افزایش مرگ و میر می تواندناشی از پر شدن و لبریز شدن جعبه ها و کابین ها باشد، باید تعداد جوجه ها در هر جعبه یا کابین، در دماهای بالا کاهش یابد.

تجهیزات نامناسب مرغ گیری می تواند باعث ایجاد استرس و آسیب به جوجه ها شود. تجهیزات مکانیکی (برای مثال، شکل 1) مورد استفاده در گرفتن پرنده ها، باید به منظور جلوگیری از ایجاد فشار و صدمه به جوجه ها، با سرعت متوسط فعالیت کنند. هرگز نباید با فشار و نیرو پرنده ها را وارد ماشین مرغ گیری کرد. با تنظیم مناسب سرسره ماشین مرغ گیری، در هنگام باز شدن جعبه یا کابین از ایجاد آسیب به جوجه ها جلوگیری به عمل می آید.

انتقال

زمان انتقال باید بادستورالعمل ها رایج محلی یا منطقه ای  مطابقت داشته باشد. در همه زمانها تا هنگام ورود به کشتارگاه حفاظت کافی از عوامل ضروی است . تهویه، یا دادن گرمایریاد یا سرد کردن زمانیکه ضروری است، باید استفاده شود. باید وسایل به منظور حفاظت پرنده از عوامل مختلف به درستی طراحی شوند. در تریلرهایی که در آنها تهویه کافی در نظر گرفته شده است، فشار بر پرنده ها به حداقل می رسد.

در هوای گرم، باید از پنکه استفاده شود، چون در هنگام بارگیری پرنده ها به حفظ (ساکن شدن) جریان هوا در کابین یا جعبه ها(عدم داشتن حرک هوا) کمک می کند. اجازه دهید که بین هر دو ردیف از جعبه ها حداقل ده سانتی متر فاصله باشد. در طی مدتی که پرنده ها در صف کشتار به سر می برند، استفاده از پنکه و مه پاش ها به حفظ و خنک ماندن پرنده ها کمک می کند.زمانیکه وسایل انتقالی ساکن اند (حرکت نمی کنند) استرس حرارتی بسرعت افزایش می یابد.خصوصا در آب هوای گرم یا زمانیکه تهویه روی مدار قابل دسترس نباشد.برنامه انتقال باید طوری باشد که زمانیکه وسیله نقلیه فارم را ترک کرد همان زمان فارم بطور کامل تخلیه شده باشد.و راننده یک استراحت کوتاه کرده باشد.

تخلیه در کشتارگاه باید بی درنگ صورت پذیرد.اگر ازتاخیر جلوگیری نشد تهویه جبرانی باید تامین شود.در آب هوای سرد جهت به حداقل رساندن کوران هوا حین پروسه انتقال باید مرغها کاملا پوشیده باشند.

تخلیه

در کشتارگاه کامیون ها باید با پوشش پارک شوند. وهرگونه پارچه برزنتی که تهویه را محدود کند باید برداشته شود.کنترل دما و تهویه مناسب برای سلامت مطلوب پرنده ها لازم است. محوطه بارگیری باید به نور ،فن ،مه پاش مجهز باشد.مه پاش ها باید در طول دوره زمانیکه دما بالا است اگر رطوبت زیر %70 باشد، استفاده شود.در آب هوای خیلی داغ جهت کمک به تبخیر آب می تواند روی فن اسپری کرد. در زمان تابستان باید تمام فن ها و مه پاشها در منطقه بارگیری فعال باشند

نکات کلیدی

·        تجهیزات مناسب برداشت ، تامین گردد.

·        جهت کاهش استرس تهویه مناسب در زمان مرغ گیری فراهم کنید.

·        جهت به حداقل رساندن آسیب زخمی به پرنده با دقت به مرغگیری و روش بارگیری پرنده نظارت داشته باشید.ازگذاشتن آبخوری ها و دانخوری های اضافی قبل از شروع مرغ گیری جلوگیری کنید.بخش بزرگی در سالن جهت جلوگیری از آسیب ناشی از تراکم بالا جمعیت ایجاد کنید.

·        کاهش شدت نور پیش از مرغ گیری به حفظ آرامش پرنده ها  و حداقل آسیب و استرس کمک می کند.

·        شمار پرنده ها در سبد برای پرنده های سنگین وزن و دمای بالا باید تنظیم شود.

·        انتقال و دریافت پرنده را زمان بندی کنید

·        مکررا بر سلامت پرنده ها نظارت داشته باشید.

کشتار:

پرورش موفقیت آمیز با حداکثر تعداد لاشه با کیفیت مطلوب و تولید خوب به عوامل تاثیر گذار در رشد، مرغ گیری ، عملیات کشتار بستگی دارد.

اجرای با دقت و ارتباط مناسب بین فارم و کشتارگاه می تواند منجر به کشتار موفقیت آمیز گردد.مدیریت در مزرعه می تواند بر عملیات مطلوب کشتار ، لخت کردن لاشه و پاره کردن شکم (تخلیه امعا و احشاء) اثر بگذارد.جهت داشتن حداقل آلودگی لاشه و آسیب لاشه و افت لاشه توجه بیشتر باید به

·        کیفیت بستر

·        چگالی گله (تراکم گله)

·        روش مر غ گیری

·        زمان انتقال

·        زمان بارگیری

شود.

نکات کلیدی

·        پرندگان تمیز به کشتارگاه عرضه کنید.

·        کیفیت خوب بستر ،عمق مناسب و شرایطی که منجر به حد اقل آسیب مفصل خرگوشی لاشه و سایر مشکلات کیفی لاشه می شود را حفظ کنید.

·        آسیب دیدگی خراش پوشتی ممکن است تحت شرایط تراکم بالا یا زمانی که فضای آبخوری و دانخوری آنها ناکافی است، افزایش یابد.

·        کشتار باید تحت شرایطی که سلامت مناسب پرنده را حفظ کند انجام پذیرد.

زمان انتقال و بارگیری باید جهت کاهش فشار و از دست دادن آب حداقل باشد.

   سالن های مرغ تخمگذار

مقدمه :هزینه کمتر تولید بیشتر بحث اصلی اقتصاد است یعنی از نظر اقتصادی کاری بصرفه است که با کمــترین هــــزینه بیشترین تولید را داشته باشد . در مورد دام و طیوراین مسئله مهمتر است چون مسئله بازار، روشهای مختلف نگهداری ، استرسها ، بیماریها ، تغذیه ، مکان نگهداری و... مطرح است . چون مرغ تخمگذار حساس است باید مکان نگــــهداری آن مناسب باشد یعنی از نظر تهویه ، حرارت ، دستـــــرسی به دان وآب ، بهداشت و...کمترین مشکل را داشته باشــــــــــد تا استرسها باعث کاهش تولید نشوند.
سالنها را می توان براساس معیارهای زیـــرطبقه بندی نمود :

1-ازنظر شکل ظاهری

- سالنهای باز
- سالنهای بسته

2- ازنظر بستر وسیستم نگهداری

- سالن با سیستم قفس

- سالن با بستر پوشال
- سالن با بسترنرده – پوشال
- سالن با بستر تمام نرده
- سالن با سیستم گودال عمیق

3- از نظر دوره پرورش

- لانه مخصوص جوجه ها
- لانه مخصوص نیمچه ها
- لانه مخصوص مرغهای جوان
- لانه مخصوص مرغهای تخمگذار

سالنهای مرغداری با سیستم باز: 

در این سالنها تهویه متکی به جریان طبیعی هواست ومشخصه اصلی این سالنها وجود پنجره هائی دردیوارهای شمالی و جنوبــی انهاست که به ازای هر 18-15متر مربع فضای کف یک متر مربع پنجره لازم است .

عرض سالن :باید در حدود2/12-8/9متر باشد.عریضترازاین درآب و هوای گرم بخوبی تهویه نمی شود

وتجهیزات بیشتری لازم دارد ومشکلا ت بیشتری نیز دارد .

طول سالن:زمین ، تجهیزات وتعداد جوجه هائی که نگــهداری می شوند تعین کننده طول سالن می باشند.

ارتفاع سالن:بین پایه تا سقف باید در حدود4/2متــرباشد.در مناطق گرمسیر می توان 3 متردر

نظرگرفت.سالنهای با سیستــم نرده ویا سالنهایی که محلی برای نگهداری کود درزیراحداث شده ا ست باید

3/4ارتفاع داشته باشند.

شکل سقف:معمولا شیروانی بوده وسایبانی ساختــه می شود که علاوه بر تامین سایه ازورود باران به

داخل جلوگیری کند.

هواکش سقفی:می توان در سقف ان را نصب کرد.

فونداسیون و کف:پایه ریزی ان باید محکم باشدوبرای راحتی در شستن و حمل ونقل وسایل کف باید سیمان یا مواد مشابه باشد.

سالنــها:باید درجهتی ساختــه شوندکه حداکثراستفــاده از جریان طبیعی هوا و نورخورشید شود .

سالن مرغداری با سیستم بسته:اساس کلی سالن های باز و بسته مشابه است . سیستم کاملا بسته
وفاقد پنجره است و کلیه شرائط تا انجا کـه امکان دارد درحد طبیعی است. هوا از طریق کانالهائی وارد سالن شده و از طریق هواکــش خارج می شود. برای روشنائی ازلامپ استفاده می شود.عایق بندی خیلی مهم است . تهویه این سالنها مشکل اما گرم کردن آنها مشـــکل نیست

. عرض سالن:چون تهویه مکانیکی است5/16-2/12 مترمناسب است وعریضتراز این تهویه مشکل است.

تهویه ،کاهش سطح به ازای هرپرنده ،کارگرکمتر، باروری بالاتردرمرغهای مادر، جمع آوری بهترمدفوع وبهداشت باعث گـــردیده تا ابداعاتی درسیستمهای نگهداری رخ دهد برهمین اساس درقالب سالن بازوبسته چندین نوع سالن دیگررا ساختند.

1- سالنهای با سیستم قفس:دوران نگهداری مرغ تخمگذاربه سه مرحله پرورش ، رشد وتولید تقسیم می شود که ممکن است یک ، دو و یا هرسه مرحله در قفس نگهداری شوند.

مزایای قفس :
- کنترل ، بهداشت ، واکسن ، دارو، انتخاب وحذف مرغها اسان است .
- کوکسیدیوزوکرچی حذف می شود.
- می توان تعداد مرغ بیشتری درواحد سطح نگهداشت.
- مرغها غذای دقیق می خورند وریخت وپاش غذا کمتر است.
- تخم مرغها تمیزتروشکستگی کمتری دارند.

معایب قفس:

- سرمایه گذاری اولیه زیاد است.
- اگر وسایل خودکار نباشد کارگر بیشتری نیازاست.
- مرغها ازنظرفیزیولوزیکی وضعیت بدی دارند چون تحرک کمی دارند.
- بدلیل عدم استفاده ازنورخورشید ومواد فضـای گردش خود مرغها کاملا وابسته به جیره هستند .
- لکه خونی تخم مرغها بیشتر می شود .
- اثرعوامل محیطی روی مرغها زیاد است .

2- سالن با بستر پوشال:مرغها روی بستر پوشال نگهــداری می شوند. دراین سالنها لانه های تخمگذاری وجود دارد که مــرغ برای گذاشتن تخم واردان می شود.

مزایا:
چون مرغها بستررانوک می زنندکانی بالیسم کمتر می شودوکمتربا کمبود ویتامین های گروه ب مواجه می شوند. حرارت ناشی ازتخمیربسترکمک به گرم شدن لانه می کند. هزینه بسترکم است.
معایب:

- ابتلا به بیماریهای انگلی وعفونی زیاد است.

- بعلت گردوغبارابتلا به بیماریهای تنفسی زیاد است.
- نگهداری مرغ درواحدسطح محدودیت دارد.
- تعویض بستر در هر دوره گران تمام می شود.

3- سالن با بسترنرده – پوشال:

مناســبترین نوع برای طیوری است که تخم مرغ کشی تولید میکنندبخصوص جوجـــه برای گله های مادرگوشتی تا بهترجفت گیری نمایند. گاهی بجای نرده از توری استفاده می شود که خوب نیست. حدود60% ازکف باید نرده و40% پوشال باشد. عرض نرده ها 5-5/ 2سانتیمتروفضای خالی بین انها 5/2سانتیمتربــــوده ودرجهت طول سالن نصب میگردند وارتفاع ان از کف باید 68سانتیمترباشد
نرده ها راهم دروسط وهم درکناردیوارنصب می کنند.آبخوری ودانخوری روی بسترنرده ای قرارمی گیرند. لانه های تخمگذاری هم وجود دارند.

مزایا:

- تعداد تخم مرغ بیشتری درواحد سطح تولید می شود زیرا سطــح مورد نیازپرنده کمتراست.
- تولید تخم مرغ هرپرنده بیشترازبسترتمام نردهای است.
- ازنظرتخم مرغ نطفه داربه بسترتمام نرده ای برتری دارد.

معایب:

- هزینه ان نسبت به تمام پوشال بیشتر است.
- تولید هرپرنده کمترازبسترتمام پوشال است.
- ازدحــام طیوردرقسمت نرده ای باعث افزایش تخم مرغ هــای کثیف می شود.

4- سالن با بستر تمام نرده ای

سطح موردنیازبرای هرپرنده نسبت به بسترپوشال کــمتر است ولوازم ساخت نرده ، اندازه نرده و فاصله بین نرده ها همانند نرده بسترنرده – پوشال است. برای گله های تخمگذارومادرتخمگذاربسترخوبــی است ولانه تخمگذاری باید به اندازه کافی باشند.

5- سالن با سیستم گودال عمیق:

سالن با ارتفاع زیاد نیزنام دارد. دراین سیستم دونوع سالن مورد بحث است یکی درطبقه فوقانی که قفسه یا نرده روی انست ودیگری در زیرقرار گرفته وسقف ندارد که کود دران انباشتـه می شود. این
گودالها 1/2مترارتفاع دارند که کود دران خشک می شود. اکثراین سالنها دارای سیستم بسته هستند وهـوا ازروزنه هائی واردسالن شده وپس ازگرم شدن توسط هواکش به گودال کشیده شده ورطوبت کود را جذب می کند. بعد ازپایان هر دوره کود تخلیه می شود اما گـــاهی تا 7ســـال درهمان گودال نگهداری می شود.

ساختمان مرغداری ازنظردوره پرورش:

1- لانه مخصوص جوجه ها یااطاق مادر:

دراین لانه جوجه یک روزه را تا 9-8هفتگی نـــــگه می دارند.

2- لانه مخصوص نیمچه ها:

بعداز6هفتگی جوجه ها به این لانه منتقل می شوند ومعمولا 6-4 هفته دراین لانه نگهداری می شود .

3 - لانه مخصوص نگهداری مرغهای جوان :

از 12 هفتگی تا چند روز قبل از شروع تخم گذاری مرغـهای جوان در این لانه نگهداری می شوند که لانه های انتظار هم می نامند .

4- لانه مرغ تخمگذار :

چند روز قبل از شروع تخم گذاری مرغها را به این سالن منتقل میکنند وتا پایان دوره دراین سالن نگـهداری می شوند . امروزه برای صرفه جویی جوجه ها را تا روز اول تـخم گذاری در یک سالن نگهداری می کنند و فقط هنــگام شروع تخم گذاری انها را به سالن تولید منتقل می کنند .

    پرورش کبک از تخم تا جوجه

کبک از پرندگانی است که به سهولت قابل پرورش بوده ودر صورت تولید انبوه, از درصد بهره وری بالایی برخوردار است . به طوری که می توانگوشت آن را عرضه داشت. کبک را می توان با به کار گیری تکنیک های مدیریتی ویژه واستفاده از سیکل نوری معین, در تمام طول سال پرورش داد.
 پرورش: قبل از هر چیز, با فرض اینکه گله مولد در حال تخم گذاری می باشد, نحوهجمع آوری تخم ها به منظور جلوگیری از آسیب آنها در پی سرما یا گرمای بیش از حد, حائزاهمیت می باشد. باید به خاطر داشت که اگر تخم ها برای مدت طولانی در دمای زیر۴۰درجه فارنهایت باقی بمانند ممکن است قابلیت رشد خود را از دست داده و از سوی دیگردر دمای تقریبی ۸۰ درجه فارنهایت شروع به رشد (تشکیل جنین) می نمایند که مطلوب بهنظر نمی رسد زیرا هنگامی که تخم در دمای ۸۰ درجه در حال رشد می باشد, با جمع آوری وذخیره آن در دمای توصیه ای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت, جنین ممکن است آسیب دیده و نهایتاتخم به حالت گندیده باقی بماند. جمع آوری تخم ها به طور متناوب مانع از کثیفی وآسیب دیدگی آنها می گردد. اما داشتن تعدادی تخم کثیف در مجموعه تخم های جمع آوریشده بدیهی به نظر می رسد. لذا باید آنها را با کاغذ سنباده نرم تمییز نمود. حتیالمقدور از شستن تخم کبک ها جهت رفع آلودگی و کثیفی باید خودداری نمود زیرا امکاننفوذ باکتری ها و سایر ذرات مضر به داخل پوسته در طی زمان شستشو وجود دارد. در صورتانتخاب روش شستشو باید توجه داشت که آب مورد نظر برای شستن تخم ها گرم تر از دمایتخم باشد. در غیر این صورت, باکتری ممکن است بواسطه پوسته به داخل تخم جذب شود. تخمها را باید در یک مکان خنک با تهویه مناسب در دمای ۶۰-۵۵ درجه فارنهایت ذخیره نمود. شایان ذکر است که تخم کبک را می توان برای مدتی طولانی قریب به سه هفته با درصدی کماز ضایعات نگه داری نمود. اما روند نرمال ست کردن تخم ها یک الی دوهفته بوده و درکل زمانی بیش تر ازسه هفته برای نگهداری تخم توصیه نمی گردد. چرخاندن تخم ها در طولدوره نگه داری الزامی و مورد نیاز نمیباشد اما در صورتی که بیش از یک هفته نگه داریشوند, آنگاه باید آنها را به طور متناوب چرخاند. به منظور حصول بهترین شرایط وبیشترین درصد هچ (جوجه گیری), باید یک دستگاه تمام اتوماتیک را تهیه و آنرا یک تادو روز قبل از قرار دادن تخم ها در آن, راه اندازی و فعال نمود. در فاصله زمانیباقی مانده تا قرارگرفتن تخم ها داخل دستگاه باید وضعیت دستگاه را بررسی نموده و درنهایت دما و رطوبت را به حد مطلوب تنظیم نمود. در دستگاه, تخم ها در ۲۱ روز اول تحتدمای ۹۹/۵ درجه فارنهایت و رطوبت ۸۶ قرار گرفته و در روز ۲۱, بعد از انتقال به هچر, دما نیم درجه کاهش یافته و تا ۲۴ ساعت ثابت باقی می ماند. سرانجام در روز ۲۳ دما به۸۹/۵تقلیل می یابد. اما رطوبت از روز ۲۲ تا زمان هچ به %۹۰ افزایش می یابد. زیرارطوبت بالا به جوجه ها کمک می نماید تا به راحتی از تخم خارج شوند.
 تخم کبک به طور میانگین پس از ۲۴ روز به جوجه تبدیل می شود.اما بعضی از تخمها در روز ۲۳و برخی در روز ۲۵ هچ می شوند. به منظور حذف تخم های جنین مرده و بدوننطفه, در روز ۸ و سپس در روز انتقال آنها از دستگاه ستر به هچر ( ۳ روز مانده بههچ), تخم ها تحت کندلینگ قرار می گیرند. پس از خشک شدن جوجه ها, آنها را از فضایهچر به فضای نگه داری (سالن پرورش) برده که دارای دستگاه مادر مصنوعی بوده و از قبلضدعفونی شده است . باید توجه داشت که ظروف آبخوری و دانخوری به اندازه کافی در دسترسباشد. ظروف آبخوری باید دارای دهانه پهن و دیواره کم ارتفاع باشند. در غیر این صورتامکان خفگی جوجه ها وجود دارد. عمق آب نباید متجاوز از۲ سانتیمترباشد. جوجه ها بایدبه طور مداوم به آب خنک و تازه دسترسی داشته و ظروف مربوطه باید به طور روزانهتمییز و گندزدایی گردند. در مورد دستگاه های مادرمصنوعی, دما برای چند روز اول۹۵-۹۰درجه فارنهایت بوده و در هر هفته دما به ازای ۵ درجه کاهش یافته تا جوجه هابه سن یک ماهگی برسند. در این زمان نیاز مبرم به استفاده از دستگاه مادر مصنوعیمحسوس نمی باشد. علاوه بر دستگاه مادر مصنوعی می توان از لامپ های حرارتی, بخاریهای برقی و یا گرمکن های گازی و نفتی استفاده نمود. اما در ۲ مورد اخیر الذکر بایدتوجه داشت که در صورت استفاده, فضای پرورش باید از سیستم تهویه مطلوبی برخوردارباشد. در صورت نگهداری جوجه ها در سالن باید به خاطر داشت که کف سالن به خودی خودگرم نبوده و جوجه ها ممکن است با مشکل مواجه شده و دچار سرماخوردگی یا خفگی ناشی ازروی هم ریختن شوند. لذا در بستر باید از کف پوش هایی همانند نرمه چوب, سیفال برنج, کاه و یا پوشال بسته بندی استفاده نمود. در پایان متذکر می گردد که جوجه ها برایهفته اول باید در نزدیکی منبع حرارتی قرار گرفته و حتی المقدر در قفس یا سالن مشبک ( توری کشی) نگهداری شوند.
 
 مرگ جنین:
 هچ یا (جوجه گیری) ناموفق را می توان در ۲ عامل تخم بدون نطفه و دیگری مرگجنین جویا شد. به طوری که هر یک از این عوامل می تواند بعد از مرحله هچ یا با روشکندلینگ تشخیص داده شود. بدین منظور باید تخم های هچ نشده را جمع آوری و آنها رابررسی نمود. باید توجه داشت که ثبت تعداد دفعات مرگ جنین در تخم ها می تواند درتغییر و اصلاح روش کنونی جوجه کشی و نهایتا افزایش بهره وری موثر واقع شود.
 مرگ جنین به طور قطع در دو زمان متفاوت از دوره جوجه کشی روی می دهد. یکی در۳روز اول جوجه کشی و دیگری در ۳ روز آخر مانده به زمان هچ. مرگ ناگهانی جنین قبلاز زمان هچ در پی تغییر وضعیت زیستی جنین از محیط داخل تخم به فضای بیرون میباشد. در این حالت جوجه ممکن است با مشکلاتی همانند تنفس و جذب کیسه زرده مواجه گردد کهگاهی اوقات کنترل رطوبت لازمه رفع این موانع میباشد. به طور نرمال از میان تخم هاینطفه دار %۹۳ - %۸۸ و در حالت کلی هچ %۹۰ - %۸۵ تخم ها باید به جوجه تبدیل شوند. نظر به اینکه مرگ زودرس جنین در زمان شکل گیری ارگان های جنینی روی می دهد, رشدمناسب جنین در داخل تخم همراه با مشخصه های بارزی اعم از قرار گرفتن سر در زیر بالراست, بزرگی سلول هوا به اندازه کافی جهت قرار گرفتن جوجه در حالت مناسب برا ی هچ وعدم خشکی لایه و پوسته تخم (شالاز) در مدت زمان هچ جوجه می باشد. شایان ذکر است کهباید به علائم خشکی, وضعیت نوک و فرم صحیح بال و پا توجه داشت و در صورت مشاهدههرگونه مورد غیر معمول, آن را به منظور تشخیص علل و اخذ راهکار های مطلوب در مراتبآتی, ثبت نمود. زیرا به موجب آن می توان درصد نطفه داری, جوجه گیری و همچنین درصدکلی تخم های هچ شده را محاسبه نمود. در پایان ذکر این نکته حائزاهمیت است که هرگونهتغییر در مقادیر ثبت شده یا پراکندگی میزان مرگ جنین می تواند به عنوان زنگ هشداریبرای اصلاح به موقع مشکلات جزئی و جلوگیری از شیوع و تشدید آن تا حد بحرانی در نظرگرفته شود.
 
 
 
 جوجه کشی و دستگاه جوجه کشی:
 دوره جوجه کشی به مدت ۲۴ روز طول میکشد و لذا درجه حرارت ماشین جوجه کشیباید ۹۹/۸ درجه فارن هایت تنظیم و میزان رطوبت ۶۵ درصد تنظیم گردد . در روز هچ جوجهها میزان رطوبت بایستی ۸۰ درصد باشد .
 اگر رطوبت در هچر به اندازه کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخلی تخم ها گشتهو جوجه ها به سختی میتوانند پوسته داخلی و خارجی تخم را شکسته و از تخم خارج شوندصورت استفاده از ماشین های جوجه کشی معمولی گذاشتن پارچه ای خیس در داخل هچر و یااستفاده از مرطوب کننده های اتوماتیک در داخل دستگاه هچر الزامی است . ماشین هایجوجه کشی تمام اتوماتیک که رطوبت و حرارت را به طور خودکار انجام میدهند توصیه میگردد. یکی از مسایل مهم در افزایش میزان هچ چرخش تخم ها در داخل ستر است . این عملمانع از ان میشود تا جنین به سطح پوسته نزدیک و به ان بچسبد که در غیر این صورت ضمنپاره شدن شالاز تخم، موجب مرگ جنین خواهد شد . سیستم چرخش اتوماتیک ماشین جوجه کشیهر یک ساعت یکبار مانع از اشکال فوق شده و باعث ایجاد یک هچ موفق نیز خواهد شد .
 
 جوجه گیری:
 مرحله هچ به ۲ یا ۳ روز آخر دوره جوجه کشی اطلاق گردیده که در این روزها جوجهها پوسته تخم را شکسته و بیرون می آیند. در این زمان باید از چرخاندن تخم هاخودداری نمود. بدیهی است که در ۳ روزآخر باید تخم ها را از دستگاه ستر به دستگاههچر انتقال داد. اما در صورت عدم دسترسی به هچر، باید تخم ها را از شانه هایگرداننده ستر برداشته و آنها را در سبد های پلاستیکی یا فلزی هچر یا روی یک مقوایضخیم قرار داد. در صورت استفاده از مقوا بایدتوجه داشت که جریان هوا را مسدود نکردهو یا با آب یا اجزای گرمازا تماس نداشته باشد. در این میانافزایش رطوبت حائز اهمیتبوده و آنرا می توان با قرار دادن یک ظرف آب یا افزایش سطح تبخیر دستگاه، به ۹۰% F رساند. زمان بیرون آمدن از تخم به قدرت و توانایی جسمی جوجه جهت شکستن پوسته بستگیدارد. در این هنگام جوجه ها همزمان با تقلا برای خروج از تخم مدتی را به استراحت بهمنظور بازیابی دوباره نیرو پرداخته که نباید جوجه را مرده فرض نمود. کل زمان هچ بین۱۰تا ۲۰ ساعت طول کشیده که در این مدت جای هیچ نگرانی نیست. اما در صورت تجاوززمان به بیش از ۲۰ ساعت، آنگاه باید تخم های شکسته را بررسی نموده و حتی الامکانجوجه ها را بیرون آورد. هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید در دستگاهباقی مانده تا خشک شوند. به منظور تسریع روند خشک شدن جوجه ها، تهویه باید افزایشیابد. زمانی که بیش از %۹۰ درصد جوجه ها خشک شوند، آنگاه باید آنها را از دستگاهبرداشت و به بستر پرورش انتقال داد. اگر جوجه ها بیش از حد در دستگاه باقی بمانندممکن است با خشکی عضلات مواجه شده و در مواقع بحرانی تلف شوند.تخم هایی که یک روزبیش تر از زمان مورد انتظار در دستگاه باقی مانده و جوجه نشده اند بعنوان ضایعاتتلقی شده و باید حذف گردند. باید توجه داشت که کمک به جوجه جهت بیرون آمدن از تخمدر اکثر مواقع بی نتیجه مانده و به مرگ جوجه منتهی می گردد. زیرا ممکن است کیسهزرده به طور کامل جذب نشده باشد و هنگام جداسازی جوجه از تخم پاره شود. جوجه هایضعیف در صورت بیرون آمدن از تخم باید از سایر جوجه ها جدا شده و به طور وی‍‍‍‍ژهتحت مراقبت قرار گیرند. زیرا زمانی که با سایر جوجه ها در شرایط عادی رها شوند،دوام نیاورده و تلف می گردند. در پایان متذکر می گردد که جوجه های ضعیف را هرگزنباید برای مولد منظور نمود زیرا ممکن است که خصایص ژنتیکی به سایر جوجه های حاصلهاز این مولد انتقال یابد.
 
 جوجه ریزی:
 دو هفته اول پرورش از اهمیت خاصی برخوردار است لذا بایستی شروع خوبی داشت وبه همین دلیل برنامه ریزی از قبل خیلی مهم تلقی میشود . بدین منظور جایگاه اولیهجوجه ها بایستی گرم و اب و غذا به راحتی در دسترس باشند . بنا بر این از صحت انجامکار کلیه ابخوری ها ، دانخوری ها و همچنین منابع گرما زا بایستی اطمینان حاصل نمود . زیرا جوجه ها در ده روز اول نمی توانند خود را با شرایط محیط وفق دهند . بنابراین منابع گرمازا از قبیل لامپ های الکتریکی لامپ های حرارتی و بخاری های نفتی و یاگازی از ملزومات بشمار میرود. بایستی در نظر داشت اگر جوجه ها در زیر مادر مصنوعییکجا و در مرکز ان جمع شوند درجه حرارت کم است و اگر به اطراف پراکنده شوند درجهحرارت زیر مادر مصنوعی زیاد میباشد و بایستی حرارت را کم نمود حالت مطلوب پراکندگییکنواخت زیر مادر مصنوعی میباشد.
 
 منبع :
 تغذیه طیور اسکات انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان 1384 ترجمه دکتر جواد پوررضا
 باشگاه مهندسان ایران – سایت علمی پایگاه علمی مرغداری

  انواع  ساختمان های مرغداری

در سابق هر مرغدار بنا به وسلیقه و ابتکار خود و با کمک یک بنای ساده و چند کارگر ساختمانی لانه برای نگاهداری مرغ های خود تهیه می دید ولی امروزه بر اثر پیشرفت بسیار سریع مرغداری شیوه های خاصی در ساختمان لانه متداول گشته است که توجه به آن برای هر مرغدار نه تنها سبب استفاده بیشتر می گردد ، بلکه ضروری و اساسی است .
در مورد چگونگی ساختمانهای مرغداری ۶ عامل اساسی در نظر گرفته می شود که عبارتست از:
۱) مدت استفاده از لانه :
ساختمان مرغداری را نباید برای استفاده طولانی در نظر گرفت بلکه باید طوری ساخت که حداکثر پس از ۱۵-۱۰ سال بتوان تغییراتی همراه با پیشرفت های روزمره در امور ساختمانی در آن به عمل آورد . در هلند معتقدند که بهتر است لانه را برای مدتی در حدود ده ال ساخت تا پس از این مدت بدون اینکه خسارت زیادی به مرغدار وارد آید بتوان ان را خراب کرد و با مصالح باقیمانده لانه جدید طبق اصول و قواعد روز بنا نمود.
به طور کلی لانه ها را به دو دسته دائمی و موقت تقسیم می کنند لانه های موقت اغلب ارزان قیمت است و طوری بنا شده که می توان آن را زود پیاده کرد و از جائی به جای دیگر منتقل نمود .
معمولا اینگونه لانه ها کوچک می باشد و بیشتر در نقاط روستائی متداول است . در این نقاط اغلب کشاورزان تعداد مختصری مرغ نگاه می دارند و احتیاج به ساختن لانه های بزرگ و گران قیمت ندارد.
مصالح مورد استفاده در این لانه ها اغلب از مواد ارزان قیمت مانند چوب یا حلبی موج دار تشکیل شده است .
در بعضی از مزارع آمریکا در زیر این لانه ها چرخهای آهنی یا چوبی قرار می دهند و آن را با تراکتور به آسانی از یک نقطه به نقطه دیگر و حتی از یک مزرعه به مزرعه دیگر منتقل می کنند .
در این گونه مزارع لانه های موقتی را در فصل بهار در محوطه سبز قرار می دهند و در زمستان آنها را به محل های آفتاب گیر و در تابستان به محل سایه دار منتقل می نمایند . در ایران نیز بعضی از مرغداران که تعداد کمی مرغ دارند از این لانه های موقتی استفاده می کنند .
اغلب این لانه ها از چوب و گاهی اوقات از حلبی تشکیل می شود . در هر حال باید تمام اصول بهداشتی مانند حرارت و تهویه و نور را در ساختمان این لانه ها مراعات کرد .
لانه های دائمی اغلب از مواد و مصالح ساختمانی تشکیل می شود ، بنابراین غیر قابل انتقال است معمولاً اینگونه ساختمانها از آجر یا سیمان و تیر آهن و بتون به صورت سوله ساخته می شود ولی همان طور که قبلا گفته شد این گونه ساختمان ها را باید طوری ساخت که اولاً بتوان به مرور تغییرات لازم را در آن داد و با آخرین تحولات ساختمانی آنها را هماهنگ کرد و ثانیاً قابل توسعه و گسترش باشد و ثالثاً طوری ساخته شود که اگر پس از مدتی عامل از مرغداری منصرف شد بتوان آن را به مصارف دیگر اختصاص داد .
در مورد ساختمانهای دائمی چون مستلزم صرف مخارج و هزینه زیادی است باید توجه و دقت زیادی مبذول گردد و از کارشناسان و متخصصین مربوطه کمک گرفته شود تا از نظر اقتصادی و بهداشتی بدون نقص باشد . امروزه در ایران معمولاً از لانه های سوله استاندارد استفاده می کنند .
لانه های موقتی را ممکن است در هنگام شروع کار به مرغدار توصیه نمود تا پس از موفقیت و کسب تجربه مبادرت با ساختمان لانه های دائمی نماید .
● اندازه ساختمان :
اندازه لانه بسته به شرائط مرغداری و وسعت تشکیلات و تعداد مرغ نگاهداری شده متفاوت است .
به طور کلی ، اندازه های جایگاه، باید طوری باشد که فضای کافی برای تمام مرغها و جوجه هایی که نگاهداری می شوند تهیه گردد و در ضمن قابل توسعه برای آینده باشد .
اندازه هائی که برای جایگاه طیور انتخاب می شود بسته به وسعت مرغداری و بنیه مالی و سلیقه مرغدار در هر کشوری متفاوت است . در آمریکا بیشتر مرغداران علاقمند به ساختمانهای بزرگ دائمی هستند که بتوان تعداد زیادی مرغ را در زیر یک سقف نگاه داشت این ساختمانها برای آمریکا از نظر درآمد بیشتر مورد توجه است . زیرا در این کشور مزد کارگر گران است و تهیه این ساختمانهای دائمی و بزرگ سبب صرفه جوئی بیشتر از کار می گردد .
از طرفی برای آب و هوای مخصوص آمریکا نیز مناسب است در بعضی از کشورهای دیگر مثل انگلستان و هلند به ساختمانهای کوچکتر توجه دارند و حتی گاهی ساختمانهای کوچک و متحرک بنا می کنند . در آب و هوای گرم مثل ایران ساختمان لانه های بزرگ توصیه نمی شود زیرا خنک کردن و تهویه آنها در تابستان مشکل است .
به طور کلی ساختمانهای مرغداری در یکی از سه دسته ذیل طبقه بندی می شوند :
الف) لانه های کوچک و انفرادی – معمولا این گونه ساختمانها در مزارع کوچک مرغداری و روستاها مورد عمل قرار می گیرد . این ساختمانها از چند لانه مجزا و منفرد ساخته شده است و فقط برای نگاهداری تعداد کمی پرنده بکار می رود . در روستاها ممکن است فقط یکی از لانه ها و در مزارع کوچک مرغداری تعدادی از آنها مورد استفاده قرار گیرد . این لانه ها مجزا از هم به فاصله کم یا زیاد قرار می گیرند .
اداره این لانه ها از نظر کنترل بیماری آسان است و به سهولت می توان بیماری را در یک لانه محدود و ریشه کن کرد ولی از نظر کار و کارگر همچنین از نظر اینکه احتیاج به مقدار بیشتری زمین دارد در شرائط صنعتی مقرون به صرفه نیست و فقط در شرائط روستائی توصیه می شود .
ب) لانه های ردیفی – این گونه ساختمانها در بنگاهها و مزارع مرغداری تجاری بکار می رود . اغلب ساختمانهای بزرگ و طویلی هستند که معمولاً از داخل به چند مرغدان تقسیم شده اند . مرغدانها کاملاً شبیه به هم هستند و در حقیقت این نوع ساختمانها شبیه به ساختمانها قبلی هستند ولی در کنار هم واقع شده اند . انواع مختلف از این ساختمانها وجود دارد و در بعضی از اینها ممکن است مرغدان ها فقط در یک ردیف و در برخی دیگر در چند ردیف قرار گرفته باشد و بعضی از اینها دارای راهرو و برخی فاقد راهرو می باشند بعضی ها از ۲-۳ مرغدان و برخی دیگر از بیش از ۲۰ مرغدان تشکیل شدهاند اغلب در ساختمانهای بزرگ انبار غذا و وسائل در کنار لانه قرار گرفته است . این انبارها ممکن است در وسط لانه و یا در کنار لانه ها ساخته شده باشد .
در این نوع ساختمانها از نظر کار و کارگر صرفه جوئی زیادی می شود و از نظر هزینه به طور متوسط ارزان تر از نوع قبلی تمام می شود ولی از نظر بهداشتی و کنترل بیماری کار مشکلتر است زیرا بیماری به سرعت در بین گله اشاعه می یابد . از این رو برای کنترل بیماری اغلب لانه ها را به چند مرغدان کوچک با دیواره های سیمی و حتی آجری تقسیم می کنند . در تمام بنگاههای بزرگ مرغداری و ایستگاههای تحقیقاتی از این گونه لانه ها استفاده می شود.
ج) لانه های چند طبقه ای- این گونه ساختمانها از ۲ طبقه یا بیشتر ساخته می شود . معمولاً این دسته از لانه ها بیشتر در مؤسسات مرغداری تجارتی و بزرگ به خصوص در اطراف شهرها که تهیه زمین مشکل و قیمت آن گران است مورد توجه قرار می گیرد زیرا این ساختمانها اولاً احتیاج به زمین کمتری دارند و ثالثاً از نظر سقفها و کفها تا اندازه ای صرفه جوئی می شود .
اگر برای غذا دادن و آب دادن از وسائل خودکار استفاده شود از نظر کار نیر صرفه جوئی زیادی می شود و در آمریکا و روسیه این نوع لانه ساختمانها اخیراً متداول شده است اغلب در چنین ساختمانهایی برای نگاهداری مرغها به طریقه قفس استفاده می شود عیوبی که متوجه اینگونه لانه هاست اولاً گران بودن آنست زیرا ساختن چنین
لانه هائی احتیاج به مصالح و نقشه ساختمانی مفصل تری دارند که هزینه آن از عهده مرغداران معمولی خارج است.
از طرف دیگر این ساختمانها در نقاط گرمسیر مانند ایران در تابستانهای گرم می شود و خنک کردن آنها مشکل بوده و برای این منظور احتیاج به دستگاههای مکانیکی است .
از این رو این ساختمانها را در نقاطی باید ساخت که مانند روسیه زمستان بسیار سرد و تابستان های معتدل دارد . ثالثا برای حمل مواد غذایی به طبقات بالا و نیز جمع آوری تخم مرغ و غیره احتیاج به کار بیشتر دارد مگر اینکه آسانسورهای مخصوص و دستگاههای غذا دهنده خودکار استفاده شود و تخم مرغ را هم با دستگاههای خودکار جمع آوری نمود.
طبقه بندی ساختمانهای مرغداری از نظر پرورش :
سابقاً مرغداران برای نگاهداری جوجه و نیمچه و مرغهای تخمی از یک لانه استفاده می کردند ولی امروزه از نظر بهداشتی و اقتصادی این روش به هیچ وجه توصیه نمی شود .
امروزه در مرغداریها بسته به سن و هدف پرورش از یک سری ساختمانها و تشکیلات مختلف استفاده می شود و به هیچ وجه در قسمتی که مرغهای تخمی در آن پرورش داده شده است جوجه یکروزه نگاهداری نمی کنند . به همین ترتیب جوجه های جوان را در کنار جوجه های یکروزه در یک لانه پرورش نمی دهند . از نظر هدف پرورش لانه هایی که در مرغداری باید برای سنین مختلف در نظر گرفت عبارتند از :
▪ لانه مخصوص جوجه ها Brody house یا اطاق مادر . در این لانه ها جوجه یکروزه را تا ۸-۹ هفتگی نگاهداری می کنند .
همانطور که در مباحث قبل ذکر شد جوجه ها در چنین سنی به علت ناقص بودن دستگاه کنترل حرارت مرکزی بدن نمی توانند خود را گرم کنند از این رو احتیاج به حرارت مصنوعی دارند .
در ساختمان چنین لانه هائی باید کاملاً دقت شود تا حرارت مورد نیاز جوجه ها تامین شود و ضمنا تهویه به خوبی انجام گیرد . ممکن است این گونه لانه ها را به صورت انفرادی یا چند ردیفی وحتی چند طبقه ای ساخت ولی معمولا مرغداران به نوع انفرادی برای این منظور بیشتر از انواع دیگر علاقمندند ولی اگر نگاهداری جوجه ها در اشل و میزان وسیعی انجام می گردد . می توان از ساختمانهای ردیفی استفاده نمود .
لانه های مزبور در یک ردیف یا دو ردیف به طور سری و حتی در بعضی از مزارع به صورت صلیب ساخته می شود. ممکن است جوجه به وسیله دیوارهائی از توری سیمی از همدیگر جدا می شوند در هر قسمت ۵۰۰۰ – ۱۰۰۰۰جوجه نگاهداری می گردد .
کف این لانه ها ممکن است از مواد ساختمانی یا از تور سیمی ساخته شده باشد .
در لانه های مخصوص نگاهداری جوجه ها از فضای گردش استفاده نمی شود و جوجه ها را به طور محبوس و محدود نگاهداری می کنند زیرا با این سیستم کنترل بهداشتی آسان تر است و خطر سرما خوردگی نیز در بین نیست از طرف دیگر خطر تجاوز پرندگان وحشی به خصوص کلاغ وجود ندارد در ساختمان این لانه ها باید دقت فراوانی نمود تا اشعه آفتاب به خوبی وارد لانه شود و تهویه آن نیز در فصول سرد و خنک کردن آن در فصول گرم به آسانی صورت گیرد .
لانه مخصوص نیمچه ها و جوجه کبابی ها Broiler House – در بعضی مزارع معمولا بعد از ۶ هفتگی جوجه ها را به این لانه ها منتقل می کنند در این سن جوجه ها احتیاج به حرارت اضافی ندارند و حرارت معولی لانه (۲۲-۱۸) درجه برای آنها کافی است نیمچه ها را معمولا ۴-۶ هفته در این لانه نگاهداری می کنند و بعد از این مدت اگر منظور پرورش جوجه کبابی است آنها را به بازار یا کشتارگاه می فرستند و اگر منظور تهیه مرغهای تخمی است آنها را نزدیک به تخمگذاری به سالن دیگر منتقل می کنند .
این مرحله اغلب بین ۱-۳ ماه بسته به فصل و نژاد و طرز پرورش طول می کشد . بعد از پایان نگاهداری معمولاً باید لانه را کاملاً خالی و ضد عفونی کرد و سری های جدید را به آن منتقل نمود .
امروزه برای صرفه جوئی معمولا نیمچه ها را از اول تا هنگام تخمگذاری در یک لانه نگاهداری می کنند .
کف لانه نیز ممکن است از بستر یا از تورهای سیمی تشکیل شده باشد در بعضی از کشورها از قفس های بزرگ برای پرورش جوجه ها استفاده می شود که در هر قفس ۴۰-۵۰ نیمچه قرار می گیرد . این دسته از لانه ها نیز ممکن است به صورت مجزا ، ردیفی و حتی چند طبقه ای باشد .
لانه های مخصوص نگاهداری مرغهای جوان – معمولا از ۱۲ هفتگی تا چند روز قبل از اینکه مرغ شروع به تخمگذاری کند مرغهای جوان (Pullet) را در لانه های مخصوص به نام لانه های انتظار نگاهداری می کند شرائط این لانه ها از نظر وسائل باید حد وسط لانه نیمچه ها و لانه مرغهای تخمی باشد .
در طی مدتی که مرغهای جوان در این لانه ها بسر می برند به مرور برای تخمگذاری آماده می شوند . این روش در بعضی از مزارع مرغ مادر متداول است .
معمولاً توقف مرغها در این لانه ها بسته به نژاد و فصل و چگونگی نگاهداری و شرائط تغذیه ۲-۴ ماه طول می کشد و به محض اینکه مرغها شروع به تخمگذاری کردند آنها را به لانه مخصوص مرغهای تخمگذار منتقل می کنند .
لانه مرغهای تخمی – چون مرغها برای مدت طولانی در این لانه نگاهداری می شوند از این رو ساختمان این لانه ها باید از هر جهت خوب باشد .
شیوه ساختمان این لانه ها بستگی به سرمایه و سلیقه مرغدار دارد . عده کمی از مرغداران گله های خود را بر روی زمین و عده ای بر روی کف های توری و برخی در قفس های انفرادی نگاهداری می کنند از این رو طرز ساختمان و همچنین مصالح مورد نیاز احتیاج بسته به سلیقه و امکانات مرغدار متفاوت است . از نظر کلی ممکن است ساختمان لانه مرغهای تخمی باید کاملاً از لانه جوجه های کوچک همچنین از لانه پرندگان دیگر مانند بوقلمون و غاز و اردک و غیره دور باشد اگر منظور تهیه تخم است می توان از لانه های وسیع که تعداد زیادی مرغ در آن جا می گیرد استفاده کرد ولی اگر منظور تولید تخم مرغ جوجه کشی است و جفتگیری به صورت گله ای یا لانه ای است . لانه ها را به قسمت های کوچکتر تقسیم می کنند وتعدادی در حدود ۲۰۰ مرغ یا کمی بیشتر در آنها نگاهداری می کنند .
اگر مرغهای مادر در قفس های انفرادی نگاهداری می شوند برای به دست آوردن تخم مرغ جوجه کشی می توا ن از طریق تلقیح مصنوعی استفاده کرد .
در لانه مرغهای تخمی ممکن است گله را محبوس نگاهداری کرده پاره ای از مرغداران ترجیح می دهند فضای گردش در جلو لانه در اختیار مرغها قرار دهند . در طریقه کف های توری مرغها به طور محدود و محبوس نگاهداری می شوند . طریقه اخیر بهداشتی تر از طرق ذکر شده قبلی است ولی در عوض گران تر تمام می شود . به طور کلی در لانه مرغهای تخمی و در سیستم مختلف باید لانه را طوری ساخت که حداکثر نور و آفتاب وارد آن شود و از نظر تهویه نیز عمل به خوبی انجام گردد و با پیش بینی کردن پنجره های مناسب لانه را در زمستان گرم و در تابستان خنک نگاه داشت و به وسیله تهویه صحیح رطوبت لانه را به حداقل رساند .
سبک ساختمان :
از نظر چگونگی و طرز ساختمان لانه های مخصوص پرورش طیور ممکن است به صورت زیر ساخته شود .
الف) ساختمان ساده – این ساختمانها بسیار ساده و ارزان است و معمولا در مرغداری ها و مزارع کوچک بنا می شود سقف این ساختمان ها ممکن است مسطح یا شیب دار باشد اغلب شیب از جلو به عقب است و این طرز ساختمان سبب ورود بیشتر آفتاب در لانه می گردد .
در ضمن در هنگام بارندگی از جمع شدن آب و رطوبت در جلوی لانه جلوگیری می کنند در نواحی گرم و در سرزمین هائی که باران فراوان است برای جلوگیری از ورود آفتاب زیاد و نیز برای جلوگیری از ریزش قطرات باران به داخل لانه سقف را لبه دار می سازند .
در نواحی دیگر احتیاج به لبه نیست عرض چنین ساختمانهایی اغلب کم است و در حدود ۴-۵ متر می باشد .
اگر عرض بیشتر باشد احتیاج به ستون هائی در زیر سقف دارد از این رو گران تر تمام می شود .
طول این ساختمانها اغلب می باشد . اشکال مهم در چنین ساختمانهائی مسئله تهویه لانه می باشد و باید با احداث پنجره های تهویه ای کافی از این نظر رفع اشکال نمود .
ب) ساختمانهای دو سقفی- این تیپ ساختمانها اغلب دو سقفی می باشند . این امر از نظر تهویه و همچنین فضای حیاتی از انواع سابق بهتر است ولی در عین حال گران تر تمام می شود و از نظر اقتصادی برای مرغداران معمولی قابل توصیه نیست معمولا سقف اصلی لانه شیب دار و زاویه دار می باشد .
در زیر سقف اغلب سقف دیگری قرار دارد از فضای بین این دو سقف ممکن است برای انبار وسائل و غیره استفاده شود امتیاز اصلی اینگونه ساختمانها در این است که در تابستانها خنک و در زمستان ها گرم می باشد و تهویه به بهترین وجهی انجام می پذیرد . اغلب لانه های چند ردیفی و چند طبقه ای دارای چنین سقف هایی هستند .
سقف های مضاعف ممکن است به طور ساده ،‌زاویه دار و یا دارای پنجره های تهویه ای باشد .
معمولاً عرض این لانه ها بیشتر از لانه های قبلی است همچنین ارتفاع آنها نیز به خصوص در وسط لانه بیشتر از لانه های قبلی است اشکال مهم این سقف ها سرد بودن آنها در زمستان است ولی با استفاده از سقف های داخلی حصیری یا بوریا و یا حتی سقف هائی از تخته سه لا و سایر مواد عایق می توان رفع این نقیصه را نمود. 
مصالح ساختمانی :
معمولاً لانه طیور را کمتر دائمی می سازند . لانه های موقتی نیز از نظر بهداشتی مقرون به صرفه نیست از این رو لانه را اغلب نیمه دائمی می سازند در هلند معمولا لانه را بطور متوسط برای ۱۰-۱۵ سال در نظر می گیرند و طوری پیش بینی می کنند که پس از این مدت بتوان لانه را به آسانی جمع و لانه جدید را طبق تحقیقات و مطالعات جدید بنا نمود از این رو مصالح ساختمانی را باید طوری انتخاب کرد که بتوان پس از این مدت بدون اینکه زیان زیادی متوجه گردد آن را برچید و لانه جدید را از مصالح آن ساخت این مسئله از نظر اقتصادی بسیار مهم است و بایستی مورد توجه قرار گیرد . به همین دلیل امروزه در ایران از لانه های سوله استفاده می شود . مصالحی که در لانه مرغداری ممکن است مورد استفاده قرار گیرد بسته به محل و موقعیت فرق دارد ولی باید موادی برای این منظور انتخاب شود که تهیه آن آسان و ارزان و از نظر بهداشتی و ساختمان مطمئن باشد برای این منظور می توان از مواد زیر استفاده نمود :
الف) چوب- در بعضی کشورهای اروپائی چوب یکی از متداولترین مصالح برای ساختمانهای پرورش طیور است . زیرا :
اولاً ) در همه جا تهیه آن امکان پذیر است .
ثانیاً) نسبتا ارزان تر از مصالح دیگر است .
ثالثاً) از نظر حمل و کار گذاشتن آسان است زیرا کار گذاشتن آن احتیاج به تخصص ندارد بلکه اشخاص عادی نیز می توانند به سهولت آن را کار بگذارند به خصوص اغلب در کشورهای اروپائی تیرهای چوبی را بر حسب اندازه و سلیقه می توان به کارخانه های چوب بری سفارش داد و با کمال آسانی آنها را با هم پیچ نمود .
رابعاً ) از چوب در تمام شرائط جغرافیایی چه در آب و هوای بسیار سرد و یخبندان و چه در آب و هوای گرم و سوزان به خوبی می توان استفاده کرد زیرا چوب در تابستان خنک و در زمستان گرم است و از نظر جلوگیری از تغییرات حرارت و رطوبت چوب ماده بسیار خوبی محسوب می شود و از نظر عایق بودن نیز بسیار عالی است همچنین از نظر دوام و سرمایه نهائی قابل توجه است زیرا پس ازچند سال به آسانی می توان لانه را برچید و از چوب های باقیمانده برای ساختن لانه جدید یا منظورهای دیگر استفاده کرد . دوام چوب نیز اگر خوب تهیه شود بسیار زیاد است به طوری که امروزه در اغلب نقاط باستانی و به خصوص تخت جمشید درهای چوبی که بیش از دو هزار سال عمر داشته یافته اند بدون اینکه گذشت زمان و عوامل طبیعی آثار سوئی در آنها ظاهر کرده باشد .
از طرف دیگر هر گونه خرابی و خسارات چوب را می توان به سهولت توسط یک نجار عادی یا خود مرغدار بر طرف نمود و احتیاج به مخارج زیادی برای نگاهداری ساختمانهای چوبی نیست . نوع چوب نیز بسته به اینکه از چه درخت و از چه جنسی تهیه شده باشد متفاوت است به طور کلی باید چوب هائی تهیه کرد که اولاً دارای دوام و مقاومت و ثانیاً سبک و خوش رنگ باشد .
معمولاً در ساختمانهای چوبی پی ساختمان باید از مصالح دائمی و محکم مانند آجر و بتون و حداقل نیم یا یک متر از دیواره نیز از مواد مزبور باشند تا ضدعفونی و شعله دادن آن آسان باشد .
چوب ها را معمولاًُ بایستی با رنگ های رطوبت ناپذیر و قابل شستشو رنگ آمیزی نمود و بعضی اوقات نیز روغن های مخصوص به آنها می مالند که سبب مقاومت و محکم شدن آن گردد .
جدار بیرونی ساختمانهای چوبی باید طوری ساخته شود که از عوامل خارج به خصوص باران محفوظ باشد . اگر لانه های دو جدار ساخته شود از نظر عایق بودن به مراتب بهتر است .
لانه های چوبی احتیاج به رنگ آمیزی مکرر دارند و در غیر اینصورت به زودی موریانه و رطوبت آن را از بین می برد و معایبی که برای ساختمانهای چوبی در نظر می گیرند عبارتست از :
۱) از نظر نفوذ حشرات موذی مانند کنه و موش زیاد مطمئن نیست .
۲) از نظر آتش سوزی و سوانح بیشتر در معرض خطر است .
ب) ساختمانهای سنگی – در نواحی کوهستانی که سنگ فراوان است می توان از سنگ برای ساختن لانه ها استفاده نمود ولی در اطراف شهرها ساختن چنین لانه هائی متداول نیست زیرا سنک گران تهیه می شود و در ضمن سبب سنگینی ساختمان می گردد .لانه های سنگی اغلب کوچک و روستائی است .
ج) آجر – اگر بخواهند لانه را به مدت بسیار طولانی بسازند آجر ارزان ترین مصالح بشمار می رود در شرائط ایران حتی از چوب هم ارزان تر است . و اگر سقف از تیر آهن و ایرانیت انتخاب گردد لانه بسیار خوبی خواهد شد . در ایران و به خصوص در اطراف تهران ساختمانهای آجری بیشنر مورد توجه مرغداران است تهیه آن آسان است .اگر قطر دیوارها مناسب انتخاب شود در تابستانها نیز خنک و در زمستان به حد کافی گرم خواهد بود .
آجرهای مجوف از نظر عایق بودن بهتر از آجرهای توپر است ولی گران تر است . برای رفع این اشکال می توان دیوارها را کمتر گرفت . برای اینکه لانه بهتر عایق باشد در اروپا اغلب یک فضای خالی در بین دو ردیف آجر قرار می دهند تا بدین وسیله با ایزولاسیون هوائی عملا عایق سازی به عمل آید . اگر لانه های آجری خوب بنا شده باشد ضد عفونی کردن آن آسان است و از نظر مبارزه با موش و حشرات نیز مطمئن می باشد از نظر خطرات آتش سوزی نیز ساختمانهای آجری مطمئن تر است .
د) ساختمانهای فلزی – اینگونه ساختمانها اخیراً به وسیله بعضی کمپانی های ساختمانی ساخته می شود و به خصوص بیشتر برای پرورش جوجه کبابی ها به کار می رود دیوارها ممکن است از آلومینیوم یا اوراق آهن موج دار (حلبی) و یا ایرانیت باشد . حتی در بعضی از مزارع از داربست های آهنی برای اسکلت ساختمان استفاده می شود.
این ساختمانها اگر از دیوار ساده تشکیل شده باشد در زمستانها سرد و در تابستانها گرم می شود برای رفع این اشکال اغلب دیوارها را مضاعف می سازند و مواد عایق در بین آنها قرار می دهند . همانطور که گفته شد برای نگاهداری جوجه کبابی هاکه درون قفس نگاهداری می شوند از این ساختمان استفاده می گردد در زمستان دیوارها را نصب و در تابستان آنها را بر می دارند و از توری سیمی ساده استفاده می کنند .
این لانه ها اغلب کمی گران است ولی به آسانی تمیز و ضد عفونی می شوند و خطر آتش سوزی در آن کم است، و از همه مهمتر قابل انتقال و پیاده کردن است .
ه) بلوکهای سیمانی – در نقاطی مانند شمال ایران که تهیه آجر مشکل و حتی گران است می توان از بلوکـهای سیمانی به خوبی استفاده نمود .
معمـولاً از بلوک سیمـانی باید برای ساختن لانه های دائمی استفاده کرد بلوکهای سیمانی اغلب چون مجوف است از نظر عایق بودن نیز مناسب می باشد .
و) سمنت و بتون آرمه – اینگونه ساختمانها در ایران برای مرغداری کمتر ساخته می شود زیرا گران تر از انواع دیگر است ولی اخیرا در بعضی ار بنگاههای دولتی و تجارتی از این گونه ساختمانها استفاده شده است .
در کشورهای اروپائی مرغداران به خصوص به اینگونه ساختمانها توجه زیادی دارند حرارت در اینگونه ساختمانها کمتر از بین می رود و گرم کردن لانه در زمستان به خوبی انجام می گیرد . موش و حشرات موذی به سختی می توانند در آن نفوذ کنند از طرفی ضد عفونی کردن آنها نیز آسان است .
خطر آتش سوزی در آن کم ، از نظر بهداشتی به خصوص از نظر جلوگیری از رطوبت بسیار مطمئن هستند اینگونه ساختمانها به خصوص برای لانه های دائمی دارای مزایای بسیاری است ولی تنها عیب آن گران بودن آن است .