پرورش طوطی

 طوطی

طوطی پرنده‌ای اغلب سبزرنگ و از راسته طوطی‌سانان (Psittaciformes) است که توانايی تقليد آوای آدمی در آن قابل تحسين است. طوطی ها عموما در نواحی گرم و مرطوب آفريقا و هند زيست می‌کنند. 372 گونه از پرندگان را که در 86 جنس طبقه بندی می‌شوند، از راستهٔ طوطــی‌ها به شمار می آورند. اين پرندگان بيشتر در نواحی گرمسير استوايی زندگی می‌کنند و به طور کلی در دو خانواده Cacutuidae و psittacidae قرار می‌گيرند. واژه ی طوطی معرب توتی است و معنای آن پرنده‌ای است سبز رنگ که به عرف آن را طوطا نامند و شکرشکن، شکرفشان، شکرمقال، شکرين‌مقال، شيرين‌زبان، شيرين‌سخن، خوش نوا و خوش حرف که همه اينها از صفات اوست. ناگفته نماند که در ادبيات فارسی و خصوصا در بين اشعار شعرايی چون مولوی و عطار از طوطی و صفاتش که غالبا به آميخته با صفاتی انسانی است، به نيکی ياد شدهاست. بيشتر جمعيت طوطی‌ها در مناطق گرم و حاره‌ای و همچنين در مناطق معتدل نيمکرهٔ جنوبی پراکنده شده‌ است . بيشترين تنوع گونه‌ای اين راسته در آمريکای جنوبی و استرالاسيا (منطقه‌ای که شامل استراليا و نيوزلند و جزيره‌های جنوب غربی اقيانوس آرام می‌شود) است . از ويژگی‌های مورفولوژيکی طوطی‌ها که مختص اين راسته می‌باشد می‌توان به نـــوک کـج و قوی، قامت راست، پاهای قوی و پاهای پنجه دار که حالت زيگو داکتيل دارد اشاره کرد.  رنگ اکثر طوطی‌ها سبز می‌باشد که اين رنگ با رنگهای روشن ديگر ترکيب شده است . گاهی نيز طوطی‌ها دارای چنديدن رنگ مختلف هستند. طوطی‌های کاکــل دار(کوکاتوها)دارای تنوع رنگی از رنگ يـــکدست سفيد تا يکدست سياه هستند. ويژگی ديگر اين خانواده وجود يک کاکل متحرک از جنس پر بر روی سرشان است. همينطور، حالت کمی از ديمرفيسم جنسی در اين‌ گونه ديده می‌شود. طوطی کوچک وزنی به اندازه ۱۰ گرم و طولی به اندازه ی ۸سانتيمتر دارد در حالی که طوطی ياقوت به عنوان بزرگترين اين راسته دارای طول ۱ متر طول و وزنی حدودا ۴ کيلوگرم است. تغذيه در طوطی‌ها بيشتر از مواد گياهی مانند دانه، تخم گياهان، غنچه‌ها و .... می‌باشد. قابل ذکر است که عدهٔ کوچکی از اين راسته حشرات و حيوانات کوچک چون موش های صحرايی را می خورند . بيشتر طوطی‌ها در حفره های درختان و صخره‌ها لانه سازی می‌کنند، تخم‌های سفيد رنگ می گزارند و جوجه‌های آشيان نشين دارند. طوطی‌ها چون عده‌ای از کلاغ‌ها (کلاغ سياه و کلاغ کبود)، از با هوش‌ترين پرندگان در سطح جهان محسوب می‌شوند. قدرت تقليد صدای انسان ‌در طوطی باعث شکار گونه های وحشی آن برای فروش به عنوان حيوان خانگی شده است . شکار طـوطـی هـای وحشی بـه مـنظور فـروش آنها و يا برای تــفريـح نتنها باعث تخريب زيستگاه شان بلکه کاهش شمار آنها شده است. البته اداره ی حفاظت محيط زيست اخيراً اقداماتی را جهت مراقبت از زيستگاه اين پرندگان زيبای در حال انقراض، انجام داده‌است که باعث حفظ ساير گونه‌های اين پرنده شده‌است .

 منشاء و تکامل

فسيل‌های بدست آمده از راسته طوطی‌ها بسيار کم است که اين امر باعث گمانه زنی در مورد نحوه تکامل اين پرنده شده است . يک فسيل هفتاد مليون ساله ی ۱۵ ميلی متری که از منقار پايينی يک طوطی در سازند لانس کريک واقع در دهکدهٔ نيوبرا در ويوسيگ پيدا شده‌است جزو فسيل اولين طوطی هايی به شمار می آمد که در دورهٔ کرتاسه زندگی می‌کرده اند. در حالی که تحقيقات بعدی نشان داد که اين تکه فسيل پيدا شده احتمالاً متعلق به دايناسورهای کائگناتيد(گروهی از دايناسورها که پرنده مانند نبوده ولی دارای منقاری شبيه به پرندگان بوده‌اند) بوده‌است. چيزی که امروز به عنوان يک فرضيه ی پذيرفته شده وجود دارد اين است که راستهٔ طوطی‌ها و اجداديشان در معرض سومين انقراض بزرگی بوده اند که حدود ۶۵ ميليون سال پيش در کرتاسه رخ داده است. اگر چنين فری درست باشد، طوطی‌ها نبايد از يک جد دايناسورشان که شباهتی مورفولوژيکی با طوطی‌ها داشته‌است تکامل يافته‌، بلکه فقط تبديل به پرندگانی درخت نشين شده ‌باشند. اروپا اولين مکانی است که اولين فسيل طوطی های درخت نشين در آن ديده شده‌است. اين اولين تکه استخوان پيدا شده استخوانی است از بال موپسيتا تانتا که در دانمارک کشف شده است و سنی حدود ۵۴ميليون سال دارد. آب و هوای اروپا در آن زمان حاره‌ای بوده است (مطابق با دوران گرم پالوئين و ائوسين). جديدترين فسيلی که در اروپا پيدا شده‌است سنی حدود ۵۰ ميليون سال دارد. چند فسيل تقريباً کامل طوطی مانند نيز در انگلستان و آلمان پيدا شده‌است. تعدادی فسيل نيز هستند که هنوز دقيقا تشخيص داده نشده‌اند. چيزی که در مجموع در باره ی اين فسيل‌ها می دانيم اين است که اين فسيل‌ها، فسيل خويشاوندان طوطی‌های امروزی نيستند بلکه اجدادی از آنها اند که در نيمکرهٔ شمالی تکامل پيدا کرده‌ و بعد ها منقرض شده‌اند. البته اينها دقيقاً حلقه‌های گمشده ما بين طوطی‌های امروزی واجدادی نيستند ولی می‌توان گفت که طوطی‌هايی هستند که همگام با طوطی‌ها و کوکاتوها از خويشاوندان و اجداديشان تکامل پيدا کرده‌اند. جديدترين فسيلی که از طوطی‌های امروزی پيدا شده‌ است ، سنی در حدود ۲۰ تا ۲۳ ميليون سال دارد که مشابه آن در اروپا نيز پيدا شده‌است . متعاقب آن نيز فسيلی است حاوی استخوان‌هايی مربوط به طوطی‌های امروزی .

      

 طوطی برزيلی

(نام دوجمله‌ای: Agapornis roseicollis) طوطی کوچکی با بدنی سبز و کله‌ای نارنجی ، از راستهٔ طوطی‌سانان (Psittaciformes)، خانوادهٔ طوطی‌ها (Psittacidae) و سرده (جنس) مرغ عشق (Agapornis) است .طوطی برزيلی را خيلی‌ها به عنوان پرندهٔ خانگی نگه می‌دارند و رام کردن آن نسبت به ديگر مرغ‌های عشق آسان است. هوش او به سطح پرندهٔ بزرگ‌تری مانند طوطی دم‌بلند آمريکای جنوبی (طوطی مکوmacaw) می‌رسد. در صورتيکه مرغ برزيلی تنها پيش صاحبش نگه داشته شود به او خو می‌گيرد بويژه هنگامی که با دست به او غذا داده شود. برخلاف نامش، اين پرنده بومی صحرای ناميبيا در جنوب غربی آفريقا است. به تازگی اين طوطی‌ها جمعيت چشمگيری در منطقه کلانشهری فينيکس ، مرکز ايالت آريزونای آمريکا تشکيل داده‌اند. آب‌وهوای آريزونا نيز بيابانی است و به صحرای ناميبيا شباهت دارد. طوطی برزيلی در زبان فارسی نام‌های متعددی دارد و برخی به آن «طوطی کوتوله» و برخی به آن «طوطی عشق» و «لاو برد» می‌گويند. نام انگليسی اين پرنده 'Lovebird' و نام آلمانی آن «die Unzertrennlichen» و نام فرانسوی آن « les Inséparables» است. نام علمی اين پرنده آگاپورنيس 'Agapornis' است که از دو کلمه لاتينی آگاپين 'agapein' به معنی عشق و اورنيس 'ornis' به معنی پرنده ترکيب شده‌است. اين پرنده را در زبان عربی «طيورالحب» و در زبان عاميانه به آن«البرکاديلو» گويند. طول عمر طوطی برزيلی حدود ۱۵ تا ۲۰ سال و برخی نيز معتقدند که اين پرنده می‌تواند تا ۳۰ سال زندگی کند. دشواری تعيين سن پرنده سبب شده‌ است که طول عمر پرندگان وارداتی از خارج را نتوان تعيين کرد. البته اين امر در مورد پرورش دهندگانی که طوطی خود را از پرورش دهندگان ايرانی تهيه می‌کنند صادق نيست چرا که معمولاً اين پرورش دهندگان جوجه‌های خود را پس از استقلال از والدين به بازار عرضه می‌کنند و سن اين نوع جوجه‌ها معمولاً کم بوده و تعيين سن آن‌ها به راحتی امکان پذير است، با اين وجود بهتر است توليد کنندگان اين نوع طوطی بر روی پای جوجه حلقه‌ای فلزی قرار دهند و تاريخ تولد پرنده را روی آن حک کنند که در اين صورت می‌توان از سن پرنده اطلاع دقيقی به دست آورد و با اين کار اعتماد خريدار جلب گرديده و صاحب پرنده اطلاع دقيقی از سن پرنده خود خواهد داشت. طوطی برزيلی پرنده‌ای کوچک است که اندازه آن بين ۱۳تا ۱۷ سانتی متر و وزن آن بين ۴۰ تا ۶۰ گرم است. اين نوع طوطی کوچک ترين نوع طوطی در جهان بوده و از مشخصات آن ضخامت بدن، کوتاهی دم، تيزی و بزرگی نسبی منقار می‌باشد. در طبيعت اين پرنده به رنگ سبز است ، اما گونه اهلی آن رنگ‌های بسيار متنوعی دارد. برخی از گونه‌های طوطی برزيلی در اطراف چشم يک حلقه سفيد دارند و برخی فاقد اين حلقه می‌باشند. چهار گونه از اين پرنده حلقه ای سفيد رنگ در اطراف چشم خود دارند که اين چهار گونه عبارتند از: طوطی برزيلی فيشر، طوطی برزيلی سياه گونه، طوطی برزيلی نقابدار و طوطی برزيلی ليليان. پنج گونه باقيمانده که عبارتند از: طوطی برزيلی ماداگاسکار، طوطی برزيل صورت قرمز، طوطی برزيلی صورت هلويی، طوطی برزيلی آبسينيان و طوطی برزيلی سوين درين فاقد حلقه مذکور می‌باشند. زادگاه اين پرنده قاره آفريقا است و از آن جا به ساير نقاط جهان برده شده‌است. طوطی برزيلی جزو پرندگان زينتی محبوب خانواده‌ها به شمار می‌رود و اروپاييان به آن مرغ عشق می‌گويند و اين تسميه به علت اين است که اين پرنده به صورت جفت نگهداری شده و تمامی وقت خود را در کنار يکديگر گذرانده و رابطه‌ای بسيار صميمی بين نر و ماده وجود دارد و يک جفت معمولاً تا آخر عمر با يکديگر زندگی کرده و نر و ماده برای ساعت‌های طولانی کنار يکديگر نشسته و بال‌های يکديگر را تميز و آراسته می‌کنند. جانورشناسان معتقدند که زيست گاه اوليه طوطی برزيلی، قاره آفريقا می‌باشد و از نه گونه شناخته شده اين پرنده، هشت گونه آن متعلق به قاره آفريقا و يک گونه آن که «طوطی برزيلی سرخاکستری» است متعلق به جزيره ماداگاسکار است که يکی از جزاير آفريقا به شمار می‌رود. تاريخچة اهلی شدن اين پرنده مشخص نيست و به نظر می‌رسد که برای اولين بار توسط بوميان آفريقا اهلی شده باشد. «طوطی برزيلی صورت قرمز» اولين گونه طوطی برزيلی بود که به اروپا وارد شد و در نقاشی‌های سده ۱۶ ميلادی اين پرنده ديده می‌شود. البته قابل ذکر است که تعدادی از ساير گونه‌های اين پرنده بعد از سال ۱۸۰۰ م شناسايی گرديد و به نظر می‌رسد که ناوگان‌های نظامی کشورهای استعماری که برای تهيه برده عازم آفريقا می‌شدند، در بازگشت سعی می‌کردند که علاوه بر بردگان، پرندگان و حيوانات شگفت انگيز آفريقايی را به اروپا منتقل نمايند و به نظر می‌رسد که طوطی برزيلی نيز در اين دوره وارد اروپا گرديد و چندی نگذشت که به علت زاد و ولد آسان، تعداد آن در اروپا فزونی گرفت. برخی از گونه‌های اين پرنده نظير: «طوطی برزيلی سياه گونه» در سال ۱۹۰۸م و گونه «طوطی برزيلی ليليان» در سال ۱۹۲۶م برای اولين بار به قاره اروپا وارد شدند. از تاريخ ورود اين پرنده به ايران اطلاع دقيقی در دست نيست و به نظر می‌رسد که بيش از چند دهه از ورود آن به ايران نمی‌گذرد، اين پرنده در حال حاضر پرورش دهندگان زيادی در ايران دارد که اقدام به تکثير آن کرده و از آن جوجه گرفته و جوجه را به بازار فروش عرضه می‌نمايند.

    

 شاه طوطی

شاه طوطی يا طوطی بزرگ اسکندر (نام علمی: Psittacula eupatria) نوعی طوطی بزرگ است. زيستگاه اصلی شاه طوطی از پاکستان تا ويتنام است که کشورهای پاکستان، هند ، سری لانکا ، بوتان ، نپال ، بنگلادش ، برمه ، تايلند ، لائوس و ويتنام را شامل می‌شود. علاوه بر اين جمعيت‌هايی از طوطی‌های قفسی فراری نيز در افغانستان ، ايران ، کويت ، عربستان ، ترکيه ، امارات و يمن ساکن شده‌اند. هرچند جمعيت اين گونه رو به کاهش به نظر می‌رسد اما اين کاهش آن‌چنان سريع نيست که آن را در شمار گونه‌های آسيب‌پذير قرار دهد . جمعيت جهانی اين گونه اندازه‌گيری نشده ولی گزارش‌ها از تعداد زياد آن در پاکستان و کميابی در هندوستان حکايت دارد . طول اين پرنده ۵۸ سانتيمتر و رنگ اصلی‌اش سبز است و در جنس نر آن نوار سياهی از بخش زيرين منقار منشعب شده و در پشت گردن به نوار قرمزی ارتباط می‌يابد. اگر از جوجگی با انسان باشند استعداد يادگيری واژه‌ها را دارند.تکثير اين طوطی در درون نورخان (پاسيو) ميسر است.

 طوطی کاکلی 

بيشتر قسمتهای استراليا ، بخصوص قسمت شرق اين کشور ، بجز نواحی ساحلی . غذای آن مخلوطی از دانه ی غلات ، بخصوص دانه ی ساده قناری و ارزن ، همراه با تخم آفتابگردان ، شاهدانه و گل رنگ . بهتر است سبزيجات ، هويچ و ميوه هم به پرنده داده شود . شبيه پرندگان بالغ هستند ، اما برجستگی قاعده ی منقار معمولا به جای خاکستری به رنگ صورتی است و پرهای ناحيه ی دمی نيز کوتاهتر است . صورت پرندگان ماده خاکستری رنگ است و پرهای ناحيه ی دمی آنها نيز دارای خطوطی می باشد . شباهت فوق العاده ای به طوطيهای کاکل سفيد دارند ، ولی نگهداری آنها بخصوص برای افراد تازه کار راحتتر است . با اينکه طوطيهای کاکلی با اندازه ی طوطيهای استراليايی معروف نيستند ، اما روز به روز بر محبوبيت آنها افزوده می شود . سالها اين پرندگان در باغ وحشها نگهداری ميشدند . اين پرنده نخستين بار همزمان با طوطی استراليايی در اروپا مشاهده شد . تا قبل از سال 1940 ميلادی جهشی در اين پرنده صورت نگرفته بود . در اين سال برای نخستين بار نوع رنگارنگ آن در ايالات متحده آمريکا پديد آمد . علائم مشخصه ی طوطی کاکلی رنگارنگ نيز مثل طوطی استراليايی بسيار متغير است و ممکن است که فقط به صورت نواحی روشنی در زمينه ی خاکستری پرها ديده شود . بدون شک ، جالب توجه ترين نوع جهش يافته ی اين پرنده ، طوطی کاکل دار لوتينو است که تا مدتها اشتباها آلبينو يا سفيد ناميده می شد . چراکه در طوطی کاکل دار لوتينو گونه ها همچنان به رنگ نارنجی می باشد و پرهای سفيد يکدست و چشمهای قرمز ، بسيار کمياب است . با وجودی که تعيين جنسيت در طوطی کاکل دار لوتينو امکان پذير نيست . در اين پرنده را تعيين جنسيت توجه به خطوط روی پرهای ناحيه ی دمی است . اگرچه اين روش تعيين جنسيت در مقايسه با روش تعيين جنسيت در طوطی کاکل دار معمولی چندان واضح و مناسب نيست ، اما طوطی کاکلی نر را می توان پس از معاينه ی دقيق دم پرنده ، با توجه به پرهای زرد يکدست اين ناحيه و فقدان هرگونه خط سياه رنگ در مقايسه با پرنده ی ماده شناسايی کرد . در نوع سينامون که رنگ پرهای پرنده به صورت سايه روشنی از رنگ جذاب شيرشکلاتی در آمده است نيز تعيين جنسيت مانند طوطيهای کاکلی خاکستری طبيعی انجام می شود . با وجودی که ممکن است شدت رنگهای بدن در طوطی کاکل دار سينامون بسيار مختلف باشد ، اما در اين پرنده از تغييرات فاحشی که در رنگ بدن جنس نر ساير انواع ، از طوطی کاکل دار مرواريدی در زمان رسيدن به سن بلوغ پديد می آيد ، خبری نيست . به طور طبيعی ، نقش مرواريد نتيجه ی پرهايی با مرگز روشن و حاشيه ی تيره می باشد ، اما در پرندگان نر بالغ ، تاثير هورمونها سبب می شود که اين نقاط روشن نيز به دليل تجمع رنگدانه ی تيره ی ملانين از بين بروند . در نتيجه ، اين پرنده ها از انواع خاکستری طوطی کاکلی قابل تشخيص نيستند . مگر در موارد خاص ، آن هم با دقت در ناحيه ی شانه ی پرنده که ممکن است آثاری از پرهای مرواريدی شکل هنوز يافت شود . در طوطيهای کاکلی نيز مانند طوطی استراليايی ، بروز ترکيب مختلف با تغيير در نقش و نگارهای روی بدن پرنده امکان پذير بوده ، سبب پديد آمدن واريته های جالب توجهی مثل سينامون مرواريدی شده است . اکثر انواع جهش يافته ی اين پرندگان همانند لوتينو را می توان با قيمت پايين تهيه کرد . در اواخر تابستان ، تعداد زيادی از اين پرنده ها در پرنده فروشيها عرضه می شوند . اما تهيه ی يک طوطی کاکل دار خالص جوان در فصل زمستان آسان نيست ، چرا که ای پرنده ها معمولا خارج از قفس جفتگيری می کنند و تکثير می يابند . طوطيهای کاکلی ، معمولا در حدود 7 هفتگی از والدين خود مستقل می شوند و با وجودی که اين پرنده در ابتدای ورود به منزل کمی ناراحت و عصبانی به نظر می رسد، اما پس از مدت کوتاهی به محيط جديد خو می گيرد و به يک پرنده ی خانگی خوب و مناسب تبديل می شود .

            

 طوطی ماکائوی آبی

طوطی هياسينتا يا ماکائوی ابی .هياسينت ها در کل دنيا بسيار کمياب هستند  . آرا هياسينت با پرهای آبی بيشترين جمعيت اين گونه طوطی در پاتانال زندگی می کنند. هياسينتارا با طولی حدود 100 سانتی متر بزرگترين طوطی جهان است . همانطور که می بينيد فقط ميشه گفت شگفت انگيز است . اين نژاد زيبا در ايران موجود نيست . به همين خاطر هنوز اطلاعات کافی در مورد اين طوطی زيبا در دست کسی نيست . طوطی های مکوی به شدت از سوی سازمان محيط زيست حمايت می شوند زيرا مردم بومی کشور برزيل انقدر اين پرنده را صيد و به صورت قاچاق به کشورهای ديگر صادر کردند و همچنين به علت تخريب زياد جنگلها و قطع درختان بلندی که جای خود را به زمين های کشاورزی داده اند . اين پرنده که در سال فقط يک بار جوجه می گذارد در خطر نابودی جدی قرار گرفته . مکوی های ابی علاقه زيادی به تقليد صداها ندارند و فقط زيبايی انها برايشان دردسر ساز شده . صيد اين پرنده جرم سنگينی است و ۸ سال زندان و پرداخت جريمه سنگين در بر خواهد داشت . مردم بومی انها را حتی شکار کرده و می خورند و از پرهای انها در مراسم سنتی استفاده می کنند. صاحبان و دوست داران اين پرنده پرهايی که از اين پرنده به طور طبيعی جدا می شود را جمع اوری می کنند و به برزيل می فرستند تا اين پرنده کمتر شکار شود . انها فقط در امريکاری جنوبی و بيشتر در برزيل يافت می شوند. تعدادی از انها زندگی در کنار انسان های بومی مناطق جنگلی را دوست دارند. مثلا هنگام اشاميدن اب مجور نيستند از رودخانه های پر خطر آب بنوشند زيرا از همان جاهايی که دام ها و گاوهای اهالی آب می خورند انها هم می خورند. يکی از غذاهای اصلی اين طوطی نوعی فندق است به نام فندق نخلی . وقتی اين ميوه کاملا رسيده می شود به زمين می افتد و گاوها انها را می خورند سپس نوبت به انواع طوطی های بزرگ (انواع مکوی ها) می رسد تا هسته های فندق نخلی را شکسته و در اخر مغز آنرا بخورند . همچنين گاوها با خوردن اين ميوه باعث زيادتر شدن و پراکنده شدن اين درخت می شوند . که باز هم به نفع اين طوطی های مکوی است

مطالب مرتبط :

     گالری تصاویر پرندگان

------------------------------------------------------------------