بلبل

بلبل يا شباهنگ يا هزاردستان يا عندليب نام گونه‌ای پرنده خوش‌ آوا است. نام علمی اين پرنده Luscinia megarhynchos است. بيشتر در ايران يافت می‌شود و معروف است که نماينده نوای ساز ايرانی محسوب می‌شود. بلبل پرنده‌ای است کوچک که در سراسر ايران و خاورميانه زندگی می‌کند . ماده بلبل آوازی دلکش، اما آهنگی غم انگيز دارد . بيشتر در ايران يافت می‌شود و معروف است که نماينده نوای ساز ايرانی محسوب می‌شود . بلبلان هزار دستان از لحاظ آواز خوانی با يکديگر تفاوت هايی دارند بدين ترتيب که برخی از آنان با صدای بم آواز ميخوانند که اين نوع را مرغوب تر از سايرين تشخيص ميدهند. برخی افراد بلبل را از لحاظ آواز خوانی به سه دسته تقسيم ميکنند : 1- آواز خوان با نت معمولی. 2- آواز خوان با صدای بم. 3- آوازخوان موقوم.  برترين و خوش آوازترين و باحافظه ترين پرنده جهان بلبل (هزار دستان) می باشد . قبل از ورود قناری به ايران نگهداری از بلبل رواج داشته است که با توسعه شهر ها و کاهش و دور شدن باغات از محل سکونت افراد و همچنين دشواری پرورش بلبل عمدتا بدليل نوع تغذيه در حال حاضر ، نگهداری از بلبل رونق ندارد و تعداد اندکی هستند که بلبل نگهداری ميکنند. طول قد اين پرنده زيبا و خوش آواز که در تمام نقاط فقط به رنگ قهوه ای سير و روشن يافت ميشود ، از 16 تا 20 سانتی متراست . دارای نوکی بلند (به طول يک سانتيمتر) و چشمانی مشکی رنگ ، درشت و زيبا و همچنين دارای دم پهن و بلندی ميباشد . بلبل در اغلب مواقع دم پهن خود را بالا و پايين و به اطراف تکان ميدهد . اين عمل بخصوص در مواردی که احساس خطر ميکند شدت بيشتری ميگيرد . ضمن اينکه تکان دادن دم زيبايی بی نظير و چشمگير اين پرنده را آشکار ميسازد . بديهی است با اين عمل بلبل خواهد توانست دشمنان خود را به سمت خود کشيده و آنها را از حوالی لانه که بلبل ماده و جوجه ها در آن سکونت دارند گمراه سازد . بلبل با حافظه قوی خود قادر است صدای تمام پرندگان آواز خوان را تقليد نمايد و بدين خاطر نت های بسيار از آواز پرندگان را اجرا ميکند و به همين دليل است که او را هزار دستان نيز می نامند . آواز بلبل تکراری نمی باشد و هر آواز با آواز قبلی متفاوت و متغير و بسيارنيز دلنشين است . اغراق نيست اگر بگوييم در مقابل آواز بلبل صدای قناری جذابيت ندارد .

توليد مثل

بلبل درطی سال , دو بار توليد مثل می نمايد که يک نوبت در اواخر فروردين ماه و نوبت بعدی در اوايل تيرماه است . هزار دستان در ارتفاع کم و نزديک زمين در لابلای تيغ ، بوته و درختان کوچک لانه سازی ميکند و هر بار 4 يا 5 تخم به رنگ سبز تيره ميگذارد که پس از خوابيدن مداوم بلبل ماده بر روی تخم ها طی مدت 14 تا 16 روز به جوجه تبديل ميشود . جوجه های بلبل بعد از گذشت مدت ده روز قبل از آنکه بتوانند پرواز کنند لانه را ترک ميکنند و برای مدتی نيز در لابلای بوته ها و شاخه های درختان کوچک پنهان ميشوند و در اين مدت پدر و مادر جوجه ها غذای آنان را تامين ميکنند . جوجه ها در مدت يکماه به آخرين حد رشد خواهند رسيد . هزار دستان از جمله پرندگانی است که در قفس توليد مثل نمی کند و نگهداری از آن در قفس نيازمند صرف وقت و توجه بيشتر نسبت به ساير پرندگان زينتی است . بلبل را بصورت جوجه يا بالغ صيد ميکنند که در هر دو حالت نگهداری از آن بدليل نوع تغذيه دارای مشکلاتی ميباشد . چنانچه قصد نگهداری از بلبل بالغ در قفس باشد لازم است تا ماداميکه بلبل به زندگی در قفس عادت نمايد قفس او را با پارچه سفيد رنگ بپوشانند تا با سيم های قفس به خود آسيب نرساند . در صورتيکه جوجه بلبل صيد شود با توجه سن جوجه از او در قفس با توجه به مراتب مندرج در ذيل نگهداری می شود: چنانچه سن جوجه کمتر از 20 روز باشد تا ماداميکه جوجه بتواند بصورت مستقل تغذيه کند ، روزانه به دفعات (15 تا 20 نوبت) دانه پارس (دانه 18 يا دانه مرغ مينا) و همچنين گوشت خام بدون چربی و چرخکرده يا کوبيده شده را بصورت گلوله های کوچک در آورده و با آب خيس نموده و داخل دهان جوجه بلبل می گذارند . چنانچه عمر جوجه در حدود يکماه يا بيشتر باشد می توان گوشت خام چرخکرده و بدون چربی را به صورت گلوله های کوچک در ظرف مناسب قرار داد تا جوجه از آن تغذيه کند .علاوه براين ، دانه معروف به دانه پارس (دانه 18 يا دانه مرغ مينا) را قدری خيس نموده و بصورت دايم در دسترس جوجه ها قرار می دهند . از آنجا که بلبل پرنده حشره خوار می باشد ، چنانچه در هنگام اسارت نيز بتوان خوراکی مانند لار و مگس ، ملخ های کوچک و مورچه را در دسترس او قرار داد مسلما در نوع آواز و توانايی بلبل در آواز خوانی موثر خواهد بود . از جمله مواد غذايی تقويتی برای بلبل تهيه مخلوطی از دانه پارس ، آرد نخودچی ، توت خشک ، فندق و بادام است که با يکديگر آسياب نموده و با مقداری کم تخم مرغ رنده شده مخلوط می شود و سپس با قدری آب ، مخلوط بدست آمده را مرطوب نموده و به شکل گلوله های کوچک در می آورند تا غذای مقوی برای بلبل بدست آيد . استفاده از سبزيجات ، کاهو ، هويج و فلفل دلمه ای و سيب نيز در حد بسيار کم برای تغذيه هزار دستان لازم خواهد بود . هزار دستان و همچنين جوجه های آن در صورتيکه به زندگی در قفس عادت نمايند و بدرستی تغذيه و نگهداری گردند در اسارت نيز آواز خواهند خواند . دوران تولک بلبل در فصل زمستان ميباشد و جوجه های بلبل نيز در حدود يکماه پس از تولد پر ريزی خواهند داشت که بعد از اين پرريزی رنگ واقعی خود را بدست می آورند. در دوران تولک لازم است به آنان رسيدگی شده و با غذای مقوی تغذيه گردند بديهی است در اين دوران مصرف حشرات و گوشت بدون چربی ضروری ميباشد . توصيه ميشود در طی دوران تولک قفس نگهداری بلبل تغيير مکان داده نشود ليکن در ساير مواقع تغيير محل قفس ضروری است و ضمنا چنانچه امکان دارد محل قرار گرفتن قفس نزديک درخت باشد که هزاردستان بتواند از حشرات اطراف درخت تغذيه کند .

بلبل خرما

قدری از بلبل بزرگتر است و اندازه آن از نوک تا سر دم به 18 تا ۸ سانتيمتر می رسد. نر و ماده همشکل .  از سر و گلوی سياه با لکه بزرگ سفيد در ناحيه گونه ، سطح پشتی قهوه‌ای روشن ، سطح شکمی خاکستری چرک ، پوشپرهای زير دمی زرد نارنجی و دم سياه با نوک سفيد . روی سر اثری از کاکل دارد ، پرنده ای است آشنا و پر سروصدا ، معمولا جفت جفت و يا به صورت دسته‌های کوچک ديده می شود . پرنده جوان سر قهوه ای رنگ دارد . از قدرت چندانی برای پرواز برخوردار نيست و تنها می تواند زمانی کوتاه را به پرد بر عکس گنجشک٫ خيسی بالهايش موجب سلب قدرت پروازش می گردد. در نتيجه بايد مدتی صبر کند تا پرهايش کاملا خشک شود. هنگام استراحت مانند مرغان خانگی روی يک پا می ايستد و پای ديگرش را به دور شاخه ای مناسب قلاب می کند. محل زيست آن اغلب باغات و نخلستان ها و جاهای پر درخت است گاهی هم در نقاط کم درخت ديده می شود. غذای اصلی آن همچنان که از نامش بر ميآيد بيشتر ميوه درخت خرما و ساير ميوه هاست. از قدرت چندانی برای پرواز برخوردار نيست و تنها می تواند زمانی کوتاه را به پرد بر عکس گنجشک ٫ خيسی بالهايش موجب سلب قدرت پرواز ش می گردد . در نتيجه بايد مدتی صبر کند تا پرهايش کاملا خشک شود . هنگام استراحت مانند مرغان خانگی روی يک پا می ايستد و پای ديگرش را به دور شاخه ای مناسب قلاب می کند. محل زيست آن اغلب باغات و نخلستان ها و جاهای پر درخت است گاهی هم در نقاط کم درخت ديده می شود. غذای اصلی آن همچنان که از نامش بر ميآيد بيشتر ميوه درخت خرما و ساير ميوه هاست . در ليست غذای او حشرات و ملخ ها و کرم نيز جايگاه ويژه ای دارد . لانه اش را اغلب بر روی شاخه درختان موجود می سازد. توليد مثل آنها در اواسط ماه های ارديبهشت و خرداد صورت می گيرد. بلبل ماده پس از اتمام کار لانه سازی دو يا سه عدد تخم می گذارد و پرنده نر و ماده به نوبت 14 تا 15 روز روی تخم می خوابد و سپس والدين جوجه ها را با کرم ها تغذيه می کنند که بين 250 تا 300 کرم در روز برای دو جوجه می آورند . بعد از 15 روز جوجه ها آشيانه را ترک می کنند . تغذيه جوجه ها تا زمان پرواز که يک ماهی به طول می انجامد بر عهده والدين است . بلبل خرما از جمله آفات درخت خرما محسوب می شود زيرا شهد خرماهای رسيده را می خورد و در نتيجه آن خرماها يا می ريزد و يا يا حشرات در آن تخم می گذارند وقوع اين امر موجب خسارت عمده ای می شود . بلبل خرما را بعضا به جهت آواز خوانی و انس گرفتن سريع با محيط خانه و انسان ٫ دست آموز و نگهداری می کنند . اين پرنده چنانچه محيط امنی برايش فراهم شود می تواند در خانه لانه سازی و توليد مثل نمايد . اين پرنده در درختان و بوته ها و مخصوصاً تمشک زارها و باغ ها ی خرما و در نزديکی و يا در درختان داخل مناطق مسکونی به سر برده و روی بوته ها و درختان آشيانه می سازد . بلبل خرما از انواع ميوه ها تغذيه می نمايد و علاقه زيادی به خوردن خرما دارد . از جمله ميوه های مورد علاقه اين پرنده انگور و سيب است.

بلبل هزاردستان

بلبل هزار دستان 16 سانتيمتر طول دارد و بسيار شبيه به بلبل خالدار ( يکی ديگر از گونه های موجود در خانواده توکايان ) است ، ولی روتنه اش کمرنگ تر و بيشتر متمايل به قهوه ای بوده و دمش نيز قرمز است و همچنين حلقه سفيد دور چشمانش واضح تر ديده می شود . زيرتنه تميز و فاقد لکه روی سينه و پهلو ها است و به رنگ سفيد متمايل به نخودی يا خاکستری ديده می شود . پرنده جوان بلبل هزاردستان خالدار بوده و با خالهای نخودی در سينه و پهلوها و خالهای کمرنگی در پوشش های ميانی بال ديده می شود . نر و ماده همشکل ، تقريبا نشانه خاصی ندارد ، جز اينکه دمش بلوطی مايل به قهوه‌ای است و صدای جالب توجهی دارد . سطح پشتی قهوه‌ای خوشرنگ و يکدست و سطح شکمی آن قهوه‌ای مايل به خاکستری کمرنگ است که در ناحيه گلو و شکم به سفيدی می گرايد . پرنده نابالغ مانند نابالغ سينه سرخ ، خال‌خال و لکه‌لکه است ، ولی به آسانی از روی اندازه بزرگتر ، دم بلوطی رنگ و سطح شکمی سفيد‌تر مشخص می شود . تفاوت آن با نابالغ دم سرخ معمولی عبارت است از اندازه بزرگتر و دم بلوطی تيره‌رنگ . بلبل هزار دستان معمولا در نزديک سطح زمين ديده شده و تغذيه می کند و از روی شاخه های مخفی آواز می خواند و معمولاً تنهاست و به صورت دسته جمعی ديده نمی شود . پرنده ای تک همسر بوده و لانه در نزديکی يا در سطح زمين قرار دارد . بين 4 تا 5 تخم می گذارد و به مدت 13 روز روی آنها می خوابد و جوجه ها نيز بعد از 11 روز لانه را ترک می کنند . اين پرنده در سال يک يا دو بار توليد مثل می کند . بلبل هزار دستان بهترين پرنده آوازخوان موجود در کشور ايران می باشد . اين پرنده در هنگام آوازخوانی خود را کاملاً مخفی نگه می دارد ولی از صدايش می توان آن را از بلبل خالدار تشخيص داد . در سال های اخير در بعضی از شهرها صيادان اقدام به صيد و پرورش اين پرنده در قفس نموده اند . البته بايد به اين نکته اشاره کرد که نگهداری و پرورش از اين پرنده بسيار دشوار است و اين به علت حشره خوار بودن آن است . جهت تغذيه اين پرنده در قفس می بايست از مخلوطی از دان پالس و گوشت نرم و مواد گياهی استفاده نمود و البته اگر دسترسی به حشرات ميسر باشد بهتر است حشرات را جهت تغذيه در اختيار پرنده قرار داد . از ميوه ها نيز در تغذيه پرنده می توان استفاده کرد و از جمله ميوه هايی که در تغذيه پرنده به کار برده می شود می توان به انگور ، سيب ، تمشک و توت درختی و حتی سنجد اشاره کرد . بلبل هزار دستان از آنجايی که در شب نيز مانند روز آواز می خواند نام انگليسی اين پرنده Nightingale است . لانه خود را در نزديکی زمين و در درون بوته‌های خار يا گزنه کاملا مخفی از انظار می سازد .از حشرات ، نرم تنان و ميوه هايی همچون توت تغذيه می کند . اين پرنده در جنگل های برگ ريز ، باغ ها ، بوته های خار دار و گاهی در حاشيه مناطق خشک به سر برده و در بوته های تمشک و نزديک و يا روی سطح زمين و با استتار کامل آشيانه می سازد .

مطالب مرتبط :

     گالری تصاویر پرندگان

---------------------------------------------------------------------

   سالن های مرغ تخمگذار

مقدمه :هزینه کمتر تولید بیشتر بحث اصلی اقتصاد است یعنی از نظر اقتصادی کاری بصرفه است که با کمــترین هــــزینه بیشترین تولید را داشته باشد . در مورد دام و طیوراین مسئله مهمتر است چون مسئله بازار، روشهای مختلف نگهداری ، استرسها ، بیماریها ، تغذیه ، مکان نگهداری و... مطرح است . چون مرغ تخمگذار حساس است باید مکان نگــــهداری آن مناسب باشد یعنی از نظر تهویه ، حرارت ، دستـــــرسی به دان وآب ، بهداشت و...کمترین مشکل را داشته باشــــــــــد تا استرسها باعث کاهش تولید نشوند.
سالنها را می توان براساس معیارهای زیـــرطبقه بندی نمود :

1-ازنظر شکل ظاهری

- سالنهای باز
- سالنهای بسته

2- ازنظر بستر وسیستم نگهداری

- سالن با سیستم قفس

- سالن با بستر پوشال
- سالن با بسترنرده – پوشال
- سالن با بستر تمام نرده
- سالن با سیستم گودال عمیق

3- از نظر دوره پرورش

- لانه مخصوص جوجه ها
- لانه مخصوص نیمچه ها
- لانه مخصوص مرغهای جوان
- لانه مخصوص مرغهای تخمگذار

سالنهای مرغداری با سیستم باز: 

در این سالنها تهویه متکی به جریان طبیعی هواست ومشخصه اصلی این سالنها وجود پنجره هائی دردیوارهای شمالی و جنوبــی انهاست که به ازای هر 18-15متر مربع فضای کف یک متر مربع پنجره لازم است .

عرض سالن :باید در حدود2/12-8/9متر باشد.عریضترازاین درآب و هوای گرم بخوبی تهویه نمی شود

وتجهیزات بیشتری لازم دارد ومشکلا ت بیشتری نیز دارد .

طول سالن:زمین ، تجهیزات وتعداد جوجه هائی که نگــهداری می شوند تعین کننده طول سالن می باشند.

ارتفاع سالن:بین پایه تا سقف باید در حدود4/2متــرباشد.در مناطق گرمسیر می توان 3 متردر

نظرگرفت.سالنهای با سیستــم نرده ویا سالنهایی که محلی برای نگهداری کود درزیراحداث شده ا ست باید

3/4ارتفاع داشته باشند.

شکل سقف:معمولا شیروانی بوده وسایبانی ساختــه می شود که علاوه بر تامین سایه ازورود باران به

داخل جلوگیری کند.

هواکش سقفی:می توان در سقف ان را نصب کرد.

فونداسیون و کف:پایه ریزی ان باید محکم باشدوبرای راحتی در شستن و حمل ونقل وسایل کف باید سیمان یا مواد مشابه باشد.

سالنــها:باید درجهتی ساختــه شوندکه حداکثراستفــاده از جریان طبیعی هوا و نورخورشید شود .

سالن مرغداری با سیستم بسته:اساس کلی سالن های باز و بسته مشابه است . سیستم کاملا بسته
وفاقد پنجره است و کلیه شرائط تا انجا کـه امکان دارد درحد طبیعی است. هوا از طریق کانالهائی وارد سالن شده و از طریق هواکــش خارج می شود. برای روشنائی ازلامپ استفاده می شود.عایق بندی خیلی مهم است . تهویه این سالنها مشکل اما گرم کردن آنها مشـــکل نیست

. عرض سالن:چون تهویه مکانیکی است5/16-2/12 مترمناسب است وعریضتراز این تهویه مشکل است.

تهویه ،کاهش سطح به ازای هرپرنده ،کارگرکمتر، باروری بالاتردرمرغهای مادر، جمع آوری بهترمدفوع وبهداشت باعث گـــردیده تا ابداعاتی درسیستمهای نگهداری رخ دهد برهمین اساس درقالب سالن بازوبسته چندین نوع سالن دیگررا ساختند.

1- سالنهای با سیستم قفس:دوران نگهداری مرغ تخمگذاربه سه مرحله پرورش ، رشد وتولید تقسیم می شود که ممکن است یک ، دو و یا هرسه مرحله در قفس نگهداری شوند.

مزایای قفس :
- کنترل ، بهداشت ، واکسن ، دارو، انتخاب وحذف مرغها اسان است .
- کوکسیدیوزوکرچی حذف می شود.
- می توان تعداد مرغ بیشتری درواحد سطح نگهداشت.
- مرغها غذای دقیق می خورند وریخت وپاش غذا کمتر است.
- تخم مرغها تمیزتروشکستگی کمتری دارند.

معایب قفس:

- سرمایه گذاری اولیه زیاد است.
- اگر وسایل خودکار نباشد کارگر بیشتری نیازاست.
- مرغها ازنظرفیزیولوزیکی وضعیت بدی دارند چون تحرک کمی دارند.
- بدلیل عدم استفاده ازنورخورشید ومواد فضـای گردش خود مرغها کاملا وابسته به جیره هستند .
- لکه خونی تخم مرغها بیشتر می شود .
- اثرعوامل محیطی روی مرغها زیاد است .

2- سالن با بستر پوشال:مرغها روی بستر پوشال نگهــداری می شوند. دراین سالنها لانه های تخمگذاری وجود دارد که مــرغ برای گذاشتن تخم واردان می شود.

مزایا:
چون مرغها بستررانوک می زنندکانی بالیسم کمتر می شودوکمتربا کمبود ویتامین های گروه ب مواجه می شوند. حرارت ناشی ازتخمیربسترکمک به گرم شدن لانه می کند. هزینه بسترکم است.
معایب:

- ابتلا به بیماریهای انگلی وعفونی زیاد است.

- بعلت گردوغبارابتلا به بیماریهای تنفسی زیاد است.
- نگهداری مرغ درواحدسطح محدودیت دارد.
- تعویض بستر در هر دوره گران تمام می شود.

3- سالن با بسترنرده – پوشال:

مناســبترین نوع برای طیوری است که تخم مرغ کشی تولید میکنندبخصوص جوجـــه برای گله های مادرگوشتی تا بهترجفت گیری نمایند. گاهی بجای نرده از توری استفاده می شود که خوب نیست. حدود60% ازکف باید نرده و40% پوشال باشد. عرض نرده ها 5-5/ 2سانتیمتروفضای خالی بین انها 5/2سانتیمتربــــوده ودرجهت طول سالن نصب میگردند وارتفاع ان از کف باید 68سانتیمترباشد
نرده ها راهم دروسط وهم درکناردیوارنصب می کنند.آبخوری ودانخوری روی بسترنرده ای قرارمی گیرند. لانه های تخمگذاری هم وجود دارند.

مزایا:

- تعداد تخم مرغ بیشتری درواحد سطح تولید می شود زیرا سطــح مورد نیازپرنده کمتراست.
- تولید تخم مرغ هرپرنده بیشترازبسترتمام نردهای است.
- ازنظرتخم مرغ نطفه داربه بسترتمام نرده ای برتری دارد.

معایب:

- هزینه ان نسبت به تمام پوشال بیشتر است.
- تولید هرپرنده کمترازبسترتمام پوشال است.
- ازدحــام طیوردرقسمت نرده ای باعث افزایش تخم مرغ هــای کثیف می شود.

4- سالن با بستر تمام نرده ای

سطح موردنیازبرای هرپرنده نسبت به بسترپوشال کــمتر است ولوازم ساخت نرده ، اندازه نرده و فاصله بین نرده ها همانند نرده بسترنرده – پوشال است. برای گله های تخمگذارومادرتخمگذاربسترخوبــی است ولانه تخمگذاری باید به اندازه کافی باشند.

5- سالن با سیستم گودال عمیق:

سالن با ارتفاع زیاد نیزنام دارد. دراین سیستم دونوع سالن مورد بحث است یکی درطبقه فوقانی که قفسه یا نرده روی انست ودیگری در زیرقرار گرفته وسقف ندارد که کود دران انباشتـه می شود. این
گودالها 1/2مترارتفاع دارند که کود دران خشک می شود. اکثراین سالنها دارای سیستم بسته هستند وهـوا ازروزنه هائی واردسالن شده وپس ازگرم شدن توسط هواکش به گودال کشیده شده ورطوبت کود را جذب می کند. بعد ازپایان هر دوره کود تخلیه می شود اما گـــاهی تا 7ســـال درهمان گودال نگهداری می شود.

ساختمان مرغداری ازنظردوره پرورش:

1- لانه مخصوص جوجه ها یااطاق مادر:

دراین لانه جوجه یک روزه را تا 9-8هفتگی نـــــگه می دارند.

2- لانه مخصوص نیمچه ها:

بعداز6هفتگی جوجه ها به این لانه منتقل می شوند ومعمولا 6-4 هفته دراین لانه نگهداری می شود .

3 - لانه مخصوص نگهداری مرغهای جوان :

از 12 هفتگی تا چند روز قبل از شروع تخم گذاری مرغـهای جوان در این لانه نگهداری می شوند که لانه های انتظار هم می نامند .

4- لانه مرغ تخمگذار :

چند روز قبل از شروع تخم گذاری مرغها را به این سالن منتقل میکنند وتا پایان دوره دراین سالن نگـهداری می شوند . امروزه برای صرفه جویی جوجه ها را تا روز اول تـخم گذاری در یک سالن نگهداری می کنند و فقط هنــگام شروع تخم گذاری انها را به سالن تولید منتقل می کنند .

  انواع  ساختمان های مرغداری

در سابق هر مرغدار بنا به وسلیقه و ابتکار خود و با کمک یک بنای ساده و چند کارگر ساختمانی لانه برای نگاهداری مرغ های خود تهیه می دید ولی امروزه بر اثر پیشرفت بسیار سریع مرغداری شیوه های خاصی در ساختمان لانه متداول گشته است که توجه به آن برای هر مرغدار نه تنها سبب استفاده بیشتر می گردد ، بلکه ضروری و اساسی است .
در مورد چگونگی ساختمانهای مرغداری ۶ عامل اساسی در نظر گرفته می شود که عبارتست از:
۱) مدت استفاده از لانه :
ساختمان مرغداری را نباید برای استفاده طولانی در نظر گرفت بلکه باید طوری ساخت که حداکثر پس از ۱۵-۱۰ سال بتوان تغییراتی همراه با پیشرفت های روزمره در امور ساختمانی در آن به عمل آورد . در هلند معتقدند که بهتر است لانه را برای مدتی در حدود ده ال ساخت تا پس از این مدت بدون اینکه خسارت زیادی به مرغدار وارد آید بتوان ان را خراب کرد و با مصالح باقیمانده لانه جدید طبق اصول و قواعد روز بنا نمود.
به طور کلی لانه ها را به دو دسته دائمی و موقت تقسیم می کنند لانه های موقت اغلب ارزان قیمت است و طوری بنا شده که می توان آن را زود پیاده کرد و از جائی به جای دیگر منتقل نمود .
معمولا اینگونه لانه ها کوچک می باشد و بیشتر در نقاط روستائی متداول است . در این نقاط اغلب کشاورزان تعداد مختصری مرغ نگاه می دارند و احتیاج به ساختن لانه های بزرگ و گران قیمت ندارد.
مصالح مورد استفاده در این لانه ها اغلب از مواد ارزان قیمت مانند چوب یا حلبی موج دار تشکیل شده است .
در بعضی از مزارع آمریکا در زیر این لانه ها چرخهای آهنی یا چوبی قرار می دهند و آن را با تراکتور به آسانی از یک نقطه به نقطه دیگر و حتی از یک مزرعه به مزرعه دیگر منتقل می کنند .
در این گونه مزارع لانه های موقتی را در فصل بهار در محوطه سبز قرار می دهند و در زمستان آنها را به محل های آفتاب گیر و در تابستان به محل سایه دار منتقل می نمایند . در ایران نیز بعضی از مرغداران که تعداد کمی مرغ دارند از این لانه های موقتی استفاده می کنند .
اغلب این لانه ها از چوب و گاهی اوقات از حلبی تشکیل می شود . در هر حال باید تمام اصول بهداشتی مانند حرارت و تهویه و نور را در ساختمان این لانه ها مراعات کرد .
لانه های دائمی اغلب از مواد و مصالح ساختمانی تشکیل می شود ، بنابراین غیر قابل انتقال است معمولاً اینگونه ساختمانها از آجر یا سیمان و تیر آهن و بتون به صورت سوله ساخته می شود ولی همان طور که قبلا گفته شد این گونه ساختمان ها را باید طوری ساخت که اولاً بتوان به مرور تغییرات لازم را در آن داد و با آخرین تحولات ساختمانی آنها را هماهنگ کرد و ثانیاً قابل توسعه و گسترش باشد و ثالثاً طوری ساخته شود که اگر پس از مدتی عامل از مرغداری منصرف شد بتوان آن را به مصارف دیگر اختصاص داد .
در مورد ساختمانهای دائمی چون مستلزم صرف مخارج و هزینه زیادی است باید توجه و دقت زیادی مبذول گردد و از کارشناسان و متخصصین مربوطه کمک گرفته شود تا از نظر اقتصادی و بهداشتی بدون نقص باشد . امروزه در ایران معمولاً از لانه های سوله استاندارد استفاده می کنند .
لانه های موقتی را ممکن است در هنگام شروع کار به مرغدار توصیه نمود تا پس از موفقیت و کسب تجربه مبادرت با ساختمان لانه های دائمی نماید .
● اندازه ساختمان :
اندازه لانه بسته به شرائط مرغداری و وسعت تشکیلات و تعداد مرغ نگاهداری شده متفاوت است .
به طور کلی ، اندازه های جایگاه، باید طوری باشد که فضای کافی برای تمام مرغها و جوجه هایی که نگاهداری می شوند تهیه گردد و در ضمن قابل توسعه برای آینده باشد .
اندازه هائی که برای جایگاه طیور انتخاب می شود بسته به وسعت مرغداری و بنیه مالی و سلیقه مرغدار در هر کشوری متفاوت است . در آمریکا بیشتر مرغداران علاقمند به ساختمانهای بزرگ دائمی هستند که بتوان تعداد زیادی مرغ را در زیر یک سقف نگاه داشت این ساختمانها برای آمریکا از نظر درآمد بیشتر مورد توجه است . زیرا در این کشور مزد کارگر گران است و تهیه این ساختمانهای دائمی و بزرگ سبب صرفه جوئی بیشتر از کار می گردد .
از طرفی برای آب و هوای مخصوص آمریکا نیز مناسب است در بعضی از کشورهای دیگر مثل انگلستان و هلند به ساختمانهای کوچکتر توجه دارند و حتی گاهی ساختمانهای کوچک و متحرک بنا می کنند . در آب و هوای گرم مثل ایران ساختمان لانه های بزرگ توصیه نمی شود زیرا خنک کردن و تهویه آنها در تابستان مشکل است .
به طور کلی ساختمانهای مرغداری در یکی از سه دسته ذیل طبقه بندی می شوند :
الف) لانه های کوچک و انفرادی – معمولا این گونه ساختمانها در مزارع کوچک مرغداری و روستاها مورد عمل قرار می گیرد . این ساختمانها از چند لانه مجزا و منفرد ساخته شده است و فقط برای نگاهداری تعداد کمی پرنده بکار می رود . در روستاها ممکن است فقط یکی از لانه ها و در مزارع کوچک مرغداری تعدادی از آنها مورد استفاده قرار گیرد . این لانه ها مجزا از هم به فاصله کم یا زیاد قرار می گیرند .
اداره این لانه ها از نظر کنترل بیماری آسان است و به سهولت می توان بیماری را در یک لانه محدود و ریشه کن کرد ولی از نظر کار و کارگر همچنین از نظر اینکه احتیاج به مقدار بیشتری زمین دارد در شرائط صنعتی مقرون به صرفه نیست و فقط در شرائط روستائی توصیه می شود .
ب) لانه های ردیفی – این گونه ساختمانها در بنگاهها و مزارع مرغداری تجاری بکار می رود . اغلب ساختمانهای بزرگ و طویلی هستند که معمولاً از داخل به چند مرغدان تقسیم شده اند . مرغدانها کاملاً شبیه به هم هستند و در حقیقت این نوع ساختمانها شبیه به ساختمانها قبلی هستند ولی در کنار هم واقع شده اند . انواع مختلف از این ساختمانها وجود دارد و در بعضی از اینها ممکن است مرغدان ها فقط در یک ردیف و در برخی دیگر در چند ردیف قرار گرفته باشد و بعضی از اینها دارای راهرو و برخی فاقد راهرو می باشند بعضی ها از ۲-۳ مرغدان و برخی دیگر از بیش از ۲۰ مرغدان تشکیل شدهاند اغلب در ساختمانهای بزرگ انبار غذا و وسائل در کنار لانه قرار گرفته است . این انبارها ممکن است در وسط لانه و یا در کنار لانه ها ساخته شده باشد .
در این نوع ساختمانها از نظر کار و کارگر صرفه جوئی زیادی می شود و از نظر هزینه به طور متوسط ارزان تر از نوع قبلی تمام می شود ولی از نظر بهداشتی و کنترل بیماری کار مشکلتر است زیرا بیماری به سرعت در بین گله اشاعه می یابد . از این رو برای کنترل بیماری اغلب لانه ها را به چند مرغدان کوچک با دیواره های سیمی و حتی آجری تقسیم می کنند . در تمام بنگاههای بزرگ مرغداری و ایستگاههای تحقیقاتی از این گونه لانه ها استفاده می شود.
ج) لانه های چند طبقه ای- این گونه ساختمانها از ۲ طبقه یا بیشتر ساخته می شود . معمولاً این دسته از لانه ها بیشتر در مؤسسات مرغداری تجارتی و بزرگ به خصوص در اطراف شهرها که تهیه زمین مشکل و قیمت آن گران است مورد توجه قرار می گیرد زیرا این ساختمانها اولاً احتیاج به زمین کمتری دارند و ثالثاً از نظر سقفها و کفها تا اندازه ای صرفه جوئی می شود .
اگر برای غذا دادن و آب دادن از وسائل خودکار استفاده شود از نظر کار نیر صرفه جوئی زیادی می شود و در آمریکا و روسیه این نوع لانه ساختمانها اخیراً متداول شده است اغلب در چنین ساختمانهایی برای نگاهداری مرغها به طریقه قفس استفاده می شود عیوبی که متوجه اینگونه لانه هاست اولاً گران بودن آنست زیرا ساختن چنین
لانه هائی احتیاج به مصالح و نقشه ساختمانی مفصل تری دارند که هزینه آن از عهده مرغداران معمولی خارج است.
از طرف دیگر این ساختمانها در نقاط گرمسیر مانند ایران در تابستانهای گرم می شود و خنک کردن آنها مشکل بوده و برای این منظور احتیاج به دستگاههای مکانیکی است .
از این رو این ساختمانها را در نقاطی باید ساخت که مانند روسیه زمستان بسیار سرد و تابستان های معتدل دارد . ثالثا برای حمل مواد غذایی به طبقات بالا و نیز جمع آوری تخم مرغ و غیره احتیاج به کار بیشتر دارد مگر اینکه آسانسورهای مخصوص و دستگاههای غذا دهنده خودکار استفاده شود و تخم مرغ را هم با دستگاههای خودکار جمع آوری نمود.
طبقه بندی ساختمانهای مرغداری از نظر پرورش :
سابقاً مرغداران برای نگاهداری جوجه و نیمچه و مرغهای تخمی از یک لانه استفاده می کردند ولی امروزه از نظر بهداشتی و اقتصادی این روش به هیچ وجه توصیه نمی شود .
امروزه در مرغداریها بسته به سن و هدف پرورش از یک سری ساختمانها و تشکیلات مختلف استفاده می شود و به هیچ وجه در قسمتی که مرغهای تخمی در آن پرورش داده شده است جوجه یکروزه نگاهداری نمی کنند . به همین ترتیب جوجه های جوان را در کنار جوجه های یکروزه در یک لانه پرورش نمی دهند . از نظر هدف پرورش لانه هایی که در مرغداری باید برای سنین مختلف در نظر گرفت عبارتند از :
▪ لانه مخصوص جوجه ها Brody house یا اطاق مادر . در این لانه ها جوجه یکروزه را تا ۸-۹ هفتگی نگاهداری می کنند .
همانطور که در مباحث قبل ذکر شد جوجه ها در چنین سنی به علت ناقص بودن دستگاه کنترل حرارت مرکزی بدن نمی توانند خود را گرم کنند از این رو احتیاج به حرارت مصنوعی دارند .
در ساختمان چنین لانه هائی باید کاملاً دقت شود تا حرارت مورد نیاز جوجه ها تامین شود و ضمنا تهویه به خوبی انجام گیرد . ممکن است این گونه لانه ها را به صورت انفرادی یا چند ردیفی وحتی چند طبقه ای ساخت ولی معمولا مرغداران به نوع انفرادی برای این منظور بیشتر از انواع دیگر علاقمندند ولی اگر نگاهداری جوجه ها در اشل و میزان وسیعی انجام می گردد . می توان از ساختمانهای ردیفی استفاده نمود .
لانه های مزبور در یک ردیف یا دو ردیف به طور سری و حتی در بعضی از مزارع به صورت صلیب ساخته می شود. ممکن است جوجه به وسیله دیوارهائی از توری سیمی از همدیگر جدا می شوند در هر قسمت ۵۰۰۰ – ۱۰۰۰۰جوجه نگاهداری می گردد .
کف این لانه ها ممکن است از مواد ساختمانی یا از تور سیمی ساخته شده باشد .
در لانه های مخصوص نگاهداری جوجه ها از فضای گردش استفاده نمی شود و جوجه ها را به طور محبوس و محدود نگاهداری می کنند زیرا با این سیستم کنترل بهداشتی آسان تر است و خطر سرما خوردگی نیز در بین نیست از طرف دیگر خطر تجاوز پرندگان وحشی به خصوص کلاغ وجود ندارد در ساختمان این لانه ها باید دقت فراوانی نمود تا اشعه آفتاب به خوبی وارد لانه شود و تهویه آن نیز در فصول سرد و خنک کردن آن در فصول گرم به آسانی صورت گیرد .
لانه مخصوص نیمچه ها و جوجه کبابی ها Broiler House – در بعضی مزارع معمولا بعد از ۶ هفتگی جوجه ها را به این لانه ها منتقل می کنند در این سن جوجه ها احتیاج به حرارت اضافی ندارند و حرارت معولی لانه (۲۲-۱۸) درجه برای آنها کافی است نیمچه ها را معمولا ۴-۶ هفته در این لانه نگاهداری می کنند و بعد از این مدت اگر منظور پرورش جوجه کبابی است آنها را به بازار یا کشتارگاه می فرستند و اگر منظور تهیه مرغهای تخمی است آنها را نزدیک به تخمگذاری به سالن دیگر منتقل می کنند .
این مرحله اغلب بین ۱-۳ ماه بسته به فصل و نژاد و طرز پرورش طول می کشد . بعد از پایان نگاهداری معمولاً باید لانه را کاملاً خالی و ضد عفونی کرد و سری های جدید را به آن منتقل نمود .
امروزه برای صرفه جوئی معمولا نیمچه ها را از اول تا هنگام تخمگذاری در یک لانه نگاهداری می کنند .
کف لانه نیز ممکن است از بستر یا از تورهای سیمی تشکیل شده باشد در بعضی از کشورها از قفس های بزرگ برای پرورش جوجه ها استفاده می شود که در هر قفس ۴۰-۵۰ نیمچه قرار می گیرد . این دسته از لانه ها نیز ممکن است به صورت مجزا ، ردیفی و حتی چند طبقه ای باشد .
لانه های مخصوص نگاهداری مرغهای جوان – معمولا از ۱۲ هفتگی تا چند روز قبل از اینکه مرغ شروع به تخمگذاری کند مرغهای جوان (Pullet) را در لانه های مخصوص به نام لانه های انتظار نگاهداری می کند شرائط این لانه ها از نظر وسائل باید حد وسط لانه نیمچه ها و لانه مرغهای تخمی باشد .
در طی مدتی که مرغهای جوان در این لانه ها بسر می برند به مرور برای تخمگذاری آماده می شوند . این روش در بعضی از مزارع مرغ مادر متداول است .
معمولاً توقف مرغها در این لانه ها بسته به نژاد و فصل و چگونگی نگاهداری و شرائط تغذیه ۲-۴ ماه طول می کشد و به محض اینکه مرغها شروع به تخمگذاری کردند آنها را به لانه مخصوص مرغهای تخمگذار منتقل می کنند .
لانه مرغهای تخمی – چون مرغها برای مدت طولانی در این لانه نگاهداری می شوند از این رو ساختمان این لانه ها باید از هر جهت خوب باشد .
شیوه ساختمان این لانه ها بستگی به سرمایه و سلیقه مرغدار دارد . عده کمی از مرغداران گله های خود را بر روی زمین و عده ای بر روی کف های توری و برخی در قفس های انفرادی نگاهداری می کنند از این رو طرز ساختمان و همچنین مصالح مورد نیاز احتیاج بسته به سلیقه و امکانات مرغدار متفاوت است . از نظر کلی ممکن است ساختمان لانه مرغهای تخمی باید کاملاً از لانه جوجه های کوچک همچنین از لانه پرندگان دیگر مانند بوقلمون و غاز و اردک و غیره دور باشد اگر منظور تهیه تخم است می توان از لانه های وسیع که تعداد زیادی مرغ در آن جا می گیرد استفاده کرد ولی اگر منظور تولید تخم مرغ جوجه کشی است و جفتگیری به صورت گله ای یا لانه ای است . لانه ها را به قسمت های کوچکتر تقسیم می کنند وتعدادی در حدود ۲۰۰ مرغ یا کمی بیشتر در آنها نگاهداری می کنند .
اگر مرغهای مادر در قفس های انفرادی نگاهداری می شوند برای به دست آوردن تخم مرغ جوجه کشی می توا ن از طریق تلقیح مصنوعی استفاده کرد .
در لانه مرغهای تخمی ممکن است گله را محبوس نگاهداری کرده پاره ای از مرغداران ترجیح می دهند فضای گردش در جلو لانه در اختیار مرغها قرار دهند . در طریقه کف های توری مرغها به طور محدود و محبوس نگاهداری می شوند . طریقه اخیر بهداشتی تر از طرق ذکر شده قبلی است ولی در عوض گران تر تمام می شود . به طور کلی در لانه مرغهای تخمی و در سیستم مختلف باید لانه را طوری ساخت که حداکثر نور و آفتاب وارد آن شود و از نظر تهویه نیز عمل به خوبی انجام گردد و با پیش بینی کردن پنجره های مناسب لانه را در زمستان گرم و در تابستان خنک نگاه داشت و به وسیله تهویه صحیح رطوبت لانه را به حداقل رساند .
سبک ساختمان :
از نظر چگونگی و طرز ساختمان لانه های مخصوص پرورش طیور ممکن است به صورت زیر ساخته شود .
الف) ساختمان ساده – این ساختمانها بسیار ساده و ارزان است و معمولا در مرغداری ها و مزارع کوچک بنا می شود سقف این ساختمان ها ممکن است مسطح یا شیب دار باشد اغلب شیب از جلو به عقب است و این طرز ساختمان سبب ورود بیشتر آفتاب در لانه می گردد .
در ضمن در هنگام بارندگی از جمع شدن آب و رطوبت در جلوی لانه جلوگیری می کنند در نواحی گرم و در سرزمین هائی که باران فراوان است برای جلوگیری از ورود آفتاب زیاد و نیز برای جلوگیری از ریزش قطرات باران به داخل لانه سقف را لبه دار می سازند .
در نواحی دیگر احتیاج به لبه نیست عرض چنین ساختمانهایی اغلب کم است و در حدود ۴-۵ متر می باشد .
اگر عرض بیشتر باشد احتیاج به ستون هائی در زیر سقف دارد از این رو گران تر تمام می شود .
طول این ساختمانها اغلب می باشد . اشکال مهم در چنین ساختمانهائی مسئله تهویه لانه می باشد و باید با احداث پنجره های تهویه ای کافی از این نظر رفع اشکال نمود .
ب) ساختمانهای دو سقفی- این تیپ ساختمانها اغلب دو سقفی می باشند . این امر از نظر تهویه و همچنین فضای حیاتی از انواع سابق بهتر است ولی در عین حال گران تر تمام می شود و از نظر اقتصادی برای مرغداران معمولی قابل توصیه نیست معمولا سقف اصلی لانه شیب دار و زاویه دار می باشد .
در زیر سقف اغلب سقف دیگری قرار دارد از فضای بین این دو سقف ممکن است برای انبار وسائل و غیره استفاده شود امتیاز اصلی اینگونه ساختمانها در این است که در تابستانها خنک و در زمستان ها گرم می باشد و تهویه به بهترین وجهی انجام می پذیرد . اغلب لانه های چند ردیفی و چند طبقه ای دارای چنین سقف هایی هستند .
سقف های مضاعف ممکن است به طور ساده ،‌زاویه دار و یا دارای پنجره های تهویه ای باشد .
معمولاً عرض این لانه ها بیشتر از لانه های قبلی است همچنین ارتفاع آنها نیز به خصوص در وسط لانه بیشتر از لانه های قبلی است اشکال مهم این سقف ها سرد بودن آنها در زمستان است ولی با استفاده از سقف های داخلی حصیری یا بوریا و یا حتی سقف هائی از تخته سه لا و سایر مواد عایق می توان رفع این نقیصه را نمود. 
مصالح ساختمانی :
معمولاً لانه طیور را کمتر دائمی می سازند . لانه های موقتی نیز از نظر بهداشتی مقرون به صرفه نیست از این رو لانه را اغلب نیمه دائمی می سازند در هلند معمولا لانه را بطور متوسط برای ۱۰-۱۵ سال در نظر می گیرند و طوری پیش بینی می کنند که پس از این مدت بتوان لانه را به آسانی جمع و لانه جدید را طبق تحقیقات و مطالعات جدید بنا نمود از این رو مصالح ساختمانی را باید طوری انتخاب کرد که بتوان پس از این مدت بدون اینکه زیان زیادی متوجه گردد آن را برچید و لانه جدید را از مصالح آن ساخت این مسئله از نظر اقتصادی بسیار مهم است و بایستی مورد توجه قرار گیرد . به همین دلیل امروزه در ایران از لانه های سوله استفاده می شود . مصالحی که در لانه مرغداری ممکن است مورد استفاده قرار گیرد بسته به محل و موقعیت فرق دارد ولی باید موادی برای این منظور انتخاب شود که تهیه آن آسان و ارزان و از نظر بهداشتی و ساختمان مطمئن باشد برای این منظور می توان از مواد زیر استفاده نمود :
الف) چوب- در بعضی کشورهای اروپائی چوب یکی از متداولترین مصالح برای ساختمانهای پرورش طیور است . زیرا :
اولاً ) در همه جا تهیه آن امکان پذیر است .
ثانیاً) نسبتا ارزان تر از مصالح دیگر است .
ثالثاً) از نظر حمل و کار گذاشتن آسان است زیرا کار گذاشتن آن احتیاج به تخصص ندارد بلکه اشخاص عادی نیز می توانند به سهولت آن را کار بگذارند به خصوص اغلب در کشورهای اروپائی تیرهای چوبی را بر حسب اندازه و سلیقه می توان به کارخانه های چوب بری سفارش داد و با کمال آسانی آنها را با هم پیچ نمود .
رابعاً ) از چوب در تمام شرائط جغرافیایی چه در آب و هوای بسیار سرد و یخبندان و چه در آب و هوای گرم و سوزان به خوبی می توان استفاده کرد زیرا چوب در تابستان خنک و در زمستان گرم است و از نظر جلوگیری از تغییرات حرارت و رطوبت چوب ماده بسیار خوبی محسوب می شود و از نظر عایق بودن نیز بسیار عالی است همچنین از نظر دوام و سرمایه نهائی قابل توجه است زیرا پس ازچند سال به آسانی می توان لانه را برچید و از چوب های باقیمانده برای ساختن لانه جدید یا منظورهای دیگر استفاده کرد . دوام چوب نیز اگر خوب تهیه شود بسیار زیاد است به طوری که امروزه در اغلب نقاط باستانی و به خصوص تخت جمشید درهای چوبی که بیش از دو هزار سال عمر داشته یافته اند بدون اینکه گذشت زمان و عوامل طبیعی آثار سوئی در آنها ظاهر کرده باشد .
از طرف دیگر هر گونه خرابی و خسارات چوب را می توان به سهولت توسط یک نجار عادی یا خود مرغدار بر طرف نمود و احتیاج به مخارج زیادی برای نگاهداری ساختمانهای چوبی نیست . نوع چوب نیز بسته به اینکه از چه درخت و از چه جنسی تهیه شده باشد متفاوت است به طور کلی باید چوب هائی تهیه کرد که اولاً دارای دوام و مقاومت و ثانیاً سبک و خوش رنگ باشد .
معمولاً در ساختمانهای چوبی پی ساختمان باید از مصالح دائمی و محکم مانند آجر و بتون و حداقل نیم یا یک متر از دیواره نیز از مواد مزبور باشند تا ضدعفونی و شعله دادن آن آسان باشد .
چوب ها را معمولاًُ بایستی با رنگ های رطوبت ناپذیر و قابل شستشو رنگ آمیزی نمود و بعضی اوقات نیز روغن های مخصوص به آنها می مالند که سبب مقاومت و محکم شدن آن گردد .
جدار بیرونی ساختمانهای چوبی باید طوری ساخته شود که از عوامل خارج به خصوص باران محفوظ باشد . اگر لانه های دو جدار ساخته شود از نظر عایق بودن به مراتب بهتر است .
لانه های چوبی احتیاج به رنگ آمیزی مکرر دارند و در غیر اینصورت به زودی موریانه و رطوبت آن را از بین می برد و معایبی که برای ساختمانهای چوبی در نظر می گیرند عبارتست از :
۱) از نظر نفوذ حشرات موذی مانند کنه و موش زیاد مطمئن نیست .
۲) از نظر آتش سوزی و سوانح بیشتر در معرض خطر است .
ب) ساختمانهای سنگی – در نواحی کوهستانی که سنگ فراوان است می توان از سنگ برای ساختن لانه ها استفاده نمود ولی در اطراف شهرها ساختن چنین لانه هائی متداول نیست زیرا سنک گران تهیه می شود و در ضمن سبب سنگینی ساختمان می گردد .لانه های سنگی اغلب کوچک و روستائی است .
ج) آجر – اگر بخواهند لانه را به مدت بسیار طولانی بسازند آجر ارزان ترین مصالح بشمار می رود در شرائط ایران حتی از چوب هم ارزان تر است . و اگر سقف از تیر آهن و ایرانیت انتخاب گردد لانه بسیار خوبی خواهد شد . در ایران و به خصوص در اطراف تهران ساختمانهای آجری بیشنر مورد توجه مرغداران است تهیه آن آسان است .اگر قطر دیوارها مناسب انتخاب شود در تابستانها نیز خنک و در زمستان به حد کافی گرم خواهد بود .
آجرهای مجوف از نظر عایق بودن بهتر از آجرهای توپر است ولی گران تر است . برای رفع این اشکال می توان دیوارها را کمتر گرفت . برای اینکه لانه بهتر عایق باشد در اروپا اغلب یک فضای خالی در بین دو ردیف آجر قرار می دهند تا بدین وسیله با ایزولاسیون هوائی عملا عایق سازی به عمل آید . اگر لانه های آجری خوب بنا شده باشد ضد عفونی کردن آن آسان است و از نظر مبارزه با موش و حشرات نیز مطمئن می باشد از نظر خطرات آتش سوزی نیز ساختمانهای آجری مطمئن تر است .
د) ساختمانهای فلزی – اینگونه ساختمانها اخیراً به وسیله بعضی کمپانی های ساختمانی ساخته می شود و به خصوص بیشتر برای پرورش جوجه کبابی ها به کار می رود دیوارها ممکن است از آلومینیوم یا اوراق آهن موج دار (حلبی) و یا ایرانیت باشد . حتی در بعضی از مزارع از داربست های آهنی برای اسکلت ساختمان استفاده می شود.
این ساختمانها اگر از دیوار ساده تشکیل شده باشد در زمستانها سرد و در تابستانها گرم می شود برای رفع این اشکال اغلب دیوارها را مضاعف می سازند و مواد عایق در بین آنها قرار می دهند . همانطور که گفته شد برای نگاهداری جوجه کبابی هاکه درون قفس نگاهداری می شوند از این ساختمان استفاده می گردد در زمستان دیوارها را نصب و در تابستان آنها را بر می دارند و از توری سیمی ساده استفاده می کنند .
این لانه ها اغلب کمی گران است ولی به آسانی تمیز و ضد عفونی می شوند و خطر آتش سوزی در آن کم است، و از همه مهمتر قابل انتقال و پیاده کردن است .
ه) بلوکهای سیمانی – در نقاطی مانند شمال ایران که تهیه آجر مشکل و حتی گران است می توان از بلوکـهای سیمانی به خوبی استفاده نمود .
معمـولاً از بلوک سیمـانی باید برای ساختن لانه های دائمی استفاده کرد بلوکهای سیمانی اغلب چون مجوف است از نظر عایق بودن نیز مناسب می باشد .
و) سمنت و بتون آرمه – اینگونه ساختمانها در ایران برای مرغداری کمتر ساخته می شود زیرا گران تر از انواع دیگر است ولی اخیرا در بعضی ار بنگاههای دولتی و تجارتی از این گونه ساختمانها استفاده شده است .
در کشورهای اروپائی مرغداران به خصوص به اینگونه ساختمانها توجه زیادی دارند حرارت در اینگونه ساختمانها کمتر از بین می رود و گرم کردن لانه در زمستان به خوبی انجام می گیرد . موش و حشرات موذی به سختی می توانند در آن نفوذ کنند از طرفی ضد عفونی کردن آنها نیز آسان است .
خطر آتش سوزی در آن کم ، از نظر بهداشتی به خصوص از نظر جلوگیری از رطوبت بسیار مطمئن هستند اینگونه ساختمانها به خصوص برای لانه های دائمی دارای مزایای بسیاری است ولی تنها عیب آن گران بودن آن است .