جوجه کشی اردک

1-   خصوصیات عمومی اردک

اردک پرنده ای از گونههای مرغابی ساناناست که معمولا در آب زندگی می کند. اردک پرنده ای با بدن کشیده و پاهای کوتاه است که وجود این پاهای کوتاه باعث می شود بدن آن نزدیک به زمین قرار گیرد. طول و حجم بال اردک متوسط است و اردک اهلی به همین دلیل نمی تواند به خوبی پرواز کندو گردن اردک کوتاه و قطر گردن متوسط است. حجم منقار در اردک ها نسبت به سایر طیور و به خصوص غاز زیاد تر است و سطح بیشتری را نسبت به سر حیوان اشغال می کند. منقار د رمحل اتصال به سر نازک تر از قسمت آزاد و تقریبا به شکل یک بیلچه است. تمام بدن اردک از پر پوشیده شده و پرها، غشای ضخیمی را بر روی پوست تشکیل می دهند. پر اردک چرب و روغنی است و مانع از رسیدن آب و رطوبت به بدن پرنده می شود. با توجه به تعدد نژادهای مختلف اردک تعداد تخم، وزن پرنده و وزن تخم در نژادهای مختلف اندکی متفاوت است. در جدول ذیل برخی از این مشخصات ذکر شده است.

جدول 1- مشخصات برخی از نژادهای اردک

رنگ پر و بال اردک های نر د رگونه های مختلف معمولا نسبت به نوع ماده متنوع تر و براق تر است. همچنین اندازه جثه نیز د راغلب نژادها د رپرندگان نیز بیش از پرندگان ماده است. با آزمایش مقعد و لمس کردن زیر شکم می توان آلت تناسلی اردک یا غاز را تشخیص داد. همچنین از طریق باز کردن کلوآک یا فشار دادن انگشتان نیز در پرندگان بالغ به راحتی آلت تناسلی را می توان دید. آلت تناسلی پرنده ن ربه صورت یک زائده درکلوآک به خوبی از پرنده ماده قابل تشخیص است. طول عمر اردک ها در برخی از گونه ها به 12 تا 15 سال می رسد. بلوغ جنسی در اردک د ر6 تا 7 ماهگی اتفاق می افتد.

البته سن بلوغ در نژادهای مختلف اندکی متفاوت است. تخم اردک اندکی بزرگ تر از تخم مرغ است و وزن آن در نژادهای مختلف از 60 تا 90 گرم متغیر است. رنگ پوسته در تخم اردک متمایل به رنگ سفید، سبز یا آبی روشن است. طول تخم اردک حدود 5/5 سانتی متر و عرض آن 5/3 سانتی متر و ضخامت پوسته آن حدود 3/0 میلی متر است.

2-  جوجه کشی طبیعی

برخی از نژادهای اردک که دارای قابلیت تخم گذاری بالایی هستند، تولید تخم تقریبا در تمام سال انجام می شود ولید رنژادهای گوشتی اردک تولید تخم کم بوده و تخم گذاری  در فصول پاییز و زمستان انجام می شود. در این نژادها در اواخر بهار و اوایل تابستان اردک ها تولک رفته و تخم گذاری متوقف می شود. بنابراین جوجه کشی طبیعی در اردک های گوشتی تقریبا در اوایل بهار و یا پاییز صورت می گیرد در حالی که در نژادهای تخمی امکان جوجه کشی در اغلب ماه های سال وجود دارد.

اردک ها به محض شروع علایم کرچی درآشیانه خوابیده و مصرف خوراک آن ها کاهش می یابد . کرچی معمولا پس از یک دوره تخم گذاری پیوسته و مستمر بروز می کند و اردک ماده برای تبدیل تخم ها به جوجه بر روی تخم ها می خوابد. حتی اگر اردک ماده با اردک نر همراه نبوده و تخم ها نطفه دار نباشند نیز اردک ماده به صورت غریزی تمایل به خوابیدن بر روی تخم های خود را دارد. آشیانه اردک ها در طبیعت در کنار  آبگیرها و دریاچه ها و معمولا در لابه لای نی ها یا علف زارها ساخته می شود تا جوجه ها پس از تولد به راحتی به آب دسترسی داشته باشند. در این صورت تهیه غذای اردک های بالغ و جوجه اردک ها نیز آسان خواه بود. معمولا تعداد تخم هایی که اردک بر روی آن می خوابد بین 10 تا 15 عدد است. در طبیعت ممکن است یک اردک نر چندین اردک ماده را بارور کند. معمولا 24 ساعت پس از آمیزش، تخم اردک بارور می شود و با یک بار آمیزش به مدت 2 تا 3  هفته تخم های گذاشته شده توسط اردک ماده نطفه دار است.باید توجه داشت که از روز پنجم آمیزش به بعد، به آرامی درصد نطفه داری تخم ها کاهش می یابد. هر اردک ماده با فرارسیدن دوره کرچی به تنهایی وظیفه لانه سازی و نگهداری از تخم ها را بر عهده گرفته و به دلیلاین که تخم اردک نسبت به تغییرات دمایی حساسیت کمتری داشته و حتی لازم است د ربرخی مواقع خنک شود، لذا اردک ماده به دفعات لانه را برای مصرف خوراک و یا شنا کردن ترک م یکند. برخی این موضوع را بدلیل پایین بودن خصوصیات مادری اردک ها دانسته و معتقدند این موضوع باعث کاهش راندمان جوجه کشی طبیعی در اردک می شود.

مدت جوجه کشی در اردک، حدود 28 روز است. اولین جوجه ها از روز 26 از تخم خارج شده و ممکن است آخرین جوجه دو یا سه روز بعد از تخم خارج شود. جوجه اردک ها به محض خروج از تخم در زیر بال و پر ماده خشک شده و از روز دوم می توانند به آب رفته و شنا کنند. اما مراقبت مادر تا چندین هفته ادامه پیدا می کند.

3-  تشکیل گله مولد به منظور جوجه کشی مصنوعی

برای تهیه تخم نطفه دار در جوجه کشی در گله اردک باید به تعداد کافی، اردک نر و ماده پرورش یابد. برای این منظور ، معمولا به ازاء عر 5 تا 6 اردک ماده یک اردک نر در گله رها می کنند. بررسی ها نشان می دهد که این نسبت پرنده نر و ماده بهترین نتیجه را در تولید تخم نطفه دار به همراه خواهد داشت. اردک هایی که برای تهیه تخم جوجه کشی مورد استفاده قرار می گیرند، باید دارای بدن طویل، عمیق و پهن باشند و زود به سن بلوغ برسند. اردک هایی که تخم آن ها کم و خاصیت نطفه داری و جوجه درآوری آن ها ضعیف است، نباید برای جوجه کشی مورد استفاده قرار گیرند.

اگر گله اردک مادر در چراگاه و یا درکنار  استخر و برکه پرورش یابد، درصد جوجه دهی گله افزایش خواهد یافت. محل پرورش اردک ها،میزان حرارت و رطوبت محیط، تراکم پرنده د رواحد سطح، نسبت اردک نر به ماده و نوع تغذیه، تاثیر مستقیم بر باروری و درصد جوجه دهی تخم اردک خواهد داشت. معمولا 10 تا 15 درصد تخم های جوجه کشی بارور نیستند. عواملی که در میزان باروری گله نقش اساسی دارند، عبارتند از:

-        توارث:معمولا تخم اردک های مربوط به لاین ها نژاد یا نژادهای مختلف دارای جوجه دهی یکسان نیستندو تاکنون بیش از 20 ژن کشنده شناسایی شده است که در دوران رشد جنینی باعث نقص یا مرگ جنین می شوند و وضعیت یک گله و ترکیب ژنی آن د راین موارد بسیار موثر است.

-       سن اردک: معمولا تخم های تولید شده از اردک های خیلی جوان یا خیلی پیر دارای درصد باروری پایین تری است.

-       میزان تولید: معمولا درصد نطفه داری تخم اردک هایی که بیشتر تخم می گذارند، نسبت به اردک های کم تولید بالاتر است.

-       روش آمیزش گله: اگر در یک گله اردک مادر آمیزش نزدیک و هم خونی مدنظر باشد، درصد نطفه داری تخم های تولید شده پایین است و بر عکس در حالت آمیخته گری دور درصد باروری گله افزایش می یابد. همچنین نسبت پرنده نر و ماده موجود درگله نیز بر درصد باروری گله موثر است.

-       فصل آمیزش: در فصل پاییز و زمستان و اویل بهار میزان باروری اردک ها بیشتر و برعکس در اواخر بهار و تمام فصل تابستان قدرت باروری آن ها پایین است.

-       نور: اگر مدت روشنایی روز کمتر از 12 ساعت باشد، درصد باروری اردک ها افت می کند. افزایش ساعات روشنایی روز به صورت تدریجی تاثیر مثبت بر میزان باروری گله دارد.

-       جا به جایی اردک نر: برای بالابردن درصد باروری، می توان هر چند وقت یک بار اردک های نر لانه های مختلف را با یکدیگر تعویض نمود. این کار فعالیت جنسی پرنده های نر و ماده را تحریک و تشدید می کند.

-       کیفیت اسپرم: هرچه اسپرم اردک نر از کیفیت بهتری برخوردار باشد و تعداد اسپرماتوزوئیدهای طبیعی و پر تحرک در واحد حجم زیادتر باشد، به همان نسبت درصد باروری گله افزایش می یابد، لذا تغذیه پرنده های نر در این رابطه اثر مهمی دارد.

-       فاصله بین دو آمیزش: معمولا 24 ساعت پس از آمیزش، تخم اردک بارور می شود و با یک بار آمیزش به مدت 15 تا 25 روز تخم های تولید شده، نطفه دار است. ولی از روز پنجم آمیزش به بعد، به آرامی درصد نطفه داری تخم ها کاهش می یابد. به همین دلیل هرچه فاصله بین دو آمیزش کم تر باشد، درصد باروری گله افزایش می یابد.

-       خصوصیات تخم اردک: اندازه، وزن، شکل و کیفیت پوسته، کیفیت زرده و سفیده در میزان جوجه دهی تخم ها موثرند.