در طی مدت جوجه کشی تخم مرغ در محیط گرم دستگاه جوجه کشی مقدار زیادی از رطوبت خود را از دست می دهد. اگر جبران این رطوبت از دست رفته نشود سبب تلفات در جنین می گردد. افزایش و یا کاهش رطوبت هر دو در نتیجه جوجه کشی اثر می گذارد و ان را کاهش می دهد.

رطوبت مورد نیاز دستگاه جوجه کشی

در طی مدت جوجه کشی تخم مرغ در محیط گرم دستگاه جوجه کشی مقدار زیادی از رطوبت خود را از دست می دهد. اگر جبران این رطوبت از دست رفته نشود سبب تلفات در جنین می گردد. افزایش و یا کاهش رطوبت هر دو در نتیجه جوجه کشی اثر می گذارد و ان را کاهش می دهد.

با پیشرفت جوجه کشی اطاقک هوایی وسعت بیشتری می یابد در روز 19 وسعت اطاقک بسیار زیاد می شود و نوک جنین در آن قرار می گیرد و بدین وسیله عمل تنفس صورت می گیرد.

اگر تبخیر تخم مرغ زیاد تر از حد معمول باشد نوک جنین زودتر از روز 19 به اطاقک هوایی می رسد بالعکس اگر تبخیر کم باشد در روز 19 نوک جنین به اطاقک هوایی نمی رسد و جنین قادر به تنفس نیست، در هر دو صورت ممکن است به زندگی جنین لطمه وارد آید.

در طی مدت جوجه کشی تقریباً در حدود 12 درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر کاهش می یابد. طبق آزمایشی که در ایستگاه تحقیقاتی ورجینیا آمریکا در روش جوجه کشی طبیعی انجام گرفته نشان داده شده است که در 5 روز اول 17/4 درصد در شش روز بعد 35/6 درصد و شش روز بعدی 98/6 درصد و به طور مجموع 5/17 درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر در مدت جوجه کشی کاهش یافته است.

در داخل دستگاه جوجه کشی مقدار تبخیر تخم مرغ بستگی به رطوبت محیط اطراف تخم مرغ دارد.

مقدار رطوبت داخل ماشین اغلب بستگی به مقدار حرارت داخلی دارد. طبق محاسبه ای که در آمریکا صورت گرفته است. در حرارت 5/21 درجه سانتی گراد میزان رطوبت ماشین 135/1 پوند بخار آب در 100 پای مکعب بوده است. در صورتی که درجه حرارت حدود 38 درجه برسد این مقدار رطوبت به 8/2 می رسد.

هوایی که در حرارت 38 درجه سانتی گراد 71/1 پوند بخار آب در 100 پای مکعب داشته باشد نسبت رطوبت آن 60 درصد است و چنین رطوبتی برای جوجه کشی مناسب است.

مقدار رطوبت ماشین را می توان با رطوبت سنج کنترل نمود. رطوبت نسبی عبارت است از درجه رطوبتی که نسبت به رطوبت اشباع در هوا وجود دارد.

می دانیم هوا رطوبت را به خود می گیرد. وقتی که در هوا رطوبت خیلی زیاد باشد به حد اشباع می رسد و تبدیل به آب می شود در این صورت رطوبت به 100 درصد رسیده و یا به عبارت دیگر هوا از نظر رطوبت اشباع می شود. رطوبت 60تا 70 درصد عبارت است از 60 تا 70 درصد رطوبت اشباع.

درجه رطوبت هوا بستگی به درجه حرارت دارد. معمولاً در حرارت بالا هوا رطوبت بیشتری به خود می گیرد.

طبق تحقیقاتی که در دانشگاه کورنل آمریکا صورت گرفته است بهترین درجه رطوبت برای جوجه کشی رطوبت 60 درصد است.

رطوبت در دستگاه های جوجه کشی به چگونگی تهویه بستگی دارد. تهویه زیاد سبب کم شدن رطوبت می گردد.

سرعت و کندی رشد جنین تحت تاثیر شدید مقدار رطوبت است رطوبت زیاد سبب می شود که جنین 24 ساعت زودتر از حد معمول از تخم مرغ خارج شود. جوجه هایی که در تحت شرایط رطوبتی بالاتر و یا پایین تر از حد مورد لزوم در آمده اند اغلب کوچکتر از اندازه معمولی هستند.

در ماشین های جوجه کشی ساده با ریختن آب در طشتک های کف ماشین رطوبت لازم تامین می شود. در ماشین های بزرگ این امر به طور خودکار انجام می گیرد. چنانچه حرارت بتوان در حد لازم نگاه داشت و تهویه را کنترل نمود رطوبت در تمام مدت 21 روز جوجه کشی ثابت خواهد ماند.

رطوبت از نظر بهداشتی نیز مهم است زیرا یک عامل بسیار مهم از نظر کنترل بیماری پولوروم است.

اگر در طی مرحله جوجه کشی رطوبت ماشین بالا باشد از سرعت انتشار این بیماری جلوگیری می شود. همچنین وقتی که رطوبت ماشین بالا باشد ضد عفونی کردن ماشین به وسیله بخار فرمل بهتر صورت می گیرد. میزان رطوبت در روز های اول و روز های آخر جوجه کشی یکسان نیست.

معمولاً در 17 روز اول رطوبت 60 درصد کافی است ولی در روز های آخر باید رطوبت را افزایش داد و به 70 درصد رساند. در ماشین های بزرگ که هچر و انکوباتور از هم جدا هستند این افزایش رطوبت به خودب خود انجام می گیرد ولی در ماشین های کوچک و ساده که فاقد هچر هستند می توان در روزهای آخر به وسیله پاشیدن آبجوش و تولید بخار اضافی میزان رطوبت را بالا برد.

علاوه بر رطوبت سنج به وسیله اندازه گیری اطاقک هوایی و میزان کاهش وزن تخم مرغ می توان رطوبت ماشین جوجه کشی را کنترل کرد.

طبق آزمایشات دکتر بووه انشیتاین در اسرائیل اگر در حرارت و رطوبت ماشین کاملاً مناسب باشد عمق اطاقک هوایی در سه روز اول 2-5 میلیمتر در روز هشتم 5-6 میلیمتر و در روز پانزدهم 9-13 میلیمتر و در روز 18 بیشتر از 13 میلیمتر باید باشد. از نظر وزن در شرایط مناسب تخم مرغ به طور متوسط در هر هفته در حدود 4-5 درصد وزن خود را از دست می دهد.

اگر کاهش وزن و یا وسعت اطاقک هوایی بیشتر و یا کمتر از مقدار ذکر شده باشد دلیل این است که ماشین از نظر رطوبت در وضعیت مناسبی نبوده است.

امروزه واکسیناسیون به عنوان یکی از راهکارهای اصلی مقابله با بیماریها در صنعت طیور جهت پیشگیری از بیماریهای عفونی در اغلب کشورهای جهان مطرح است از جمله مهمترین مباحث در این مورد عدم کارایی واکسن ها  در برابر بیماریها می باشد که اصطلاحا به عنوان  ( شکست واکسیناسینون ) از آن یاد می شود .

نکات اصلی:

در هنگام ابتلای گله به بیماری های عفونی از جمله عفونتهای مایکوپلاسمایی به ویژه جوجه های( ام جی  + و ام اس +) از اسپری واکسن باید خودداری نمود زیرا باعث تشدید بیماری خواهد شد.

همچنین در مواردی که گله با بیماری های ویروسی مختلف در گیر می باشد از واکسیناسیون گله تا زمان بهبودی  کامل طیور بایستی خودداری نمود زیرا بنا به دلایل زیر دچار شکست واکسیناسیون و افزایش تلفات  خواهیم شد :

۱:عدم کارایی مناسب سیستم ایمنی طیور برای ایجاد انتی بادی لازم

۲: احتمال افزایش حدت سویه واکسن

۳: احتمال بیماریزایی توسط همان واکسن

۴:واکسن می تواند عامل استرس زا و تشدید بیماری شود .

عوامل تضعیف سیستم ایمنی طیور که باعث عدم پاسخ لازم جهت ایمنی زایی  واکسن در برابر بیماری به شرح زیر میباشد :

عوامل عفونی :

شامل بیماریهاییمانند گامبورو- ویروس کم خونی جوجه ها –مارک – رئوویروس ها – ادنوویروس ها و رونوویروس ها

مایکوتوکسین ها :

شامل آفلاتوکسین – اکراتوکسین – تریکوتسن که در مواد غذایی کپک زده عمدتا به صورت خوراکی و یا از بستر و محیط وارد بدن طیور می شود .

استرس ها :

استرس پاسخ غیر اختصاصی بدن نسبت به تحریکات محیطی می باشد . این عوامل شامل شرایط  نامناسب نگهداری – حمل ونقل – استرس های گرمایی – تغذیه ای – واکسیناسیون – دارویی – تغییرات نور – تهویه نا مناسب – ازدحام جمعیت –و عوامل ایجاد  ترس و…می باشد و معمولا برای کاهش استرس از ویتامین ها و الکترولیت ها استفاده می شود .

تغذیه نا مناسب :

به طور کلی کمبود مواد غذایی کم مصرف بیشتر از مواد پر مصرف موجب تضعیف سیستم ایمنی جاندار می شود از جمله کمبود ها ویتامین های  آ – ای – سی و اسید های آمینه همچون متیونین – لیزین – اسید لینولئیک و مواد معدنی مانند  آهن – سلنیم – روی و…می باشد .

لذا توصیه میشود قبل از واکسیناسیون میزان متیونین و لیزین وبعد از آن الکترولیت ها در اختیار طیور قرار گیرد .

وجود پادتن های مادری:

جوجه ها نوعی ایمنی مادری بنام ایمنوگلوبولین جی دریافت می کنند که عیار آن تا ۳ روز اول در جوجه های گوشتی باقی می ماند و تا ۳ هفتگی به مرور کاهش می یابد واز بین میرود به همین دلیل توصیه میشود تا ایمنی مادری فعال است از انجام واکسیناسیون به خصوص در مورد گامبورو خودداری گردد و لذا انجام آزمایش الایزا در حدود ۲ هفتگی برای تعیین روز واکیسنایسون توصیه می گردد .

تفاوت سویه های محیطی و سویه های واکسن :

به طور کلی تصمیم گیری در انتخاب نوع واکسن برای نوع خاص بیماری بر اساس حدت و شرایط همه گیری بیماری  در منطقه و همچنین سلامت گله انجام میشود .

در مناطقی که بیماری از نوع حاد شایع باشد تجویز واکسن های معمولی ؛ ایمنی لازم را در برابر بیماری ایجاد نمی کند وباید از واکسن های قویتر استفاده نمود ولی در مواقعی که بیماری از نوع فوق حاد می باشد و شرایط مدیریت و تغذیه نیز ضعیف باشد از هیچ نوع واکسنی نمی توان ایمنی زایی انتظار داشت  . اخیرا اینگونه به نظر می رسد در مقایسه  ایمنی ذاتی حاصل از تغذیه ونژاد و مدیریت پرورش عملکرد بهتری نسبت به ایمنی حاصل ازواکسیناسیون به تنهایی در مقابل بیماریهای فوق حاد ویروسی داشته  است .

محاسبه میزان آب مصرفی مورد نیاز برای روش خوراکی :

۲/۱ *سن گله به روز * جمعیت گله =آب مصرفی

۱۰۰۰

نکاتی که در هنگام واکسیناسیون باید رعایت شود :

–  استفاده از واکسن های شرکتهای معتبر

ثبت مشخصات و شماره سریال واکسن و تاریخ تولید و انقضاء

– حمل واکسن با فلاسکهای مخصوص حاوی یخ

عدم برخورد نور افتاب به شیشه واکسن

استفاده از یخچال مناسب

–  محاسبه دز مصرفی و آب مورد نیاز

–  تشنه ماندن طیور۲-۴ ساعت قبل از واکسیناسیون خوراکی

–  استفاده از آب خنک حاوی شیر خشک بدون چربی برای حفظ کیفیت واکسن و کلر زدایی آب (علت اصلی ۵۰% شکست واکسیناسیون )

– عدم استفاده از واکسن های خوراکی زنده به طور همزمان

–  استفاده از ظروف پلاستیکی

– بالا بردن دمای سالن( ۲تا ۳ درجه)

استفاده از اکیپ مجرب با لباس یکبار مصرف برای تزریقات و قطره چشمی

– لازم است ظروف محتوی واکسن تزریقی قبل از مصرف در دمای ۲۰ درجه گرم شده پس تکان دادن مصرف شود

–  معدوم سازی بهداشتی ظروف واکسن پس از مصرف